In de Nederlandse media leek het al haast een uitgemaakte zaak: Israël gaat zich terugtrekken uit de Gazastrook. Hoera, vooruitgang!
Ik had zo mijn twijfels, want ik ken de situatie ter plekke, ik weet ondertussen dat Sharon helemaal niet van plan is om de Palestijnen werkelijke onafhankelijkheid te geven.

Uri Avnery, wekelijks commentator, heeft een stuk geschreven om de gang van zaken helder op een rijtje te zetten.
Ik heb het vertaald.

Orde in de rotzooi

Ariel Sharon’s ‘terugtrekkingsplan’ heeft al voor een boel rommel gezorgd op alle niveaus. Het heeft een doorgaande crisis veroorzaakt in het kabinet, toestanden in verschillende partijen, grote verwarring in de publieke opinie en gewapende conflicten tussen Palestijnse organisaties.
De Israëlische vredesbeweging is net zo in de war als ieder ander. Sommigen van hen ondersteunen Sharon om zijn plan en zouden zelfs deel willen nemen aan de regering, anderen wijzen het woedend af.
Laten we proberen om orde te scheppen in de troep.

Wat zegt het plan nu eigenlijk?

Volgens Sharon is hij van plan om alle nederzettingen in de Gazastrook te evacueren – en waarschijnlijk ook te verwoesten – de kolonisten en het leger te evacueren en het gebied over te laten aan de Palestijnen. Volgens dit plan wil het Israëlische leger de “Philadelphia Axis” behouden, een ondoordringbare barrière tussen de Gazastrook en Egypte.
Als symbolisch gebaar zou dit plan gepaard gaan met de ontmanteling van drie kleine, onbelangrijke nederzettingen aan de noordelijke rand van de Westoever.

Gaat dit plan ook werkelijk uitgevoerd worden?

Dat is nog maar de vraag.
Het plan was niet het resultaat van een grondige voorbereiding. Het was meer een snelle improvisatie, bedoeld om President Bush een plezier te doen. Sharon wist dat er oppositie zou komen van rechts en van de Palestijnen en dat hij daarmee ook het kleed onder de voeten van de Arbeidspartij vandaan zou trekken.
De regering is in principe akkoord gegaan met het plan maar heeft nog niet besloten om ook maar één nederzetting daadwerkelijk te ontmantelen. Voor die beslissing is opnieuw een regerings resolutie noodzakelijk.
Ondertussen sleept de zaak zich voort. Het leger wordt geacht een ontruimingsplan te ontwerpen, maar die zeggen dat de evacuatie van kolonisten de taak is van de politie. Het Ministerie van Justitie is opgedragen om de noodzakelijke wetten de ontwerpen. Een comité is aangesteld om een glijdende schaal te ontwerpen voor de financiële compensatie. Het tempo waarmee dat gebeurt wijst niet op grote haast.
Maar, nog belangrijker dan dat, er is geen enkele poging om de publieke opinie voor te bereiden op de ontruiming. En dat terwijl de tegenstanders van de ontruiming, de kolonistenbeweging en hun bondgenoten overijverig aan de gang zijn gegaan om de publieke opinie aan hun kant te krijgen. Ze hebben al winst geboekt bij het referendum van de Likud Partij, ze hebben een grote “menselijke keten” demonstratie georganiseerd, en ze bereiden nog meer grote acties voor. Ze zijn erg handig in het manipuleren van de media. Op elk moment lukt het ze om tienduizenden kolonisten en rechtse lieden op de been te krijgen. Ze hebben een vrijwel onuitputtelijke geldbron tot hun beschikking, die hen wordt geschonken door Amerikaanse joodse miljonairs en christelijke fundamentalisten.
Tegenover deze overkill aan propaganda staat alleen maar een grote stilte. De Likud doet er niets aan om hun leden over te halen het plan te ondersteunen, de Arbeidspartij is druk bezig met onderling gekibbel of ze al of niet aan de regering deel moeten nemen en links heeft geen idee wat ze er van moet vinden.
De voorstanders van het plan troosten zichzelf met de gedachte dat uit onderzoeken blijkt dat een meerderheid van de bevolking het terugtrekkingsplan steunt. Maar dit is een wankele meerderheid, met weinig enthousiasme en niet erg zeker van zichzelf. Of die meerderheid een crisis kan doorstaan is nog niet gebleken, voor je weet wat er gebeurt kan die in rook opgaan.

Is er een tijdsplan?

Helemaal niet.
Sharon en de zijnen zeggen achteloos dat de evacuatie in maart 2005 zou moeten beginnen en dat de klus geklaard moet zijn voor het eind van het jaar. Maar zo te zien is dit ijdele praat. Sinds Yitzhak Rabin eens heeft opgemerkt “dat er geen heilige data zijn” hebben alle Israëlische leiders afgesproken tijdsplannen genegeerd. De natuurlijke neiging is ondertussen om alle moeilijke beslissingen steeds opnieuw uit te stellen.
Toen ik vanochtend Yasser Arafat sprak zei hij: “het heeft Israël zes uur gekost om Zuid Libanon te verlaten, waarom heeft Sharon 17 maanden nodig om weg te komen uit de Gazastrook?”

Wat is het werkelijke plan van Sharon?

