Dat iemand een psychiater is garandeert niet dat ze begrijpt wat je zegt – psychiater en traumatoloog Carla Rus antwoordt op mijn stuk in de Volkskrant.
Hier komt haar tekst.
(De koppen in kranten zijn altijd voor de rekening van de hoofdredactie, die nogal eens wil aanscherpen of simplificeren wat de auteur heeft gezegd, het is de moeite om dat te onthouden.)
Veel moslima’s staan zwijgend achter Ayaan
Veel moslima’s zijn te getraumatiseerd om te kiezen voor de rechte weg van Hirsi Ali of Meulenbelts dubbelspoor, betoogt Carla Rus.
In de Volkskrant van 11 september schrijft Anja Meulenbelt dat Hirsi Ali een leidster zonder volk is. Zij bedoelt hiermee dat Hirsi Ali’s aanhang voornamelijk uit Nederlandse autochtonen zou bestaan, en niet uit allochtonen. Ik betwijfel dat op grond van mijn ervaring als psychiater/traumatoloog met allochtone vrouwen.
Meulenbelt schrijft dat zij samengewerkt heeft met vrouwen met een moslimachtergrond die erin geslaagd zijn hun eigen emancipatie niet ten koste te laten gaan van de banden met hun gemeenschap. Ik ben het met Meulenbelt eens dat deze vrouwen een voorbeeld van integratie zijn voor hun achterban, en zo een brug kunnen slaan tussen voorlopers en achterblijvers in de emancipatie. Het zijn vrouwen met een sterke persoonlijkheid die in staat zijn te schipperen en diplomatiek te opereren. Maar Meulenbelt vergeet dat er een grote groep allochtone vrouwen is die onvoldoende van de rol van de voortrekkers kunnen profiteren. Deze vrouwen probéren wel te integreren en te voldoen aan de eisen van de Nederlandse samenleving, maar zijn met handen en voeten gebonden aan het gezin van herkomst. Zij kunnen deze spagaat niet vedragen en ontwikkelen tal van lichamelijke en geestelijke klachten.
Uit een onderzoek van het Trimbos instituut blijkt dat 60 procent van de mensen die in een Blijf –van-mijn lijf-huis zijn opgenomen zijn, allochtone vrouwen zijn. Een groot deel hiervan is islamitisch. Toen ik in 1983 mijn werk als traumatoloog begon, was dit percentage slechts 10 procent. Verder blijkt dat vrouwen vaker zwaar zijn mishandeld of kampen met ernstige psychische problemen. Zo is het aantal zelfmoordpogingen bij allochtone meisjes gemiddeld vijf keer zo hoog als bij autochtone, en is het aantal geslaagde zelfmoorden twee keer zo hoog. De Blijf-van-mijn-lijfhuizen blijken met een groot capaciteitsprobleem te kampen. Diegenen die daar niet terechtkunnen, komen in crisiscentra en de psychiatrie terecht. Ook daar is mjen, ondanks interculturele projecten en bijscholingsprogramma’s, vaak niet geoutilleerd om deze problematiek – die nogal eens met een tolk erbij behandeld moet worden – het hoofd te bieden.
Deze vrouwen zitten vaak in een isolement en kunnen door het ravijn dat tussen hen en de geïntegreerde moslima’s gaapt, onmvoldoende van hun ervaringen profiteren. Zij durven, wanneer ze zich door Hirsi Ali’s boodschap gesteund voelen, dit niet eens hardop te zeggen. Soms kunnen ze gene enkele boodschap meer tot zich door laten dringen en zitten verdoofd voor zich uit te staren.
Meulenbelt schrijft dat de strategie die zijzelf tijdens de tweede feministische golf gebruikte een andere was dan Hirsi Ali. Ik zie dat verschil eigenlijk niet zo. Ook Meulenbelt choqueerde de goegemeente met haar boek De schaamte voorbij. Nu ze oud en wijs en lid van de Eerste Kamer is geworden hanteert ze natuurlijk andere strategieën, maar ooit had ook zij wilde haren. De toon van het artikel doet mij eerlijk gezegd een beetje denken aan de klaagzang van ouderen over de ‘jeugd van tegenwoordig’, alsof ze zijn vergeten dat ze zelf ooit jong waren. Haar ktitiek dat Hirsi Ali te rechtlijnig is en maar één strategie aanbiedt is misschien wel waar, maar wat is er op tegen om haar die feedback te geven en tegelijkertijd achter haar te staan in haar strijd tegen vrouwenmishandeling?
Hoeveel kritiek je ook op de vorm van de film Submission kunt hebben, met deze verbeelding heeft Hirsi Ali een tipje van de sluier opgelicht van het verschrikkelijke drama van huiselijk geweld, dat altijd in het verborgene plaatsvindt. En ook al zou ze hier vooral autochtone Nederlanders mee wakker hebben geschud, dat is toch ook belangrijk? (Seksueel) geweld tegen moslima’s dreigt anders weg te zakken in de modder van de blinde polder. Solidariteit tussen autochtone en allochtone vrouwen behoort naar mijn idee een wezenlijk onderdeel te zijn van de derde feministische golf. Wanneer Meulenbelt de stap zou nemen om haar collega te gaan steunen en tegelijk de goed geïntegreerde moslima’s te vriend te houden, zal ze in het kelin kunnen ervaren, wat het is om in een spagaat te leven.
Carla Rus is psychiater en traumatoloog.
Waar zullen we beginnen?
