Wanneer er weer eens ferme uitspraken gedaan worden over ‘vrouwen en de islam’ zit ik al weer met kromme tenen te wachten op wat er nu weer beweerd gaat worden. ‘De islam’ gaat over een miljard mensen in uiteenlopende landen als Indonesië, Iran, Turkije, Nederland. En binnen die landen zijn er bovendien grote verschillen tussen bevolkingsgroepen, klassen, generaties – er zijn Arabische landen waar meer vrouwen hoogleraar zijn aan de universiteit dan in Nederland, maar ook milieu’s waarin vrouwen angstvallig binnen gehouden worden.
Vergelijk: geef eens een ferme mening over ‘vrouwen en het christendom’- over welke vrouwen zullen we het dan hebben, over katholieke boerenvrouwen op Sicilië die nog geloven in eerwraak en het boze oog, of over mij?
Een van de redenen waarom ik me erger aan de stereotype beeldvorming over moslimvrouwen is dat ik al tien jaar werk in een moslimsamenleving, in de Gazastrook. En dus langzamerhand weet hoe complex de Palestijnse samenlevingen zijn, niet alleen de grote verschillen tussen Palestijnen die in Israël leven, de Palestijnen in Jeruzalem, of op de Westoever, of in het buitenland, of in de Gazastrook. En bovendien: hoeveel diversiteit zelfs al binnen een kleine, vrijwel van de buitenwereld afgesloten samenleving als Gaza. Denk aan Texel, 1,3 miljoen mensen er op, muur er omheen. Daarbinnen: grote verschillen tussen een familie waarvan alle kinderen hebben gestudeerd in Gazastad, en een boerenfamilie in Abassan waarvan de kinderen als eerste generatie allemaal hebben leren lezen en schrijven.
Neem Nour. Ze woont in Jeruzalem, in het verpauperde bezette Oostelijke gedeelte. Ze is journaliste. Ze is ongetrouwd en woont dus bij haar ouders. Al haar broers en zussen, negen in het getal zijn al getrouwd. Haar vader, redelijk rijk geworden als handelaar, kon ze allemaal een flat meegeven, ook de zusjes. Nour wil niet trouwen. Maar het alternatief is dat ze op haar slaapkamertje bij haar ouders zou blijven en daar werd ze gek van. De permanente bemoeizucht van haar moeder, en altijd neefjes en nichtjes over de vloer, meer dan vijftig ondertussen, alleen als iedereen sliep, ’s nachts, kon ze haar stukken schrijven. Een paar keer was ze in het buitenland, op een beurs, in de VS, in Londen, maar dan ging ze na een paar maanden dood van heimwee. Ik hoor nu eenmaal bij mijn land, zei ze, ik kan nergens anders leven dan in Palestina, hoe gek ik er ook van word. Ze dreigde haar ouders dat ze in Ramallah op een flat zou gaan wonen, in haar eentje. Dat vond haar vader zo erg dat ze uiteindelijk de kleine flat kreeg die verlaten werd door een broer, tegen het huis van haar ouders aan. Ze is helemaal gelukkig. Een slaapkamertje, een werkkamertje, een serre om in te zitten, een eigen badkamer. De laatste ruzie ging nog over de sleutel van de tussendeur. Die kreeg haar moeder. Maar dat hinderde niet meer, want die tussendeur staat toch bijna altijd open. Nour heeft een keukentje maar kookt nooit zelf. Als ze honger heeft gaat ze gezellig bij haar moeder eten. Die kankert altijd: je hebt je leven verpest.
Is ze niet trots op je dat je een bekende journaliste bent en dat je je eigen salaris verdient, vraag ik.
Jawel, zegt Nour. Maar dat ik dertig ben en niet getrouwd ben vindt ze toch erger.
