Vrijdag 14 mei
Jan is erdoor, na veel gedoe. Khaled is in Gaza aangekomen, hij heeft drie dagen gedaan over dertig kilometer van de grens naar de stad. We kunnen aan het werk.
Les. De leidinggevenden, maar dat is nogal breed opgevat. Nasser de chauffeur doet ook mee. Als vanzelf zijn de mannen aan de ene kant gaan zitten, de vrouwen aan de andere. De theorie die Jan voor vandaag heeft voorbereid gaat over leiderschap als verantwoordelijkheid nemen. We weten hoe het is in Gaza, de onmogelijkheid bijna om plannen te maken die verder reiken dan de dag van morgen, het sluipende gevoel van machteloosheid. Toch is er altijd tussen de situatie in, en je eigen reactie, een marge van vrijheid, van keuze. Om die marge te vergroten, dat is leiding nemen over je leven. De theorie is bedacht door Victor Frenkl, in het concentratiekamp. Jan geeft een voorbeeld. Gisteren stond hij te wachten bij Erez. Dat was de situatie, hij had er geen enkele invloed op, en Jan houdt niet van wachten. Dus is zijn voorspelbare reactie irritatie en ongeduld. Maar dit is je keuze: om het op te vatten als een cursus in geduld. Jan nodigt iedereen uit om te bedenken in welk deel van hun leven ze verbetering willen, en welke beslissingen ze daarvoor gaan nemen. Devoot werken ze in groepjes.
Wat we merken nu we weer in Gaza zijn: dat iedereen die rottige bezetting de neus uitkomt. Het houdt maar niet op, het gaat maar door, en er is nog geen enkel zicht dat er wat gaat veranderen. Hoeveel erger kan het nog worden? Niemand wil er meer over denken. Waar ze veel meer mee bezig zijn, onze teamleden, is om het in hun eigen kleine leven op orde te krijgen. Dat stukje waar ze nog wel invloed op hebben. Het gezin, hun relaties, het team, dat is de kleine vesting waar ze zich in terug kunnen trekken. Dus zijn we veel bezig met het coachen van relatiemoeilijkheden, een jonge man die het gevoel heeft dat zijn vader hem niet waardeert, een vrouw die jaloers is omdat haar man naar porno kijkt. Onze vrijetijd wordt gevuld met mensen die een uurtje consult willen. Dat is niet alleen omdat we aardig zijn en goed kunnen luisteren. In Gaza, waar iedereen bovenop elkaar woont zijn ze bang voor roddel. Gek genoeg is het makkelijker om een buitenlander in vertrouwen te nemen.
Nieuws van wat er in Rafah gebeurt lijkt van ver weg te komen. Het betekent alleen dat de teamleden van het zuiden niet kunnen komen. De vissersbootjes blijven in de haven, ze mogen niet uitvaren. Dat het menens is blijkt uit het Israelische marineschip dat voor de kust op en neer vaart en opeens begint te schieten. Even duiken we weg achter het balkon, dan zien we dat ze niet op de huizen schieten maar op iets in zee.
Op de flat is de elektriciteit weer uitgevallen, en dit keer lijkt het niet aan het net te liggen. Khaled en Jan doen hun best om een noodleidinkje aan te leggen. Onze buurman in de flat komt helpen. Hij is een oud-minister, Abu Ali Shahein, een oude Fatah-man, bekend om zijn ongezouten uitspraken op de tv. Hij heeft dertien jaar in de gevangenis gezeten, waarvan twaalf jaar in eenzame opsluiting, maar kwam er ongebroken uit. Hij is atheist zegt hij, terwijl hij ons koffie komt brengen. Zijn vrouw is net aan het bidden. En over de toestand: jullie hadden in Europa de holocaust. Wij betalen daar nu de rekening voor.
Morgen is het Nakba dag, als de grote ramp wordt herdacht.