Bij waar Rus en ik het over eens zijn. Het is mij bekend dat er nog heel veel vrouwen zijn, waaronder veel allochtone, waaronder veel met moslimachtergrond, die geïsoleerd zijn en flinke problemen hebben. Ik weet dat er in verhouding meer allochtone vrouwen in de Blijfhuizen zitten dan autochtone, dat weten we al enige tijd. (Ik laat hier nu even buiten beschouwing dat een deel daarvan te maken kan hebben met het feit dat veel allochtone vrouwen nergens anders heen kunnen en dat autochtone vrouwen meer mogelijkheden hebben – het zegt dus niet per se dat autochtone vrouwen niet meer mishandeld worden). Ik weet ook dat allochtone meiden, overigens niet alleen met moslimachtergrond, erg in de knoop kunnen zitten, inderdaad, in de spagaat tussen familie en buitenwereld. De aandacht gaat meestal naar de jongens die problemen maken, niet naar de meiden die problemen hebben. Lees daarover bijvoorbeeld het indringende boek van Hans Krikke. In mijn artikel ben ik daar niet uitvoerig op ingegaan, en heb dat alleen maar aangegeven in de slotzin: er zijn problemen genoeg die om een werkelijke oplossing vragen.
Wanneer ik de vrouwen opvoer in mijn verhaal die er in geslaagd zijn om eigen emancipatie te verenigen met de loyaliteit met de eigen gemeenschap, dan suggereer ik niet dat er niet veel vrouwen zijn die dat (nog) niet lukt. Maar het grote punt is of Hirsi Ali met haar acties die vrouwen helpt, en mijn antwoord is nog steeds nee. Daar geloof ik niets van, ondanks het feit dat Rus zegt dat ze vrouwen kent die te getraumatiseerd zijn om zelfs maar te kunnen zeggen dat ze het met Hirsi Ali eens zijn.
Wat het verschil is tussen mijn strategie destijds en die van Hirsi Ali nu zegt Rus niet te begrijpen. Dat komt dan omdat ze over de woorden heenleest waar ik die verschillen in aangeef. In de eerste plaats bleek De schaamte voorbij aan te sluiten bij de ervaringen van duizenden vrouwen. Ik zei bovendien destijds niet: zo moeten jullie het allemaal doen. Wat wij destijds leerden is dat je moet beginnen waar de vrouwen zijn, dat je niet voor een ander kunt voorschrijven hoe haar emancipatie er uit moet zien, en dat je niet kunt beginnen met het einddoel voor te schrijven. En dat is dus waarmee Hirsi Ali de boot mist. De strategie die Hirsi Ali voor zichzelf heeft gekozen, rigoreus breken met religie, familie en culturele achtergrond is niet alleen de strategie die de meeste geslaagd geïntegreerde vrouwen niet hebben gekozen, het is voor ruimschoots de meeste vrouwen die nog in het isolement zitten al helemaal zeven bruggen te ver. Hoeveel vrouwen kunnen rekenen op het riante ontvangstcomité dat klaar stond voor Hirsi Ali als ze met alles zouden breken – als ze dat al zouden willen?
Rus leest niet wat ik zeg, maar weet wel te vertellen waarom ik het niet met Hirsi Ali eens ben, dat komt omdat ik oud en zonder mijn wilde haren in de Eerste Kamer zit (ach, het clichébeeld van die bejaarde senatoren, kom eens kijken Rus, onze jongste senator was 19) en kennelijk de zon niet in het water kan zien schijnen als een jongere generatie, mét wilde haren, het overneemt. Dat ‘gewone’ mensen de neiging hebben om onwelgevallige meningen weg te declareren door met pseudo-psychologische verklaringen te komen is al vervelend, maar voor een psychiater die mij alleen kent uit een stukje uit de krant wel erg onwaardig.
Mijn grote kritiekpunt op de strategie van Hirsi Ali komt in de reactie van Rus helemaal niet voor, en dat is dat zij alle ellende wijt aan maar één factor: de islam. Iedereen die in een Blijf huis werkt of met allochtone vrouwen omgaat weet dat er altijd meer aan de hand is, dat een migrantenstatus een factor is, het verlies van een netwerk, de moeilijkheden om aan goede behuizing of inkomen te komen, en niet in de laatste plaats een groeiende vijandigheid in de omgeving. Door alles te wijten aan de religie werkt Hirsi Ali mee aan het akelig snel groeiende anti-islam klimaat onder autochtonen die de situatie voor de vrouwen waar zowel Rus als ik mij zorgen over maken alleen maar nog zorgelijker maakt. En wat ik al zei: dat is heel simpel te constateren door de reacties van brievenschrijvers en websitereacties te lezen. Degenen die staan te juichen bij haar uitspraken over die achterlijke islam zijn autochtonen– ik kom daar geen mensen bij tegen die ooit een poot hebben uitgestoken om allochtonen te ondersteunen bij hun emancipatieproces, want die weten wel beter. Hirsi Ali heeft haar bondgenoten niet gezocht onder de vrouwen (en mannen) die niet alleen zelf voorloper zijn, maar als politici, hulpverleners of anderszins in het veld werkzaam wel degelijk contact houden met hun achterban en die haar ondersteuning goed hadden kunnen gebruiken. Erger: Hirsi Ali heeft zelfs de pogingen van organisaties van moslimvrouwen die contact zochten met háár afgehouden. In plaats daarvan heeft ze haar vrienden en medestanders gezocht onder de bekende anti-moslim autochtonen als Geert Wilders, Leon de Winter en Theo van Gogh. Ze heeft zich als woordvoerder van de ‘derde feministische golf’ (die volgens mij allang aan de gang was) laten pushen door Cisca Dresselhuys die al had laten weten waar ze stond: bij haar kwam geen vrouw met hoofddoek de redactie in. Ze heeft zich dus ferm in de reactionaire hoek geplaatst, en ook dat maakt dat ze geen aanhang krijgt onder de mensen met wie ze in feite samen zou moeten werken – in het belang van de vrouwen die onze steun zo hard nodig hebben.
Kortom: zolang Hirsi Ali zich zo opstelt zal ze mijn steun niet krijgen, en met leeftijd heeft dat niets te maken. Als ze nog eens af daalt van haar politieke paard en werkelijk contact gaat zoeken met de vrouwen die ze zegt te willen bevrijden komt ze mij daar vanzelf tegen.
beste anja, ik ben het helemaal met je eens. Ik vind het jammer dat cisca de opzij misbruikt om haar standpunt duidelijk te maken. Dat gedweep met ayaan zorgt ervoor dat steeds meer mensen eraan gaan twijfelen om nog langer lid te blijven van de opzij.