Met Nour praat ik over emancipatie en feminisme. Ze is een van de modernste vrouwen in Palestina die ik ken. Zeer bewust heeft ze voor haar vak gekozen, en hoewel ze veel van kinderen houdt trouwt ze niet. Ik ken geen Palestijnse mannen die mij genoeg vrijheid zouden geven, zegt ze. Mannen veranderen niet. Het is alsof ik mijzelf hoor praten toen ik zo oud was als zij. Maar er verandert toch heel veel, werp ik tegen. Kijk naar hoe je moeder leeft. Kijk naar hoe jij leeft. Zou je moeder hebben kunnen zeggen, ik trouw niet? Daar moet ze om lachen, het idee al. Dus is er wel al veel veranderd, ze geeft het toe. Naar mijn voorafgaande leven en mijn feminisme informeert ze geïnteresseerd, maar nee, het westerse feminisme met die grote nadruk op individuele vrijheid gaat ook haar te ver. Om liefdesrelaties te hebben en niet te trouwen, ze zou er voor moeten breken met haar familie en met haar land. Is ze nooit in de verleiding geweest toen ze in het buitenland woonde? Nee, zegt ze beslist. Ik zou dat nooit doen.
Om je familie? Mijn vader zou een hartaanval krijgen als hij dat over mij zou horen, zegt ze, maar nee, niet om haar familie. Ook niet om het geloof, ze is al jarenlang moslim zoals de Italianen katholiek zijn. Ze doet mee aan de feestdagen maar bidt nooit. Nee, zegt ze, het zit niet in me. Ik zou er niet gelukkig van worden.
(deel 2, hier)
Over Europesche vrouwen gesproken. Neelie Smit Kroes zei in een intervieuw, nadat ze op deze positie kwam: “die man deugd” nadat hij perse een aantal vrouwen wilde. Ook las ik en hoorde ik haar zeggen in de rode hoed: “vrouwen moeten niet zeuren”. Altijd vroeg ik me af, wat is nu haar exacte mening hierover en de handelswijze erna. Nu las ik dat ze afstand had genomen van diverse commissariaten. Was het niet echt strijdbaar geweest als ze op zijn minst geadviseerd had dat er weer vrouwen voor in de plaats moesten komen en het liefst twee? Kijk dat had ik kunnen zeggen: “die deugd”. Of zit ik nu weer te zeuren?
Waar ik moeite mee heb is dat u iedere vorm van kritiek op de positie van de vrouw of andere minderheidsgroepen in islamitische landen als stereotypering afdoet of als ongenuanceerd beschouwt, met, zo lijkt het, als belangrijk doel degenen die deze uitspraken doen te diskwalificeren.
Het onrecht dat de vrouwen binnen islamitische culturen wordt aangedaan wordt door u consequent goedgepraat of op zijn minst een keer vergeleken met christelijke wandaden uit, bij voorkeur, de middeleeuwen om daarmee aan te geven dat we ons om de misdaden tegen vrouwen binnen de islamitische cultuur niet zo druk moeten maken.
Met name het fanatisme waarmee u bijvoorbeeld Hirsi Ali meent te moeten bestrijden en vooral de wijze waarop u zich in haar bedoelingen “hineininterpretiert” duiden vooral op vooringenomenheid.
U heeft niet de bedoeling een discussie aan te gaan , nee, in plaats daarvan draait u met beweringen van anderen, ridiculiseert ze, voorziet ze van een eigen interpretatie om vervolgens de aanval op de persoon in te zetten.
