Ingezonden verhaal van Claar:
dag Anja, we hadden gisteren op mijn middelbare school (het ‘Oelbert’) een culturele dag met als thema ‘maatschappelijke betrokkenheid’. Er waren heel veel workshops, waaronder ook een waarin de leerlingen ‘The Wave’ hebben gezien en erover hebben gepraat (dit speciaal voor Lydia).
Omdat ik wel eens wilde weten, hoe onze meiden denken over emancipatiezaken, heb ik mijn oude astmatische accordeon omgehangen en konden ze in mijn workshop lekker vrouwenliederen komen meegalmen. Het praten komt dan vanzelf, hoopte ik. We zongen in twee groepen van twintig meiden over het meisje loos, over het treurige werkmanskind, over heer Halewijn, over de minneklacht van een verlaten meisje, over de brief van een dienstbode aan haar moeder, over vrije vrouwen en ongesteld zijn en nog veel meer. Er waren een paar jongens die zich stiekem ook hadden opgegeven, hadden ze tegen me gezegd. Maar die kwamen er dus niet in, dit was een exclusieve vrouwenaangelegenheid.
Waar staan wij vrouwen vandaag de dag, was mijn openingsvraag. Ik had uit de trein De Sp!ts van 10 maart meegenomen en we werden wat vrouwenzaken betreft, op onze wenken bediend. Op de voorpagina stond een berichtje dat professor Vingerhoets uit Tilburg eindelijk DE oplossing heeft gevonden voor het probleem van het tekort aan kinderopvang: polygamie! Gewoon polygamie toestaan, zegt hij, dat scheelt de overheid een hoop geld. Dat we daar nou nog niet zijn opgekomen, haha. Eveneens op de voorpagina een bericht met als kop: “Opvanghuis moet meisjes uit handen loverboys houden”. Pagina 2: “CDA-raadslid weg na seksschandaal” en “Mensensmokkelaar in Rusland opgepakt” (laatste regel: “Hij zou vrouwen tot prostitutie hebben gedwongen.”) Pagina 3: “Donner wil aanpak geweld vrouwen”, een berichtje over een vrouwelijke student die wegens huisvredebreuk bij de Maagdenhuisbezetting voor de rechter moet komen en een verhaal over homostellen die kinderen mogen adopteren. Enfin, er stond nog meer in, maar dit was al stof genoeg om over te praten. Stomme verbazing, natuurlijk, dat er zoveel vrouwendingen zomaar in de krant van vandaag staan. En we konden exact dezelfde thema’s moeiteloos terugvinden in de – soms een eeuw oude – liedjes die ik mee had genomen.
Waar ik niet op had gerekend, was dat deze meiden tussen de 12 en 17 jaar geen enkel benul hebben van feministische golven en de strijd die vrouwen vóór hen hebben geleverd om op het punt te raken waar we nu zijn. Misschien onnozel van mij, maar deze meiden beschouwen alles als vanzelfsprekend en hebben er ook in de les nooit over horen vertellen. Dus heb ik onder het zingen door uitgelegd over zaken als de suffragettes, dolle mina’s, de seksuele revolutie. Ik had op het bord foto’s gehangen, van Pankhurst, Joke Smit, anderen. Vertelde uitgebreid over mezelf toen ik 17 was en hoe ik toen dacht over het vrouwzijn in het algemeen en dat van mijzelf in het bijzonder. Dat leidde tot aardige gesprekken. Ik kon merken dat ze mij toen maar een losbol vonden en dat was natuurlijk helemaal waar.
Maar toen we het hadden over de vraag wie er nou vrijer was – ik als 18-jarige studente in een jungle van (on)mogelijkheden en van aids had nog niemand gehoord, of deze meisjes nu – toen kwamen we er niet goed uit. Een van de meiden maakte de verrassende opmerking dat ze dacht dat zij nu veel minder vrij was dan ik destijds; maar dat ze niet graag zou willen ruilen. Waarom niet? Omdat zij nu weet waar ze aan toe is en dat was ik toen niet. Omdat het nu veel gevaarlijker is in de wereld. En omdat het nu allemaal voor vrouwen ‘goed geregeld is’ en toen dus nog niet.