Dat klopt, Claudia. Ik heb na veel aarzelingen mijn abonnement dan ook opgezegd, en dat was voor mij geen kleine stap, ik heb tenslotte vroeger veel voor Opzij geschreven. Niks op gehoord, overigens.
Wat zo jammer is van Dresselhuys is dat ze van Opzij niet een blad heeft gemaakt waar de verschillende stromingen zich in kunnen vinden – het zou een goed platform zijn geweest om op een rustige manier, zonder al dat kabaal, de discussie te voeren tussen allochtone en autochtone vrouwen, en tussen allochtone vrouwen onderling. Daar had Hirsi Ali, als één belangrijke stem, heel goed in gepast. Maar door zich zo duidelijk in één kamp te scharen, het anti-islam kamp, heeft ook Dresselhuys veel vrouwen van zich vervreemd. Ik ben niet de enige die het abonnement eindelijk maar eens heeft opgezegd.
Daaruit blijkt maar weer, dat op zo’n manier er geen feministisch blad meer is in Nederland. Wat heel jammer is want het blijft naar mijn idee een belangrijke zaak om een blad zoals de opzij vroeger was, te hebben in nederland. Maar ik vrees, dat het nog wel een tijd zal duren, voordat er weer een nieuw blad komt.
Nou ja, of feministisch-rechts. Ik wist vroeger niet dat dat bestond, maar het schijnt te kunnen. Ik ben even vergeten wie het zei, maar iemand zei dat emancipatiebewegingen om te beginnen links zijn, maar als de grote groep eenmaal gevestigd en de emancipatie engiszins geslaagd je ziet dat rechts zich er van meester maakt. Zie Fortuyn, homo, rechts. Zie een handjevol allochtonen dat het zelf heel goed gered heeft en nu meerkijkt op mensen die het niet gehaald hebben. En zie het Neelie Kroes en VVD feminisme dat er alleen nog maar om lijkt te gaan om meer vrouwen in commisariaten en hoge posten in de politiek en bedrijfsleven te krijgen. Begrijp me goed, ik ben niet tegen een evenredig aantal mantelpakjes tussen de colberts, maar dat heeft verder weinig uitstaande met het feminisme waarin vrouwen niet alleen maar voor zichzelf zorgden en solidariteit nog een woord was waar je gewoon achter kon staan.
Weet je wat interessant is, dat ik wel moslima’s spreek die vinden dat je al die penibele zaken over vrouwenmishandeling ter sprake mag brengen en als het via Ayaan gebeurt, ook prima. Echter, ze willen niet dat Ayaan als een spreekbuis voor hen wordt gezien, want dat is ze gewoon niet gezien haar achtergrond en a-religieuze kleur. Dus: Ayaan mag van de meeste moslima’s wel delicate kwesties ter sprake brengen en men huicht het toe als de positie van de moslimvrouw verbeterd wordt, maar ze kunnen zich niet met Ayaan identificeren en daarom hekelen moslima’s het feit dat Ayaan als een spreekbuis gezien wordt.
Ik denk dat je gelijk hebt, Imad, en jij kent meer moslima’s dan ik. Ik ben er ook helemaal niet tegen dat vrouwenmishandeling aan de orde wordt gesteld, uiteraard. En als dat via Hirsi Ali gaat die interessanter is voor de media dan de vrouwen die al zolang met en voor mishandelde vrouwen werken, ook niet zo erg. Ik heb het ook al gezegd, ik twijfel niet aan haar integriteit, ik meen echt dat ze het doet om haar zorg om mishandelde vrouwen. Daarom is het ook zo vreselijk jammer dat ze het doet over de hoofden van de vrouwen heen, wat zou ze een power kunnen hebben en wat zou ze niet kunnen bereiken wanneer ze haar werk deed in contact met de vrouwen waar het om gaat, en met een beetje meer ruimte voor de onderlinge verschillen. (Hoewel je je af moet vragen of de media haar net zo interessant zouden vinden wanneer ze zich niet zo tegen de islam af zou zetten.) Ik denk dat dat me ook zo kwaad maakt, niet dat we verschillen van mening hebben, maar die vreselijke blinde vlek en die gigantische gemiste kans.
Eens Anja. Of wat dacht je als mevrouw Ayaan zich gewoon inzet voor alle vrouwen, niemand uitgezonderd en zich niet zo nodig wil profileren middels de islam en daar vlek wat modder naar toe te gooien. Als je het doet, doe het dan goed en gooi modder naar alle religies, beweer zelfs geen spreekbuis te zijn van een religieuze groep als je zelf a-religieus (dat is toch ook te dwaas voor woorden eigenlijk, dat ze zich zo KAN profileren) en zit je in voor iedere vrouw. Mevrouw Ayaan, om maar even iemand te citeren, je zou mijn vriendin kunnen zijn dan :):):):)
Ik denk dat het nog altijd te makkelijk is om te stellen dat (veel, een hoop, de meerderheid van) moslimvrouwen wel of niet achter Hirsi Ali staan; niemand heeft echter de autoriteit om namens deze vrouwen de pretentie te hebben namens hen te spreken. Zowel Hirsi Ali en Anja zeggen feitelijk: moslims kunnen zich wel/niet vinden in Hirsi Ali’s boodschap omdat ze zich wel/niet herkennen in hetgeen Hirsi Ali voor staat (streep weg wat niet van toepassing is) en voegen daar aan toe dat ze zelf steevast gelijk hebben.
Wat ik echter wel zeg; Hirsi Ali is een van de weinigen die luid en duidelijk opkomt voor onderdrukte islamitische dan wel allochtone vrouwen (los van de juistheid van haar tactiek); ik heb dan ook het gevoel dat de Meulenbelt-strategie nog minder effectief zal zijn (dan de Hirsi Ali-strategie), omdat deze te veel gebonden is aan politiek-correcte dogma’s. Ik ben dan ook van mening dat je geen vooruitstrevende beweging van de grond kan krijgen als je binnen bepaalde kaders van politiek-correctheid blijft. Provoceren is gewoon af en toe een essentieel middel; net als de tuinbroekfeministen die stug hun okselhaar lieten staan (brrr).