Henk ik leef al jaren in een moslim gemeenschap en werk hier al jaren met vrouwen, islamitische vrouwen. En ik kan hier de nederladnse t.v. ontvangen. Dus ik kan een beeetje bijhouden wat er in nederland gebeurt. En ik kan me helemaal scharen achter Anja’s gedachtengang. Ik word ziek van de nederlandse zienswijze over hoe de islam vrouwen onderdrukt. Binnen de Islam en binnen de Arabische wereld zijn er heel wat vrouwen, dappere vrouwen, die op hun manier voor emancipatie vechten. Sommigen hebben een hoofddoek op, sommigen neit, dat maakt totaal niets uit. Ik word ziek van Hirsis Alis gebral. natuurlijk raakt het me als zij het heeft over vrouwenmishandeling, maar die is hier niet meer als in westerse landen. het klopt dat in westerse landen de vrouwenstrijd eerder begonnen is, met als resultaat dat er veel meer zaken bespreekbaar zijn geworden, maar ook daar hebbenv rouwen in de christelijke westerse wereld jaren over gedaan, tientallen jaren, het komt in de arabische wereld wel goed, en ik denk dat men daar geen westerse vrouwen voor nodig heeft, die de vrouwen heir komen vertellen hoe het moet. Anja, ik weet dat ik je niet hoeft te verdedigen, dat kan je zelf goed genoeg, maar bovenstaande schoot me even in het verkeerde keelgat, de arrogantie zeg, die westerlingen er tegenwoordig op nahouden, of verwesterde dames, die denken dat ze de wijsheid in pacht hebben. Luister eens naar wat de allochtone of de arabische vrouw wil. Vrouwen hebben heir wel wat anders te doen dan knokken voor het dragen van een minirok (beetje bagataliseen van het westerse feminisme, sorry) ik heb jaren geleden in nederland in een blijf van mij huis lijf gewerkt, en je had de meeste nederlandse mannen eens moeten horen. men vond deze instellingen maar een lachertje. Ik praat over 15 jaar geleden, het is pas iets van de laatste jaren dat er in nederland een opener klimaat is geschapen over vrouwenmishandeling, verkrachting etc. En ook nederlandse vrouwen zijn er nog lang niet. natuurlijk hebben de arabische, allochtone vrouwen eens teuntje ind e rug nodig, maar neit door eht afkraken van hung eloof. dat hadden wij 20 jaar geleden ook neit moeten zeggen. Ik werkte in Utrecht, waar veel vrouwen uit eht zuiden kwamen, brabant, limburg, want dan waren ze verder weg van hu echtgenotes en veiliger. denk jij dat er ook maar een haar op ons hoofd aand acht om te zeggen dat is omdat ze daar zo katholiek zijn? nee, socio/economische omstandigheden hebbben eenv eel groeter impact. En je helpt vrouwen er neit mee door te zeggen dat het hun religie is die de oorzaak is. henk, volgens mij is het meer de opvoeding van mannen die de oorzaak is, de ongeving die er niets aan durft te doen etc. etc.
maar geloof me, arabische, islamitische (en soms christelijke vrouwen, ik woon in een dorp 90%gedeeltelijk moslim en 10 % christen, en allemaal arabisch) beginnen voor zichzelf op te komen, maar wel op hun manier, en dat moet je respecteren.
Beste Trees, je hebt helemaal gelijk. Nou ja, een paar puntjes waar ik het niet mee eens ben. Ten eerste, je spreekt over Hirsi Ali’s gebral. Hoezo gebral ? Waarom is de mening van iemand die kritisch is nu altijd weer gebral ? Zij geeft op een nette en behoorlijke manier haar mening, waarom kan dat nou niet ? Het feit dat het geregeld tot doodsbedreigingen leidt, geeft aan hoezeer zij de spijker op de kop slaat.
Ten tweede, mijn reactie betrof mijn verontwaardigign over Anja’s consequent en onophoudelijke goedpraten van misstanden in islamitische kringen. Waarom mogen misstanden niet gewoon benoemd worden ? Wat is daar mis mee ?
Maar nee hoor, als geconstateerd wordt dat60% van de vrouwen in “blijf-van-mijn-lijf-huizen” van allochtone afkomst is, draait Anja dit weer zodanig dat het niets lijkt te betekenen door er op te wijzen dat dit komt doordat allochtone vrouwen weinig andere mogelijkheden hebben om hulp te zoeken.
Als je de waarheid gaat ontkennen maak je uiteindelijk een karikatuur van jezelf.