Terwijl we het hierover hadden, realiseerde ik me dat de vrijheid voor vrouwen dus de laatste dertig jaar tegelijk is toe- en afgenomen. Toegenomen in de zin dat deze meiden alles kunnen gaan studeren wat ze willen, kunnen gaan werken, goede medische voorzieningen hebben, een aantal gelegaliseerde rechten – zoals abortus. Maar dat hun vrijheden ook zijn afgenomen blijkt uit de druk die zij ervaren. Bijvoorbeeld door het schoonheidsideaal waaraan de meesten elke dag willen voldoen (“Want anders tel je dus ECHT niet mee”), of de grote sociale controle, of het gebrek aan vertrouwen dat ze soms van thuis krijgen. Ouders die hun meisjes misschien wel teveel beschermen, waardoor ze zich belemmerd en angstig zijn gaan voelen.
In de pauze tussen twee workshops vertelde ik in de docentenkamer over mijn ervaringen. Grappig was, dat er vrouwelijke collega’s en moeders waren (die verleenden assistentie bij de culturele dag) die meteen heel enthousiast werden over het onderwerp. Ze vonden het stikjammer dat ze niet lekker bij mij konden komen zingen en meepraten. Want ze hadden er zin in, met de meiden hierover te praten en ook over zichzelf te kunnen vertellen. Ik had er spijt van, dat ik er niet aan had gedacht moeders uit te nodigen. Nu was ik de enige ‘volwassene’. En mijn verhaal is natuurlijk niet maatgevend (wat maar goed is ook).
Is het nu dan werkelijk allemaal zo goed geregeld voor vrouwen, was mijn vraag aan mijn meiden. Wat zijn jullie verwachtingen? Schrijf daar eens even een eigen lied over? Ik leerde ze de melodie van “Dat is uit het leven gegrepen” en het refrein was zo gepiept:
“Want wij zijn de vrouwen van ’t Oelbert, dus mannen let ff-tjes op.
Wij zorgen straks zelf wel voor centen en maken ze zelf ook weer op…”
Duidelijk.
De coupletten die ze in groepjes giechelig fabriekten waren allemaal variaties op hetzelfde thema:
Ik doe heus wat ik wil, en jij houdt je erbuiten
bemoei je er niet mee, want ik verdien de duiten
we wisselen van taak, ga jij het huis maar boenen
ik ga nu naar m’n werk en daarna heel lang zoenen
Ze zijn er serieus van overtuigd dat ik een veel te negatief beeld van mannen heb. Want elke jongen weet nu toch onderhand wel, dat hij straks het huishouden en de zorg voor de kinderen met zijn vrouw moet delen? Dus zo gaat het dan ook straks. Kwestie van ff-tjes regelen en afspreken.
Ik help het ze natuurlijk hopen, ik gun ze stuk voor stuk het beste. De workshop zet ze hopelijk nog verder aan het denken hierover. Maar wat vies tegenviel: bij de slotuitvoering stond ik dus mooi in m’n eentje het lied van de aanstormende generatie vrouwen te zingen. Want je denkt toch niet echt, juf, dat wij daar voor een volle zaal een beetje een vrouwenlied gaan staan te zingen?
Ja, dat dacht ik eerlijk gezegd wel. Wij durven toch zeker alles? Nou, mooi niet dus.
Na afloop vertrouwde een mannelijke collega me toe, dat als hem dertig jaar geleden ons refrein van vandaag was voorgezongen, hij onmiddellijk had gezegd dat hem dat een uitstekend idee leek.
Wat een leuk stuk Claar! Zo langzaam aan beginnen de verhalen van de tweede golf zich te mengen van de (vrouwen)beweging van deze tijd, dat lijkt mij alvast veel gezonder dan alleen maar van buitenaf te roepen dat ‘die andere vrouwen’ zoveel moeten.