Overigens Anja, denk ik dat Hirsi Ali net zo veel/weinig aandacht van de media had gekregen als ze moslim was; ook vrouwen als de lesbische moslima Irshad Manji krijgt media-aandacht, omdat de schreeuw om een nieuwe generatie feministes gewoon groot is. De fundamentalistische Islam staat namelijk sterker in zijn (met nadruk op *zijn*: want mannelijk) schoenen dan ooit: het feit dat nieuwe generaties feministen met de dood worden bedreigt en moeten onderduiken geeft al aan dat we te maken hebben met een stroming die een stuk ernstiger is dan de anti-feministische stromingen van voorheen.
Ik kan me dus wel enigzins vinden in de woorden van Carla Rus.
Daniel O, luid en duidelijk is ze zeker.
Citaat Anja Meulenbelt:
“Wat het verschil is tussen mijn strategie destijds en die van Hirsi Ali nu zegt Rus niet te begrijpen. Dat komt dan omdat ze over de woorden heenleest waar ik die verschillen in aangeef. In de eerste plaats bleek De schaamte voorbij aan te sluiten bij de ervaringen van duizenden vrouwen. Ik zei bovendien destijds niet: zo moeten jullie het allemaal doen. Wat wij destijds leerden is dat je moet beginnen waar de vrouwen zijn, dat je niet voor een ander kunt voorschrijven hoe haar emancipatie er uit moet zien, en dat je niet kunt beginnen met het einddoel voor te schrijven. En dat is dus waarmee Hirsi Ali de boot mist. De strategie die Hirsi Ali voor zichzelf heeft gekozen, rigoreus breken met religie, familie en culturele achtergrond is niet alleen de strategie die de meeste geslaagd geïntegreerde vrouwen niet hebben gekozen, het is voor ruimschoots de meeste vrouwen die nog in het isolement zitten al helemaal zeven bruggen te ver. Hoeveel vrouwen kunnen rekenen op het riante ontvangstcomité dat klaar stond voor Hirsi Ali als ze met alles zouden breken – als ze dat al zouden willen?”
Anja Meulenbelt stelt dat Hirshi Ali, in tegenstelling tot zijzelf, vrouwen voorschrijft hoe ze moeten handelen. Dat lijkt me een onzinnige voorstelling van zaken. Hirshi Ali stelt allerlei zaken aan de kaak, maar uitspraken als “zo moeten jullie het allemaal doen” of iets wat daar op lijkt heeft ze naar mijn weten niet gedaan, het ziet er naar uit dat Anja Meulenbelt een karikatuur maakt van Hirshi Ali.
Citaat Meulenbelt
“Mijn grote kritiekpunt op de strategie van Hirsi Ali komt in de reactie van Rus helemaal niet voor, en dat is dat zij alle ellende wijt aan maar één factor: de islam.”
Wederom een karikatuur van Hirshi Ali. Dat islamitische vrouwen problemen hebben die niet te relateren zijn aan de islam wordt nooit door haar ontkend, alleen wijst ze er op dat veel problemen WEL met de islam te maken hebben, omdat in islamitische geschriften mannen veel handvaten geboden worden waarmee tal van wanpraktijken gelegitimeerd zijn. Tevens wijst ze er op dat een zeer intolerante variant, het wahabitisme, steeds verder oprukt BINNEN de islam, met alle ellende van dien. Er zijn niet veel vrouwen die op deze wijze hun nek durven uit te steken, gelukkig zijn er vrouwen als Neelie Smit Kroes en Cisca Dresselhuys die haar moedige EN NOODZAKELIJKE strijd WEL naar juiste waarde weten te schatten.
Citaat Meulenbelt
“Kortom: zolang Hirsi Ali zich zo opstelt zal ze mijn steun niet krijgen, en met leeftijd heeft dat niets te maken. Als ze nog eens af daalt van haar politieke paard en werkelijk contact gaat zoeken met de vrouwen die ze zegt te willen bevrijden komt ze mij daar vanzelf tegen.”
Hirshi Ali heeft wel degelijk contact met islamitische vrouwen in haar hoedanigheid als kamerlid, ook uit haar boek “De maagenkooi” blijkt dat ze regelmatig contact heeft gezocht met islamitische vrouwen. Waar komen trouwens al die duizenden steunbetuigingen in e-mails aan haar adres dan vandaan als de bewering van Anja Meulenbelt waar zou zijn dat Hirshi Ali de islamtische vrouwen niet zou bereiken?
Citaat Meulenbelt
“In plaats daarvan heeft ze haar vrienden en medestanders gezocht onder de bekende anti-moslim autochtonen als Geert Wilders, Leon de Winter en Theo van Gogh.”
Theo van Gogh heeft vanwege de film “Submission” overigens ook de nodige steunbetuigingen gekregen van Marokkaanse vrouwen en meiden die hij tegenkwam op straat. Citaat uit zijn column in Metro van 3-9-2004:
“s ‘Avonds trad Ayaan Hirsi Ali aan in “Zomergasten” en maakte er, ondanks haar goedwillende maar onmachtige ondervrager, een imponerend optreden van. Het filmpje werd vertoond en ik vroeg me af hoe de reacties zouden zijn. De volgende morgen werd ik – ik mag wel zeggen tot mijn verbijstering – door een reeks van Marokkaanse meisjes en dames op straat aangehouden, die hun instemming betuigden met Hirsi Ali’s hartenkreet.”
Ik heb geen tuinbroek, maar koester mijn okselhaar (brrr). Dus misschien moet Daniel mijn duit in het zakje maar even overslaan.
