Eens was de Groene Amsterdammer een kritisch en links weekblad. Daar is ernstig de klad in gekomen. De Groene gaat met de tijd mee, kun je zeggen. De vraag is welke tijd. De kwestie waar het deze week over gaat is ‘de affaire Jahjah’, dat wil zeggen, de onrust die ontstaan is onder een aantal schrijvers omdat uitgeverij De Bezige Bij een contract heeft gesloten met kritische Libanees-Belgische schrijver Dyab Abu Jahjah voor een nieuw boek. Waar dat boek over gaat is niet bekend, maar de persoon Abou Jahjah is kennelijk al voldoende om mensen als het schrijversechtpaar Durlacher-De Winter de bomen in te jagen. Leon de Winter is vooral bekend als iemand die er voetstoots van uitgaat dat kritiek op Israël nergens anders op kan berusten dan op jodenhaat. En dat Abou Jahjah kritiek heeft op Israël is geen geheim.

In het artikel van Margreet Fogteloo wordt dat verwoord door Theodor Holman, die ons er aan herinnert dat Geert Lubberhuizen, de oprichter van De Bezige Bij nog in het verzet heeft gezeten (samen met onder andere mijn oom Jan Meulenbelt) en joodse kinderen de oorlog doorhielp. En die uitgeverij zou nu iemand binnenhalen die roept dat Israël vernietigd moet worden, schrijft Holman.

Dit is het eerste wat een journaliste hoort te doen: te checken of zo’n uitspraak op waarheid berust. Dat doet Fogteloo niet. Integendeel. Zelf schrijft ze: ‘dat die uitgeverij, geworteld in het verzet tegen de nazi’s, in zee gaat met iemand die openlijk antizionistisch is en – minder grijpbaar – antisemitisch’. Minder grijpbaar? Bedoelt Fogteloo dat dat niet aantoonbaar is? En mag je dat als journaliste dan wel beweren?

In het stuk laat Fogteloo een aantal Belgen aan het woord, die er kennelijk anders over denken, zo zegt Stefan Hartmans dat Abou Jahjah ‘heeft geleefd onder de bommen van Israël en familieleden heeft verloren; hij heeft het democratische recht dit aan te kaarten en zijn kant van het verhaal te vertellen.’ Andere Belgische commentatoren benadrukken dat Abou Jahjah een volwaardige stem is geworden in het Belgische debat, en dat oude beeld als ‘belichaming van de baarlijke duivel zelve’ al jaren achterhaald is. Abou Jahjah werkt als medicijn tegen radicalisering onder dolende moslimjongeren, wordt gezegd.

Allemaal niet besteed aan Fogteloo. De controverse is volgens haar vooral veroorzaakt doordat onder linkse intellectuelen ‘de joodse zaak’ niet meer populair is en het mededogen voor gediscrimineerde minderheden zich heeft verplaatst naar moslims.
Dit eerst: wat is dat, ‘de joodse zaak’? Gaat dat over antisemitisme? Ik ken niet een linkse intellectueel die antisemitisme niet serieus neemt. Of bedoelt Fogteloo met ‘de joodse zaak’ Israël, en het zionisme? Ja inderdaad, alle linkse intellectuelen die ik ken, die niet wegkijken voor de feiten, staan kritisch tegenover Israël en het zionisme. Erg radicaal hoef je daar niet eens voor te zijn: het is voldoende om onze eigen Europese normen wat betreft mensenrechten, en de gewone democratische regels dat alle burgers gelijk behandeld horen te worden, ongeacht geloof of etniciteit serieus te nemen.

Op twee punten kan Fogteloo niet om haar eigen oordelen heen: haar onvermogen om kritiek op zionisme en antisemitisme uit elkaar te halen. En dan nog de bewering, die kennelijk voor zichzelf hoort te spreken, dat joden niet meer met een keppeltje op over straat durven, terwijl moslims hun geloof nog steeds zichtbaar in de openbare ruimte uit kunnen dragen. O ja? Behalve dat ik het geheel onnodig vind om er een wedstrijdje van te maken, wat is er erger, islamofobie of antisemitisme, heeft Fogteloo de rapportage over toenemende aanvallen op moskeeën, en ook aanvallen gewoon op straat op vrouwen die zichtbaar moslim zijn over het hoofd gezien? Heeft ze het laatste onderzoek niet onder ogen gehad, waaruit bleek dat 12% van de jonge Nederlandse moslims ‘iets tegen Nederlandse joden heeft’, en tevens dat 40% van de Nederlandse jongeren iets tegen moslims heeft? Fogteloo wil de feiten niet onder ogen zien, en beweert glashard dat het een kwestie van ‘gevoeligheid’ is, die voor moslimfobie tegenwoordig groter zou zijn dan voor antisemitisme. Een analyse, een context, een verhaal over hoe het komt dat deze polarisatie is ontstaan, en wat Israël daar mee te maken heeft, hoeven we van haar niet te verwachten. Lees mijn boek, Kwart over Gaza. Ik doe dat wel.

Tegelijk doet ze mee aan een karaktermoord op Dyab Abu Jahjah volgens de geijkte methode. Je laat een aantal mensen het een en ander beweren over de man, en checkt dat niet. En dat in een blad dat eens bedoeld was voor die ‘linkse intellectuelen’ die nu kennelijk allemaal onterecht het ‘joodse vraagstuk’ hebben ingeruild voor mededogen met de moslims. Het stuk van Fogteloo is kwalijk. Heel kwalijk.