Uit dit verhaal blijkt weer eens, hoe belangrijk geschiedenis is in het onderwijs. De verwaarlozing hiervan in de afgelopen decennia heeft schrikbarende vormen aangenomen. Het is onvoorstelbaar, hoe weinig historisch inzicht en feitenkennis jongeren tegenwoordig gewoon niet hebben, omdat die hun niet zijn bijgebracht, terwijl die in mijn schooltijd vanzelfsprekend waren. En algemeen bekend is: het kennen van de geschiedenis is essentieel om de hudige samenleving te kunnen begrijpen en de toekomstige goed vorm te kunnen geven. De geschiedenis van de vrouwenbeweging heeft hierbij een speciale plaats.
De opmerking, dat de jongeren tegewoordig zowel vrijer als minder vrij zijn, herken ik volledig. Dat zie ook ook bij mijn eigen kinderen. Ze hebben in het algemeen meer keuzemogelijkheden en nogal wat vanzelfsprekende luxe. Maar wat betreft relaties en seksualiteit is het niet gemakkelijker dan vroeger, ook met het oog op AIDS, hoewel dit verschillend voor uiteenlopende groepen is.
Olav,
Ik heb er ook op school nooit wat van meegekregen, en dat is toch al weer 10, 12 jaar geleden of zo. Alleen de eerste twee jaar hadden we een beetje geschiedenis, veels te weinig eigenlijk, ik vind het best jammer, want ik vond het een van de weinig boeiende vakken op school.
Olav schrijft: Het is onvoorstelbaar, hoe weinig historisch inzicht en feitenkennis jongeren tegenwoordig gewoon niet hebben, omdat die hun niet zijn bijgebracht, terwijl die in mijn schooltijd vanzelfsprekend waren.
Ho, dat heb je mij niet horen zeggen, Olav. Ik bedoelde het ook bepaald niet negatief, al kun je dat er wel in lezen.
Er wordt vind ik toch te gemakkelijk gesteld dat jongeren weinig tot niets van geschiedenis weten. Daarmee doe je het geschiedenisonderwijs ook schromelijk tekort. Jongeren weten er best veel van. Door het onderwijs, door films en vergeet ook de games niet. Ik heb hier een jongere zitten die achter zijn pc bijvoorbeeld maanden bezig is geweest het leven op een middeleeuws kasteel compleet met landerijen, pachters, horigen, vee, handel, aanvallen van buitenaf, natuurrampen et cetera in goede banen te leiden. Dan moet je echt overal rekening mee houden. Als hij niet nadacht of een fout maakte, gingen er zeg maar hup zeventig schapen dood of werd een complete oogst vernietigd. En dat mocht hij dan weer opknappen. Noem dat maar eens geen toegepaste geschiedenis.
Maar er is een verschil tussen kennis van historische feiten hebben en besef hebben dat je zelf deel uitmaakt van de historie en dat je eigen leven ook door de historie bepaald wordt. Als ik terugkijk naar mijn eigen middelbareschooltijd dan legde ik zelf ook al die verbanden nog niet meteen. Dat heeft denk ik ook met leeftijd te maken, je voelt je op die leeftijd het centrum van de wereld. Jij gaat geschiedenis maken – dat gevoel. Dat de geschiedenis op haar beurt jou net zo hard maakt, wil er bij een scholier volgens mij nog niet zo erg in.
Die linken ben ik later pas bewust gaan leggen.
Dat vond ik ook het leuke aan zo’n workshop: dat je in feite een stukje (vrouwen)geschiedenis verpersoonlijkt, doordat ik vertelde hoe het destijds voor mij was en zij dat konden vergelijken met hoe het nu voor hen is. Dan gaat het meer leven (verwacht ik).
Ik heb er verder expres geen les van gemaakt, ze hebben de informatie ook niet op schrift meegekregen. De meiden konden wel hun e-mailadres aan me geven, als ze zelf meer info wilden. Eenderde wilde dat – viel me niet tegen – en die heb ik een aantal goede en leuke informatieve links gestuurd.
Ik heb dus ook meegedaan aan die workshop. Ik ging er eerst heen met een gevoel dat ik daar niet op mijn plaats was. Ik was immers slechts een van de twee meisjes uit de vijfde klas, dus ik kende er niemand verder. Maar toch ben ik wel heel blij met die workshop. Eerlijk gezegd vond ik de uitleg en de discussies leuker dan de liedjes. Die liedjes waren ook wel grappig, maar uit die gesprekken haal je heel veel informatie over de eerdere situaties. Ik kan me er echter nog steeds geen echt beeld bij voorstellen, bij de situatie van vroeger, omdat het zo anders is dan dat het tegenwoordig is. Toch ben ik heel blij dat ik deelgenomen heb aan deze workshop.