Het sleutelwoord in de discussie ‘Hirsi Ali – Meulenbelt – Rus’ is ‘strategie’. Want alledrie erkennen ze m.i. dat ook bij moslimvrouwen overal ter wereld sommigen hun eigen bonen doppen. Terwijl anderen nog in een bijna feodaal, sterk door religieuze achtergrond bepaald systeem gevangen worden gehouden met alle ellendige gevolgen van dien.
Op dat punt elkaar bestrijden lijkt mij dus zonde van de energie en de tijd. Hoewel eens bij elkaar op bezoek gaan in eerste kamer, tweede kamer en trauma-opvang misschien best een goed idee is.
Maar als het doel voor iedereen hetzelfde is, dan gaat het dus om de gevolgde strategie. Laten we ons daar dan toe beperken en daarin samenwerken. Ayaan Hirsi Ali heeft met haar filmpje, hoe je ook over het filmpje zelf denkt, het onderwerp weer met een klap op de agenda gezet. Op de politieke agenda, op de sociale integratie-agenda, op de agenda van moslimmannen en vrouwen, op de agenda van hulpverleners, op mijn agenda als mede-nederlandse vrouw.
En helaas ook op de agenda van vele niet-moslims voor wie het koren op hun “zie-je-nou-wel-die-moslims-deugen-niet” molen is.
Wat mij opvalt, is dat een deel van de verwarring en discussie ontstaat, omdat de voorgestelde of gekozen strategieën tot verwarring en discussie leiden. Dat komt een beetje door Ayaan Hirsi Ali zelf, die met het filmpje politiek heeft bedreven als een eersteklas actievoerder. Je verliezen in een discussie of Meulenbelt als schrijfster en eerstekamerlid hetzelfde beeld heeft van de situatie als Rus, die de moslimvrouwen die knel zijn geraakt dagelijks ontmoet, laat staan hetzelfde beeld als Hirsi Ali, die zich dapper en vastberaden aan haar culturele achtergrond heeft ontworsteld, is interessant – maar het leidt voorlopig tot niets.
Alledrie – Rus, Meulenbelt, Hirsi Ali – beschikken over een invloedrijke maatschappelijke positie. Met daarbij behorende invloedrijke middelen, kanalen en netwerken. Middelen die allemaal verschillend zijn, maar hetzelfde doel beogen. Gebruik die dan!
Mijn bezorgdheid komt vooral door Ayaans vermenging van haar rol als kamerlid met die van actievoerder. Juist omdat zij daardoor als politicus landsbreed sentimenten in de kaart speelt waar ik behoorlijk bang van word. Dat is zo contraproductief.
Als kamerlid beschikt Hirsi Ali over tal van middelen die wij stervelingen niet hebben. Zij zou er beter aan doen, die middelen droog te houden. Door de verwarring waarin haar partij verkeert is zij daarin al kwetsbaar genoeg, lijkt mij. Als er actie gevoerd moet worden, dan doen wij dat wel, gewone burgers. Want ik kan helaas geen wetsvoorstellen indienen, ministers naar een spoeddebat roepen, het onderwerp met alle beschikbare middelen op de politieke agenda houden.
Was het maar waar.
De houding van Anja doet me sterk denken aan de communisten van weleer die de dissidenten uit de communistische landen wegrelativeerden, cia-spion noemden of voor gek verklaarden. De wijze van argumenteren van Anja en haar witte medestanders doen mij zeer sterk denken aan de sowjetvergoeilijkers van voor 1989. De zonde die Anja Hirsi Ali verwijt is niet zo zeer gelegen in het feit dat zij een volgens Anja minder effectieve manier hanteert, maar gewoon, omdat zij het dogma, kritiek op niet westerse culturen en godsdiensten, doorbreekt. Dat is waarom links haar zo in de steek laat en nergens anders om. Ik ken ze goed de fundamentalistische moslima’s die het feministische vocabulair buitengewoon goed beheersen om precies het tegendeel te bepleiten zonder dat de niet-oplettende toehoerder dit in de gaten heeft. Maar hun doel is het verdedigen en de emancipatie van de islam als godsdienst, niet de emancipatie van het individu. Links laat zich door deze en soortgelijke mensen op sleeptouw nemen. Hirsi Ali zal meer bereiken voor emancipatie dan links ooit zal kunnen doen, want links heeft het veel te druk met het verdedigen van de islam, waarbij de eigen doelstellingen vergeten worden. Links stelt zich steeds meer op als voorvechter van de politieke islam, gehuld in een feministisch en socialistisch jasje. Niet voor niets heb ik mijn lidmaatschap van een linkse partij al lang jaren geleden om die reden opgezegd. De SP vormde nog enige tijd een alternatief, omdat ik die partij wat realistischer vond, ja VOND, maar nu mensen zoals Anja de toon in de partij over islam en allochtonen aangeven, verwacht ik niet veel meer van de SP. Maar No hard feelings, Anja, zo is de politiek en posities veranderen. De islam vormt een duidelijke hindernis voor homo’s en vrouwen tot werkelijke emancipatie en dat sommigen zoals Hirsi Ali moeten breken, komt omdat ze te weinig ruimte krijgen om hun leven in te vullen zoals ze dat werkelijk willen. De meesten van hen hebben niet de mogelijkheid om te spreken. In de islamitische gemeenschap heerst een ontkenning en het ophouden van een angstige schijn. Maar uiteraard zijn al die degenen die dit zeggen als allochtoon, persoonlijk in de war, niet-effectief enz, en als autochtoon, onderbuikgevoelens, racistisch, islamofoob, onwetend enz. Het is interessanter om je af te vragen waarom bepaalde mensen als Van Gogh, De Winter enz. zo kritisch zijn. Maar noem ze allemaal racist en er hoeft niet meer na te worden gedacht. Bij de communisten was men bourgeois als men anders dacht en nu is dat islamofoob. Allemaal erg herkenbaar.
ik kan alleen maar oordelen over mijn eigen wijk .en ik zie de jonge meiden steeds meer afstand nemen van hun geloof .net als de autochtone meiden van hun geloof .het is een kwestie van tijd .en laat de mensen het zelf doen !daar hebben we geen schreeuwers voor nodig . fanatisie zullen er ook in de islamitische gemeenschap blijven ,maarja die hebben we in staphorst en zeeland ook !
