Laatste ochtend. We moeten erg bijtijds weg om er een beetje zekerder van te zijn dat we dat akelige checkpoint Erez tijdig doorkomen. Jan deed er de laatste keer twee en een half uur over, inclusief zich tot op zijn onderbroek uit moeten kleden. De laatste keer dat ik er gefouilleerd werd vroeg de meisjessoldaat der naam van mijn parfum aan me. Misschien ruikt ze nu ook naar Knowing.
Gisteravond nog een kort bezoek aan dr. Haider Abdel Shafi. Een belangrijke man, eens de aanvoerder van de onderhandelingen in Madrid, tot bleek dat die maar een facade waren voor de geheime Osloonderhandelingen, en Shafi zijn ontslag nam. Hij is nog steeds heel kritisch op Arafat, die zelf de baas wil blijven. Shafi stelde voor om een raad in te stellen waarin alle partijen vertegenwoordigd zouden zijn, om de leiding over de spontaan uitgebarsten intifada over te nemen, en samen een strategie te bedenken – geen aanslagen op burgers, bijvoorbeeld. Het moment dat we ons echt gaan organiseren, is het moment dat de Israeli’s echt bang voor ons moeten worden, zegt Shafi. Helaas is hij de oud om de leiding op zich te nemen, over de tachtig, en broos. Want hij is een gezien man, eigenlijk medicus van oorsprong, die boven alle partijen is verheven. Een taxichauffeur zei eens over hem: dr. Haider, he clean.
Als ik het tegen hem zeg moet hij er erg om lachen.
Joes schreef er al over, gisteren een vrouw die een schoolvoorbeeld was van hoe er hier “gesomatiseerd” wordt, hoe emotionele problemen zich uiten in het lichaam. Een bleke smalle vrouw, die haar hoofd stijf op haar schouders hield. Ook nog plas en ontlastingproblemen. Ik denk dat ze de boel daar beneden stijf dicht hield in een spierkramp, maar dat het ook zo extreem kon heb ik nog nooit meegemaakt. Joes deed een onderzoek, niets aan de hand met haar lichaam. De pijnlijke nek, geen gevolg van het feit dat haar man haar met een riem in de nek had geslagen, maar het gevolg van extreme stress. Een zak met recepten van medicijnen had ze bij zich, alle artsen in Egypte was ze al zowat afgeweest, nu wilde ze het nog in Israel proberen. Eerst wilde ze er niets van horen dat ze misschien eens met een therapeut moest gaan praten over haar emotionele problemen. Die had ze niet, zei ze, en dat ze nu weer bij haar ouders woonde terwijl haar man een tweede vrouw had getrouwd, en dat ze nog steeds geen kinderen had, niets om over te praten vond ze. Er was tenslotte niets mis met haar. Behalve dat ze niet plassen kon en haar nek. Aan het eind ontdooide ze een beetje, nadat ik met haar had gepraat en over mijn ervaringen had verteld, ook eens mishandeld, en Joes aan het eind tegen haar zei: ik zie vooral veel verdriet in je ogen.
Misschien gaat ze naar het spreekuur van de club van Eyad el Sarraj.
Nog even praten met Fatma. Haar man is zijn baan kwijt nu het industrieterrein bij Erez is gesloten. Hij had er een werkplaatsje met naaimachines waarmee kleren voor de Israeli’s in elkaar werden gezet. De helft van de machines is gestolen toen het terrein gesloten was,. De machines die er nog staan zijn niet de moeite om nog te vervoeren. Mismoedig zit hij thuis. Ik durf niet meer te zingen en geen grappen meer te maken zegt Fatma. Het enige waar ze blij om is: toen ze alletwee nog een baan hadden deden ze thuis het geld in een potje in de kast, en als iemand iets nodig had pakte die het. Nu kan ze thuis haar salaris in dat potje stoppen, en hoeft ze het voor hem zo diep vernederende gebaar niet te maken om hem geld te geven.
Symbolisch gebaar. Kort geleden hebben we onze list van donoren gevraagd om extra geld, voor de noodsituatie die ontstaan is door de aanvallen op Rafah en al Zeitoen. Toen we vertrokkken stond er al 6000 Euro op de rekening, en de nieuwe giro zat er aan te komen. We gokken op 10.000 en overhandigen Khaled een symbolische checque.
Uren hebben we gisteren nog in het kantoor gezeten terwijl Eelco samen met Skinny Mohammed en Khaled de financiele verantwoording van het NCCR voor 2003 van een Arabisch accountantsrapport in een voor Nederland aanvaardbare vorm omzette. Een ontzettend gemier, maar feest toen alles bleek te kloppen.
We pakken in. Nog een gesprek met Khaled op kantoor om de laatste puntjes op de i te zetten, het noordteam gedag zeggen. Gisteren was het weer een emotioneel afscheid van de mensen uit Rafah. Yoessef zei tegen Joes: ik heb het gevoel dat ik je nooit meer zal zien.
We hopen dat hij geen gelijk krijgt.