Misschien is het wel waar dat wij tegenwoordig minder van de geschiedenis weten trouwens. Maar dat ligt meer aan het onderwijs dan aan ons, denk ik. Het onderwijs richt zich meer op het heden en de toekomst dan op het verleden. Van de ene kant wel jammer, want wat ik bij de workshop gehoord heb boeide me wel, maar van de andere kant ook wel logisch. Er is haast geen tijd meer om terug te kijken omdat de tijden zo snel gaan nu. Alles verandert in sneltreinvaart en er is geen mogelijkheid om meer te leren dan we nu al doen.
De links die we gehad hebben, waren inderdaad heel leuk trouwens. Nog bedankt.
Claar,
Bij ons op school werd er echt niet veel aan geschiedenis gedaan hoor, misschien omdat het een lbo was of zo. Maar ja, de meeste leerlingen kon het ook niets interreseren, konden de waarde ervan totaal niet zien…
Ik heb echt genoten van de workshop, ik wist echt bijna niks over de feministische golven en nu ik er meer van weet kan je je er ook dieper in verdiepen. Ik vind het idee dat achter de meeste feministen zit wel goed, vrouwen hebben natuurlijk even veel recht als mannen en ze zijn niet verschillend in de maatschappij, qua karakter misschien en qua uiterlijk natuurlijk, maar verder stellen ze even veel voor op de wereld. In sommige landen worden vrouwen door hun man of andere mannen mishandeld, hoe kan het in de loop der tijd zo zijn gebeurd dat mannen zich als bazen gedragen en de vrouw maar moet gehoorzamen? Hoe is dat zo gekomen? Dat vraag ik mij af. Maar ondanks dat ik het idee achter de meeste feministen wel goed vind, sommige vrouwen drijven wel door. Soms krijg ik het gevoel dat ze zelfs meer rechten dan de man willen. Flauwekul natuurlijk! Het doel van de feministen is juist evenveel rechten krijgen als de man en hetzelfde behandeld worden.
Als antwoord op uw vraag;’Wie heeft het nou beter? Wie is vrijer? U als tiener of wij?’
Ik denk dat u vrij was, en omdat dat een tijdje daarvoor niet zo was, u en uw leeftijdgenoten daar gebruik van maakten. U zei letterlijk dat iedereen het met iedereen deed, een generatie daarvoor was dat nog niet gewend. Wij hebben, denk ik, de zelfde vrijheid, misschien nog wel meer. Maar wij maken er anders gebruik van. Wij kijken er anders tegenop. Door alle verhalen die verteld worden over bijvoorbeeld aids gaan wij er meer over nadenken. Voordat we ‘het met iedereen gaan doen’, denken we eerst na over de consequenties en wat voor problemen dat op zou kunnen leveren. Verder is de privacy ook belangrijk, ik denk dat er nu wel meer over verteld word en informatie word gegeven, waardoor mensen veel meer (denken te) weten. Dus maken ze gebruik van hun kennis en proberen ze het uit. Mensen vertellen dan wel veel over algemene dingen maar niet zo snel over hun eigen ervaringen e.d. Dat wordt toch snel te persoonlijk. Maar als je dan de tv weer aanzet op tmf of zo, dan zie je toch veel bloot. Dat zijn gewoon vieze videoclips maar er wordt wel luchtig over gepraat. Voor ons lijkt sex allemaal veel gewoner te worden, terwijl het volgens mij nog steeds een heel byzonder iets lijkt. Iets moois dat je kan delen met iemand. Zo zijn er vele kanten en vele antwoorden op uw vraag. Het is een lastige vraag. Maar zo kan je op het antwoord komen. Door alles af te wegen.