Rudy,
ik hoor net dat Wilders ook een weblog is gestart (omdat Anja zo’n succes heeft met de hare), misschien voel je je daar meer thuis, AHA is vast pannel-lid!!!!
Hier overtuig je toch niemand, je loopt alleen maar te schofferen en je rechtse ideeen te spuien
@ Henk Verbeek: het probleem is alleen dat er waarschijnlijk meer islamitische dan christelijke “Staphorsters” zijn…
Het valt mij keer op keer op hoe sommigen hier krampachtig politiek correct proberen te blijven. Het is lachwekkend en vooral hypocriet, maar dat is niet vreemd bij de linkse kerk. De kritiek op AHA van de meesten hier is volkstrekt ongeloofwaardig. Jullie stonden toch op de baricaden voor de emancipatie? Er werd toch zo lekker getrapt naar alles wat rechts was en alles wat gevestigd was? Waar zijn jullie nu? Enige reden is dat AHA is overgestapt naar de VVD. O jee, foute club. Zakkenvullende sigarenrokende kapitalisten. De islam en het allochtonen probleem is als probleem jarenlang weggestopt. Je bent gelijk een racist en facist als je kritiek hebt.
Oorsprong is dat links niet kan accepteren dat het individu verantwoordlijkheden heeft, dat de staat niet alles kan ‘maken’. De allochtoon is vooral zielig. De islam ook, we mogen hun niet bekritiseren en we moeten vooral praten. Nou probeer maar eesn te praten over de islam. Erg tolerante mensen.
Wat mij nog het meest verbaasd zijn de reactie van de vrouwen op dit forum. AHA roep ‘sentimenten’ op. Nou, dat is dan maar eens goed ook! Nu wordt er geschermd met ‘dialoog’ en ‘strategie’. Hoezo is Ayaan over de hoofden van de mensen bezig? Meeste Moslimvrouwen hebben niet eens eens stem omdat ze zo ondergeschikt worden gehouden en zowiezo de kans niet krijgen om hun mond open te doen.
In plaats van politiek correcte prietpraat wordt het eens tijd dat er echt onafhankelijk gedacht wordt. Dat is: niet eerst kijken of iemand de juiste politiek kleur heeft. Het is moeilijk te accepteren, maar AHA heeft natuurlijk gewoon gelijk. Zij zegt tenminste dat wat alle echt feministes al lang hadden moeten zeggen.
In de Volkskrant van vandaag zegt een Marokkaanse vrouw luid en duidelijk dat links moslima’s niet moet betuttelen en niet moet zeuren over Hirsi Ali, maar dat ze dit graag zelf uit willen maken. In haar stuk klinkt duidelijk kritiek door op de witte elitaire Anja’s die iedere kritiek op de islam willen smoren.
Beste Anja,
Graag wil ik reageren op jouw reactie op mijn artikel in de Volkskrant van 17 september, dat weer een reactie was op jouw artikel van 11 september (er wordt in ieder geval wel gecommuniceerd!).
In de eerste plaats wil ik even iets meer over mezelf vertellen, om duidelijk te maken dat ik mij niet herken in jouw beschrijving dat Hirsi Ali’s aanhang voornamelijk uit Nederlandse autochtonen bestaat, die toch al vonden dat de Islam achterlijk is. Ik heb zelf een gereformeerde achtergrond, en hoewel ik onkerkelijk ben geworden, heb ik respect voor mensen die hier steun aan ontlenen. Datzelfde respect heb ik ook voor andere culturen en godsdiensten. Ik heb een islamitische vriendin, en met haar heb ik vaak discussies over het christendom en Islam, en de vele overeenkomsten hiertussen. Wat wij echter beiden van mening zijn, is het feit dat teksten uit de koran en de bijbel niet misbruikt mogen worden voor verkeerde doeleinden. In mijn werk als traumatoloog is dat een thema dat vaak terugkomt. Ik heb acht jaar in Arnhem gewerkt, en zag er veel mishandelde vrouwen van de Veluwe met een zwaar christelijke achtergrond, die worstelden met de vraag, hoe het mogelijk was dat de hemelse vader toeliet, dat de aardse vader hen mishandelde. De teneur in mijn artikel over dit onderwerp in de Trouw van 4 september, is dan ook: laten we niet de vinger naar de islam wijzen, maar de hand in eigen boezem steken. Ik zal een kopie van dit artikel achter deze mail aan zetten.
Ik ben het met je eens, dat er meerdere factoren leiden tot mishandeling. Maar soms is het voor het goede begrip nodig, om af en toe één factor in de schijnwerpers te zetten. Wellicht doet Hirsi Ali dat te rechtlijnig en kiest ze maar één strategie, maar ze weet door haar choquering het onderwerp vrouwenmishandeling wel weer even hoog op de agenda te plaatsen. Politiek ben ik net als jij links, maar ik vind het onderwerp te ernstig om me door partijpolitieke motieven te laten leiden bij mijn keus om Hirsi Ali te steunen. Mijn vrouwelijke collega’s en ik irriteren zich eerlijk gezegd af en toe over de gepolariseerde discussies tussen Mubarak en Hirsi Ali, tussen Hirsi Ali en jou et cetera, als het gaat over de strategieën die je moet kiezen om het voor elkaar te krijgen het aantal gevallen van vrouwenmishandeling te reduceren. Het pleidooi van mijn artikel in de Volkskrant is vooral: vrouwen van de eerste en de tweede kamer, laat de partijpolitiek even varen, verenig je en strijd solidair tegen dezelfde misstanden. Heb kritiek op elkaars eenzijdigheden, maar steun elkaar. Ik meen opgemerkt te hebben, dat Hirsi Ali al wat minder pertinent is haar in haar kritiek op de Islam dan in het begin. Misschien voegt ze de zin, ‘dat ze er op zich niets op tegen heeft dat mensen de islam aanhangen’, slechts toe om politiek correct te zijn, maar ik concludeer hier toch uit, dat zij zich wel enigszins laat corrigeren. Ik neem aan dat ze hier eerst feedback op heeft gekregen, door mensen die haar steunen. Jij als doorgewinterde vrouwenhulpverlener/docent weet heel goed dat je het beste iets met kritiek kunt doen, als je die krijgt van iemand die het beste met je voor heeft.
