Laatste dag. Te weinig tijd. Deny en Joes gaan huisbezoeken doen, Jan en ik blijven op kantoor om te bemiddelen bij een conflict.

Deny wilde ook een bezoek brengen aan een intifadaslachtoffer. Daar zijn er veel van. Burije kamp. Vier mensen stonden in de deuropening te kijken toen de tanks hun kamp binnenvielen. Bij de eerste schoten werden drie van de vier gedood en de vierde zwaar gewond. Het waren twee broers. De overlevende broer, door een kogel in zijn buik en in zijn arm zwaar gehandicapt trouwde met de weduwe van de dode broer, en werd de vader van de twee kleine kinderen. Zo gebeurt dat hier nog vaak, het is een manier om de weduwe bescherming te bieden, de kinderen in de familie te houden. Maar het team heeft hier meer te doen dan te helpen met de revalidatie, de fysiotherapie, de medische controle. Ratiba, de verpleegster, praat met de vrouw die doodongelukkig is. Haar man dood, binnen het jaar getrouwd met een zwaar gehandicapte, nauwelijks tijd gehad voor de rouw. En vindt dat ze niet mag klagen. Er komt hier bij de hulpverlening zoveel meer bij kijken dan alleen zorgen dat iemand een goede rolstoel heeft.

Jan en ik bemiddelen ondertussen bij een conflict. We worden daar vaak voor gevraagd. Het is hier zo’n hechte gemeenschap waarbij iedereen op elkaars lip zit en iedereen iemands neef is die ook nog getrouwd is met de zuster van je vrouw. We hebben het er vaak over dat het hier een behoorlijke macho cultuur is, maar tegelijkertijd kunnen de mannen hier op een warme manier met elkaar omgaan waar ze in het westen jaren voor in therapie of een mannengroep moeten. Aan het einde van het gesprek zegt de ene man: ik bied je mijn excuses aan dat ik drie maanden lang niet met je heb willen praten en dat ik je pijn gedaan heb. En de andere man zegt: ik bied je mijn excuses aan dat ik ooit getwijfeld heb aan je liefde.

’s Middags werkt Deny met het hele management aan de toekomstvisie van het NCCR. In een oorlogssituatie als deze denkt bijna niemand over de toekomst. Wel in termen van grote dromen, maar niet in realistische stappen om daar te komen. In crisismanagement is iedereen heel goed, elke dag is er wel crisis, maar een jaarplan is al te veel gevraagd: als je niet weet of je de komende week of maand overleeft, wat zal je je dan druk maken over volgend jaar? Toch zijn er plannen nodig om helder te houden wat je doel is en ook voor het fondsenwerven. Dus wordt er de hele middag gewerkt aan de vraag waar willen we heen, hoe ziet het NCCR er uit over 5 jaar? Heftige discussies. Willen ze een revalidatieziekenhuis? Nee, dat moet de overheid doen. Wat het belangrijkste is, dat ze niet alleen gehandicapten helpen, maar dat ze hun expertise en hun visie uitdragen, dat de ministeries rekening met gehandicapten houden, dat alle ziekenhuizen bijgeschoold worden. Dat gehandicapten niet behandeld worden als patienten die dankbaar moeten zijn voor elke hulp, maar als volwaardige burgers. De toekomstvisie staat er, op papier. Nu stap voor stap daarheen.

Nog een maaltijd samen, bij Khaled thuis.
Morgen gaan we weer naar huis, als altijd vol met indrukken, emoties. Het is niet de ellende die ons hier het meeste raakt, en die maakt dat Joes bij het laatste restje whisky een huilbui krijgt. Het is dat contrast – mensen die maar trots door blijven leven tegen de klippen op, die tegenslag op tegenslag incasseren, en toch door gaan.