Ik was van plan deze maar eens over te slaan. Lubbers knijpt in bil. Vrouw klaagt hem aan. Koppen in de krant, alle nieuwsprogramma op RED ALERT. Gaan we hier nou ook Clintonnetje spelen, dacht ik. Kunnen we ons hoofd niet beter houden bij de zaak waar het om gaat: doet Lubbers zijn belangrijke werk voor de vluchtelingen goed of niet? Zo ja, kan dat gedoe dan niet even onder elkaar afgehandeld worden, en die man op zijn vingers getikt zonder dat de media de gelegenheid krijgen hier de hype van het jaar van te maken?

Ik moet toegeven dat mijn eerste reactie was dat hier sprake kon zijn van schromelijke overdrijving. Ik ben er erg voor dat seksuele intimidatie wordt aangepakt, maar met name in de VS zie je dat de zedenmeesters zich het onderwerp hebben toegeëigend. Als leerkrachten geen les meer durven geven zonder de deur open te zetten, als mannen geen kind meer op schoot durven te nemen, als je geen enkele grap meer durft te maken die een seksuele ondertoon heeft, en als je met een simpele aanklacht iemands carriére kunt breken is er iets erg doorgeschoten, dacht ik.

Maar ik moet ook toegeven dat nu er meer gegevens boven tafel komen ik langzamerhand anders ga denken.

In de eerste plaats wordt duidelijk dat er wel vaker klachten waren over Lubbers. En kennelijk is die man niet in staat om daar van te leren, en dat is ernstiger dan één kneepje. Dat wijst op dwangmatig gedrag en weinig zelfkennis, en een slechte inschatting van hoe werkverhoudingen liggen. We weten inmiddels, mij was dat ontgaan, dat Lubbers niet in heeft willen grijpen toen bekend werd dat VN-hulpverleners die hun positie misbruikten beschuldigd werden van seksueel misbruik. Dat is ernstiger dan een incidentje in eigen kring, wat dat brengt de gehele VN in discrediet. Lubbers heeft kennelijk een blinde vlek voor seksisme, wat hij van zichzelf accepteert wil hij kennelijk ook goedpraten als andere mannen dat doen. En dat is ernstig.

In de tweede plaats is het duidelijk dat vrouwen zelden een aanklacht indienen tegen hun baas alleen maar om ze een hak te zetten. Dat de vrouw in kwestie er vier maanden over gedaan heeft kan ik begrijpen: je doet dat niet zomaar in een opwelling, want de gevolgen zijn groot. Onder andere omdat je de effecten niet meer in de hand hebt als het nieuws eenmaal openbaar is, en ook omdat de vrouw in kwestie meteen zelf in het beklaagdenbankje terecht komt en de publieke opinie zich splitst als de Rode Zee: de meeste mannen en een handjevol vrouwen nemen het op voor Lubbers en beschuldigen háár, de meeste vrouwen en een handjevol mannen nemen het op voor de vrouw. Je moet dus wel stevig in je schoenen staan voordat je stappen onderneemt, en dat is de kern van het probleem. (Zie bijvoorbeeld sommige reacties op de stelling van Agnes Kant op de SP website)

Er is nog steeds een groot misverstand over seksuele intimidatie. Die is dat het gaat over seks. En seks geeft sjeu aan het leven, een beetje erotiek op het werk houdt de hormonen soepel, en gaat iemand een keer over de schreef dan verwijs je die ferm terug naar z’n poef. Zo zou het kunnen zijn onder mensen in een gelijkwaardige positie. En je kunt van vrouwen ondertussen best verwachten dat ze een beetje van zich af bijten als dat nodig is.

Een eigen ervaring. Ik ben met de man van een bevriend stel uit eten, zijn vrouw is op vakantie. Na afloop gaat hij nog even mee voor een laatste borreltje. Opeens grijpt hij naar mijn borsten en probeert me te zoenen. Na drie seconden kom ik bij van mijn verbijstering, pak zijn jas en zet hem de deur uit. Als hij de volgende dag even had gezegd sorry, te veel drank op, de situatie verkeerd ingeschat (dat kan gebeuren) was er verder weinig aan de hand geweest. Maar dat deed hij niet. Dat was jammer, want daarna had ik geen zin meer om met hem ergens alleen te zijn, en dat schaadde wel het vertrouwen en de vriendschap. Oók omdat zijn vrouw een vriendin van me is, en ik voor het blok stond: vertel ik het haar wel of vertel ik het niet? Ik heb het haar niet verteld. Ben ik daar zwaar getraumatiseerd door? Helemaal niet. Het vervelendste wat ik er aan over heb gehouden is dat de man in kwestie erg gedaald is in mijn respect, en dat vind ik een naar gevoel. Maar het punt was natuurlijk dat het hier ging om een situatie waarin we in principe gelijkwaardig waren.

Daar gaat het om: om de ongelijkwaardigheid in werksituaties, niet om een kleine seksueel getinte handeling of uit de hand gelopen affectie. Het is niet voor niets dat het geen mannen zijn in een ondergeschikte positie die de poten niet thuis houden bij een vrouwelijke baas. Ze kijken wel uit. Het gaat er om dat een man die de baas is denkt zich wel wat te kunnen veroorloven. Als het niet blijft bij één keer eindigt het er meestal mee dat de vrouw moet vertrekken. Of ze laat het zich aanleunen, wat natuurlijk niet te harden is, of ze geeft lik op stuk, waarna het maar de vraag is of dat de werksituatie niet grondig verpest, of ze houdt de eer aan zichzelf en vertrekt, of ze maakt er een zaak van met het risico dat zij uiteindelijk in het beklaagdenbankje terecht komt en er alsnog uitvliegt. Het is dus terecht dat de stemming langzamerhand om slaat. Bij misbruik hoort hij te vertrekken, en niet zij haar baan te verliezen.

Van mannen op hoge posities mag je verwachten dat ze begrijpen dat ze geen misbruik mogen maken van de ongelijkwaardigheid in de werkrelaties, en dat ze hun privé hobbies maar uit moeten leven in situaties waarin vrouwen een werkelijke kans hebben zich te weer te stellen als ze er niet van gediend zijn om bepoteld te worden. Voor mannen die nog steeds denken dat alles wat met seks te maken heeft leuk is, is één ferme greep in zijn ballen waar iedereen bij staat meestal wel voldoende om het besef te laten groeien dat dat niet altijd prettig is. Dan ben jij als vrouw natuurlijk wel een bitch. Maar als die man ook je baas is hoef je dat natuurlijk niet te proberen. En daar gaat het om. Lubbers, oen dat je bent, had je dat niet eerder kunnen bedenken. Om der wille van de vluchtelingen die je hard nodig hebben.