Wat denk ik verder verwarrend is in de discussie, is het feit dat de groep islamitische vrouwen veel gedifferentieerder is, dan zowel in jouw verhaal als de mijne tot uitdrukking komt. Jij hebt het over de groep goed geïntegreerde islamitische vrouwen die in staat zijn te emanciperen zonder dat dit ten koste gaat van de banden met hun gemeenschap. Verder heb je het over een groep vrouwen, die absoluut geen steun van Hirsi Ali kunnen hebben, omdat het volledig breken met je achtergrond zeven bruggen te ver is. Ook ik ken deze beide groepen. Maar er zijn er nog veel meer. Toen ik het filmpje Submission ’s avonds bij Zomergasten had gezien, dacht ik: oh,oh, dat gaat echt te ver: koranteksten gecalligraveerd op een halfbloot lichaam! Maar wat schetst mijn verbazing de volgende dag: mijn islamitische vriendin, een aantal van mijn allochtone cliënten, diverse hulpverleners met een islamitische achtergrond, stonden te juichen of gaven aarzelend toe dat zij het toch wel erg prettig vonden dat iemand dat taboe eens durfde te doorbreken. ‘Jullie hebben dat toch ook ooit gedaan rond het christendom en de seksualiteit?,’ was hun commentaar op mijn aarzeling, en verder: ‘ je hoeft ons niet in bescherming te nemen, dát houdt ons achterlijk, niet de islam op zich.’ Het grappige is, dat ik op mijn artikel in Trouw over de verstrengeling van (seksueel) geweld en christendom, bijna dezelfde reacties kreeg als Hirsi Ali op haar film. Sommige christelijke mensen vonden het goed dat dit probleem eens hardop werd benoemd, anderen wilden er met mij niet eens over praten, omdat ze dit probleem liever niet onder ogen wilden zien, en het zelfs als heiligschennis opvatten. Maar ik sta op het standpunt dat niet degenen die het taboe doorbreken aan heiligschennis doen, maar degenen die de teksten uit de koran of de bijbel misbruiken voor hun lusten of het uitleven van hun onlusten.
Ik zit vanaf 1982 in de vrouwenhulpverlening, heb begin jaren 80 nog een cursus van je gevolgd en veel van je geleerd, heb de verworvenheden van de vrouwenhulpverlening uit het alternatieve circuit in het oosten van het land geïmplementeerd in de reguliere GGZ, heb later in het westen van het land met steeds zwaarder getraumatiseerde vrouwen gewerkt (onder andere dissiociatieve identiteitsstoornissen), zat samen met Nelleke Nicolai in de landelijke intervisiegroep vrouwenhulpverlening en dissociatieve stoornissen, heb mijn caseload van getraumatiseerde vrouwen zien veranderen tot hoe hij er op het laatst uitzag, namelijk bestaande uit ±75 procent allochtone vrouwen (op dit moment niet, omdat ik nu ziek ben), ik weet dus waar ik het over heb, al geef ik toe dat ik slechts een selecte groep allochtone vrouwen zie, hetgeen het zicht op het totale beeld misschien verstoord. Door mijn ervaringen met de zwaar christelijke vrouwen, heb ik er een gewoonte van gemaakt om, weliswaar voorzichtig, altijd naar de geloofsbeleving te vragen. In de bescherming van de één op één (vertrouwens) relatie met mij en het feit dat ik een medisch geheim heb, waardoor hun informatie nooit bij derden terecht kan komen, durfden zij toe te geven dat zij worstelden met hun vertrouwen in Allah. Dat zij dat eindelijk hardop durfden zeggen, luchtte hen aan de ene kant op, maar riep aan de andere kant een enorme angst op: angst voor hun man en hun familie, en angst voor Allah. Ik ben er als psychotherapeut echter voor, om deze angst voorzichtig te bewerken, en samen met de cliënt de angel onder ogen te zien. Taboes houden de angst gevangen, zodat deze nog meer kwaad aankan richten en zijn verzengende werk in iemands persoonlijkheid kan doen. Licht, lucht en openheid geven ruimte en troost en versterken iemands persoonlijkheid, zodat zij beter voor zichzelf op kan komen. Maar moeilijk is het wel! Ik heb hartstikke veel bewondering voor de vrouwen die dit proces aan durven gaan. Ik leer veel van ze, zoals ik van al mijn cliënten leer.
Dat er goed geïntegreerde moslima’s zijn, die zich wél door Hirsi Ali gesteund voelen, blijkt ook uit het artikeltje in de Volkskrant van 18 september van Salima Belhaj. Zij betoogt ook dat autochtonen van de strijd van ons moslimvrouwen af moeten blijven. Aan de ene kant ben ik met haar eens, dat was ook een van de aarzelingen voor mij om over dit onderwerp te schrijven. Aan de andere kant: zolang onze wachtkamers nog voor 75 procent gevuld zijn met vrouwen met deze problematiek, kan ik er niet omheen. Ze komen eenvoudigweg op ons pad.
Beste Anja, laten we elkaar niet bestrijden, maar steunen.
Met vriendelijke groeten,
Carla Rus
PS: hierna volgt mijn artikel uit Trouw
Trouw, Podium, zaterdag 4 september 2004
Keus bij mishandeling: hoog- of zelfverraad, door Carla Rus
Carla Rus is psychiater en traumatoloog.