@ Claar (4):
Het was niet mijn bedoeling jou woorden in de mond te leggen, Claar. Het zijn mijn eigen woorden. En misschien zijn er tegenwoordig wel aardige projecten “toegepaste geschiedenis”, maar het is mijn ervaring, dat geschiedenis een nogal marginale plaats in het onderwijs heeft gekregen (zie ook de opmerking van Patrick onder 4), en dat jongeren tegenwoordig nogal weinig inzicht hebben in samenhang van de historische ontwikkelingen, en al helemaal haast geen feitenkennis hebben op dit gebied. Wat dit betreft ondersteun ik ook het pleidooi van Jan Marijnissen voor een Huis der Historie.
Hallo Eva en Inge en andere meiden.
Leuk om jullie op dit weblog tegen te komen. Ik vond het een mooi verhaal van Claar.
Toen ik jong was wist ik ook heel weinig over de vorige golf feministen, de ‘suffragettes’ die gevochten hadden voor kiesrecht voor vrouwen (moet je voorstellen dat je niet eens mocht gaan stemmen) en voor het recht van vrouwen om te gaan werken. Ik dacht daar nooit over na, want als je je rechten eenmaal hebt is dat zo gewoon dat je niet elke keer dat je gaat stemmen dankbaar bent dat je dat mag.
En in mijn tijd ging het er bijvoorbeeld over dat het nog heel gewoon was dat je ophield met werken als je kinderen kreeg – en daar ging je opleiding dan want de rest van je leven was je huisvrouw. Dat was de eerste keer in de geschiedenis dat we op de gedachte kwamen dat mannen best wat in het huishouden kunnen doen, en in principe net zo goed voor de kinderen kunnen zorgen. Dat was toen nog een tamelijk nieuwe gedachte, kun je nagaan. Nu is dat een hele gewone gedachte geworden, maar helaas komt er in de praktijk nog niet zoveel van.
Hoe dat komt: de jongens kiezen vaak werk dat je niet goed in deeltijd kunt doen. De meiden kiezen werk waarin dat wel kan. Of ze zoeken een andere baan. Dan heb je nog dat gemiddeld de man wat ouder is dan de vrouw als ze een stel gaan vormen. En als er dan gekozen moet worden wie er wat minder gaat werken en wie meer is het, ra ra, bijna altijd handiger dat de man blijft werken want die is ouder en heeft een voorsprong op de arbeidsmarkt en verdient meestal meer, en dat de vrouw minder gaat werken of er even helemaal mee ophoudt.
Nou hoop ik voor jullie dat jullie slimmer zijn dan de vorige generatie en dat beter regelt! Want als je eenmaal kinderen hebt kun je niet meer terug, je kunt ze moeilijk ontslaan!
Laat je niet te veel wijsmaken over die vorige feministes hoor. Natuurlijk zaten er ook hele extreme types bij, dat heb je met zo’n grote beweging, want het waren echt duizenden vrouwen, en er waren ook vrouwen bij die helemaal niks meer met mannen te maken wilden hebben. Als je bedenkt dat vrouwen toen geen enkel verweer hadden tegen mishandeling kun je je daar ook wel wat bij voorstellen. Maar voor de meeste feministes ging het vooral om eerlijk delen, de zorg, de macht, het werk, het geld. Dat klinkt nu niet meer zo radicaal, toch?
Veel groeten van Anja
Heeey daar..
De oelbertdag was gezellig :)… Dat is toevallig ons stukje lied dat wij hebben gemaakt. Hij is wel grappig he?? Wel goed gevonden… Wa vinden jullie ervan??
Wij hebben er toevallig heeeeeel hard aan gewerkt. En we hadden veel inspiratie gekregen van Claar (mvr.Legène). Door al de snoepjes die ze ons had gegeven 😉 Maar oké Ik ga weer
Doeii
heej hallo,
de oelbertdag whahahahah heel informatief ;)vooral diej snoepjuhs heerlijk!:P ik vond het een goed onderwerp
doegg
hallow allemaal,
de oelbertdag was echt zuperrrgaaf, we hebben liedjes gezongen met het volume op 1 ! haha. ook hebben we zelf een liedje gemaakt! vet lachen. Ook kregen we les van Claar met de accordeon. Het bekendste liedje was denk ik Daar was laatst een meisje loos.
groetjezz Isabelle 🙂