Het ontruimingsplan maakt onderdeel uit van zijn grote plan om bijna geheel “Eretz Israël” om te bouwen tot een joodse staat. (Onder Eretz Israël wordt verstaan het gehele oorspronkelijke mandaatgebied Palestina, tussen de Middellandse Zee en de Jordaan) Voor hem is Gaza niet meer dan een verwaarloosbaar stukje ontroerend goed, (niet groter dan 1,5% van het land! ) dat een disproportioneel deel opmaakt van Israëls militaire en financiële voorzieningen. De Westoever, door hem “Judea en Samaria” genaamd, zestien keer zo groot als de Gazastrook is veel belangrijker. Waar hij op hoopt is dat de terugtrekking uit Gaza hem in staat zal stellen om meer dan de helft van de Westoever te annexeren en de Palestijnen op te sluiten in een reeks van enclaves die praktisch van elkaar zijn geïsoleerd en allemaal onder de heerschappij blijven van Israël. Op den duur is de bedoeling om het leven voor de Palestijnse bevolking zo ellendig te maken dat ze definitief zullen vertrekken.

Is er ook nog een positieve kant aan het ontruimingsplan?

In de vredesbeweging gaan er stemmen op die zeggen dat het ontruimingsplan ondersteund moet worden omdat het voor de eerste keer een precedent schept waarbij nederzettingen in Eretz Israël ontruimd worden. Dat zou emotioneel en politiek gezien ook werkelijk van grote invloed zijn. De vredesactivisten die het plan ondersteunen vinden dat de uiteindelijke toekomstplannen van Sharon niet relevant zijn. Het belangrijkste, vinden ze, zijn de praktische feiten – en dat feit is dat er 7500 kolonisten uit de Gazastrook gezet zouden worden – als dat tenminste ook echt gaat gebeuren, natuurlijk.

En is er aan de andere kant ook sprake van schade?

Een ontruimingsplan dat los is gekoppeld van de vredesonderhandelingen kan erg gevaarlijk zijn.
Sharons mensen zeggen dat het ze niks kan schelen wat er met de Gazastrook gebeurt nadat Israël zich heeft terug getrokken. Ze doen maar net alsof. Achter de schermen zijn de militaire en politieke leiders bezig met het plan om een ‘warlord’ te installeren, een militair machthebber die de Gazastrook bestuurd onder de protectie van Israël – en dus ook van de VS en Egypte. Hun favoriete kandidaat is Mohammed Dahlan, de voormalige baas van de politieke politie in Gaza.
Als dit gebeurt dan is het erg goed mogelijk dat deze stroman op dezelfde manier aan zijn einde komt als destijds Bashir Gamail die geacht werd om Libanon te regeren onder de protectie van Israël. Hij werd kort na de machtsoverdracht vermoord. De warlord die daar door Israël is neergezet wordt verwijderd, en de werkelijke macht in de Gazastrook gaat dan over in de handen van de bewapende organisaties die zullen blijven vechten tegen Israël met alle middelen die ze dan hebben, inclusief raketten. En dan bezet het Israëlische leger de Gazastrook opnieuw en zijn we weer terug bij af.
Aan de andere kant, als het experiment zou slagen zou de Gazastrook een zogenaamd autonoom gebied worden onder Israëlische controle, geleid door een plaatselijke stroman. Ongeveer als de Zuid Afrikaanse Bantoestans onder het apartheid regime. De Palestijnse bevolking zal dit uiteraard zien als een existentiële bedreiging en er tegen vechten met alle middelen die ze hebben.

Kan het ontruimingsplan ondersteund worden door de vredesbeweging?

Alleen als er aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

1. De regering van Israël moet verklaren dat de Westoever en de Gazastrook deel uitmaken van één ondeelbare territoriale eenheid, zoals is vastgelegd in het Oslo akkoord.

2. De ontruiming moet gepaard gaan met de hervatting van de vredesonderhandelingen tussen de regering van Israël en de gekozen leiding van het Palestijnse volk.

3. De ontruiming moet gepaard gaan met een overeenkomst met het Palestijnse Gezag en het gebied moet op een ordelijke manier aan hen worden overgedragen. De overeenkomst moet garanties inhouden voor de veiligheid aan beide kanten, misschien ondersteund door een internationale vredesmacht.

4. De “Philadelphia Axis” moet worden ontruimd. De verbindingen tussen de Gazastrook en de buitenwereld, per zee, land en luchtruim moeten worden geopend, misschien onder internationaal toezicht.

5. Alle gebouwen en de infrastructuur van de nederzettingen moeten intact worden overgedragen aan het Palestijnse Gezag of misschien aan een internationale organisatie. De waarde ervan kan in rekening worden gebracht wanneer het vluchtelingenprobleem aan de orde is.

6. Er moet een duidelijk tijdsplan komen voor de uitvoering van elk van de fases van de terugtrekking.

PS. Toen ik Arafat vroeg of hij er in geloofde dat het terugtrekkingsplan ook echt uitgevoerd zou worden zei hij: “Ik hoop van wel”.
Ik drong aan, “ik vroeg niet of je er op hoopte maar of je er in geloofde!”
Arafat glimlachte en zei: “Ik hoop van wel”.