Het conflict dat Hirsi Ali in haar film verbeeldt is niet typisch voor de islamitische wereld. Ook zwaar christelijke vaders misbruiken vrouwonvriendelijke teksten in de Bijbel als excuus voor hun daden. En verraad speelt een sleutelrol.
Ayaan Hirsi Ali heeft met haar samen met Theo van Gogh gemaakte film Submission weer een groot deel van de gelovige islamieten geshockeerd. Ook is het koren op de molen van die Nederlanders die de islam een achterlijke cultuur vinden. Helaas betreft de shock vooral de vorm van de film en de heiligschennis van de islam, en niet de misstand die Hirsi Ali aan de kaak wil stellen dat islamitische vrouwen onder hun sluiers soms de littekens van (seksueel) geweld verbergen. Zij heeft voor het maken van de film gesproken met vrouwen die in een blijf-van-mijn-lijfhuis waren opgenomen. Uit een onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat zestig procent van de bewoners van blijf-van-mijn-lijfhuizen allochtone vrouwen zijn. Een groot deel van hen is islamitisch. Toen ik in 1983 mijn werk als psychiater/traumatoloog startte, was dit percentage slechts tien procent. Verder blijkt dat de vrouwen steeds vaker zwaar zijn mishandeld of kampen met ernstige psychische problemen. Zo is het aantal zelfmoordpogingen bij allochtone meisjes gemiddeld vijf keer zo hoog als bij autochtone, en is het aantal geslaagde zelfmoorden twee keer zo hoog. De blijf-van-mijn-lijfhuizen blijken met een groot capaciteitsprobleem te kampen.
De film is tevens een aanklacht tegen de vrouwonvriendelijke teksten in de Koran. Die zetten volgens haar aan tot mishandeling. Het door Hirsi Ali’s verbeelde conflict is echter niet typisch voor de islamitische wereld. In de vijftien jaar dat ik als traumatoloog met geweldsslachtoffers heb gewerkt, betrof dit regelmatig de behandeling van meisjes en vrouwen uit een zwaar christelijk milieu. Ik weet dus hoe groot de worsteling van deze vrouwen kan zijn met God. Immers, de aardse vader die hen mishandelt, lijkt een monsterverbond te hebben met de hemelse vader, die deze mishandeling toestaat. Vanaf de kansel wordt gepredikt dat God liefde is en hen, indien zij hem eerbiedigen, beschermt. In de praktijk staat God toe, dat hun vader of een ander familielid, zijn wil met haar doet. Een schrijnend voorbeeld hiervan is een vader die voor het slapengaan van zijn dochters uit de Bijbel voorlas, terwijl hij tegelijkertijd met zijn hand onder de dekens zat. Ook de Bijbel staat vol met vrouw onvriendelijke teksten en ook die worden soms als excuus gebruikt door mishandelende vaders. Zo wordt bij incest door de dader soms naar voren geschoven, dat Lot kinderen verwekte bij twee van zijn dochters, en dat de Bijbel hier geen woord aan vuil heeft gemaakt; sterker nog: God stond toe dat uit deze vader-dochterrelaties twee sterke volkeren groeiden. Hoewel in de behandeling van deze slachtoffers zorgvuldig aandacht besteed moet worden aan die verstrengeling tussen godsdienst en mishandeling, moet er aan de andere kant ook voor worden gewaakt dat de focus op de afzijdige God niet als afleidingsmanoeuvre gaat dienen voor een ander schrijnend besef. Namelijk dat het meisje in de gewóne realiteit wordt mishandeld door iemand die eigenlijk zorg voor haar zou moeten dragen, en dat ze ook nog eens in de steek wordt gelaten met dit probleem. Het is soms minder moeilijk om de worsteling met de verre God aan te gaan, dan tot je door te laten dringen dat je niet werd beschermd door je moeder, tante, buurvrouw, etcetera. Wat betreft moeder komt daar nog eens bij, dat als het meisje zich met haar gaat identificeren, ze verstrikt raakt in moeders verraad. Dit leidt tot zelfverraad en tot versterking van het schuld- en schaamtegevoel. Mishandelde en misbruikte kinderen zijn vaak nog zo loyaal ten opzichte van hun ouders, dat het voluit boos op hen worden of afstand van hen nemen, als hoogverraad wordt gevoeld. Dan plegen ze nog liever zelfverraad.
Naast overeenkomsten tussen de slachtoffers uit een zwaar christelijk milieu en die uit het islamitische milieu, zijn er ook verschillen. Zo worden islamitische vrouwen bij het naar buiten komen met hun trauma vaak beticht van het feit dat zij de ‘eer’ van de familie aantasten. Autochtone vrouwen worden vaak beticht van het feit dat ze de ‘harmonie’ van het gezin verstoren en er de reden van zijn dat de familie uit elkaar valt. Ook zijn er aanwijzingen dat de repercussies voor een islamitisch meisje groter zijn dan voor een christelijk meisje. Zo is eerwraak nieuw in onze samenleving.
Overigens komt seksueel geweld in gelijke mate in christelijke en niet-religieuze milieus voor. De vrouwonvriendelijke teksten uit de Bijbel geven de daders een excuus, maar zetten waarschijnlijk nooit rechtstreeks aan tot die misdaad. Wellicht geldt dit ook voor de koranteksten.
Misschien is het voor islamitisch Nederland gemakkelijker om te ageren tegen de vorm van de film, dan er écht bij stil te staan wat mishandeling voor vrouwen betekent. En wat betreft het autochtone deel van de bevolking: steken we de hand in eigen boezem.
Hirsi Ali is een waardige vaandeldrager van de derde feministische golf. Haar uitlatingen zijn heel wat milder dan van haar voorgangers uit de eerste en tweede golf. Zij heeft met haar spraakmakende verbeelding het verschrikkelijke drama van huiselijk geweld blootgelegd, dat altijd in het verborgene plaatsvindt.
Copyright: Trouw
Even een correctie op commentaar nr. 18: Mubarak moet natuurlijk zijn: Albayrak.
Csrla Rus