Zondag interviewt Radi Suudi de hoofdredactrice van Opzij op de Nederlandse Moslim Omroep op Nederland 1, van 12.30 tot 13.00
“Opzij” riep een paar jaar geleden op tot de derde feministische golf, gericht op de huidige allochtone vrouw. Waarmee men meestal de moslimvrouw bedoelt. Zij zou immers meer achtergesteld zijn dan bijvoorbeeld haar Antilliaanse evenknie. Onder de bezielende leiding van Cisca Dresselhuys kreeg Ayaan Hirsi Ali bij “Opzij” de mogelijkheid om te pleiten voor de emancipatie van de moslimvrouw. Dresselhuys: “In de jaren zestig en zeventig streden wij tegen de ongelijkheid van man en vrouw op de arbeidsmarkt, de ongelijke verdeling van huishoudelijke taken. Wij streden tegen de vanzelfsprekendheid dat je als vrouw, eenmaal getrouwd, je baan opzegde. Dat je thuis achter de geraniums bleef zitten. We hebben veel bereikt maar nog niet alles. Juist de emancipatie van de moslimvrouw baart mij zorgen.” Want élke vrouw moet vrij zijn. Om te leven zoals zij verkiest.
Maar liever niet met een hoofddoek op. Tenminste, niet bij Cisca Dresselhuys op de redactie van “Opzij”. Haar beruchte uitspraak over het hoofddoekje achtervolgt Cisca Dresselhuys al sinds 2001, maar nog altijd staat ze achter haar standpunt. “De hoofddoek is in zijn oorsprong een vrouwonderdrukkend symbool. Als een vrouw zich wil onderscheiden als moslima, waarom kiest ze dan niet voor een ander symbool? Je kan niet in je eentje een andere betekenis geven aan zo’n zwaar beladen symbool.” Radi Suudi brengt daar tegen in dat veel moslima’s op hun eigen manier de hoofddoek hebben geclaimd. Maar wat de moslima’s ook zeggen, naar hén wordt niet geluisterd. Zij worden bij voorhand al afgeserveerd als ‘zielig’. Waar bemoeit Dresselhuys zich mee, als ze tegelijkertijd zegt voor de moslimvrouw te strijden?
“Ze hoeven heus niet allemaal mijn blad te kopen hoor. Of ze kunnen ook ergens anders solliciteren dan bij “Opzij”. Ik ben heus wel solidair met de allochtone vrouw, óók met een hoofddoek. Maar ik verwelkom en steun de vrouw die de hoofddoek aflegt.” Is Cisca Dresselhuys vooruitstrevend? Of heeft ze de boot gemist in een veranderde samenleving? Een wereld waarin (te?) mondige moslimvrouwen zelf géén probleem met de hoofddoek hebben, en tegelijkertijd feministe kunnen zijn.
Aflevering met Cisca Dresselhuys.
Zondag 17 oktober via Nederland 1 van 12.30 uur tot 13.00 uur.
De herhaling is op zaterdag 23 oktober van 11.00 uur tot 11.30 uur via Nederland 1.
Dat er verschil is tussen vrouwen met hoofddoek en vrouwen met hoofddoek heb ik inmiddels zelf ook ervaren. Ik heb ook een periode gehad dat ik me als westerse vrouw ongemakkelijk voelde bij vrouwen met een hoofddoek, omdat het als teken van “rein en schoon” verklaard werd. Soms kreeg ik dan een vervelend gevoel van: “en ben ik dan vies misschien?”. In de tussentijd ben ik meerdere vrouwen gaan leren kennen als persoon met hoofddoek. Uiteindelijk kom ik tot de conclusie dat de omgang nog steed in de ogen zit. Mijn overbuurvrouw draagt een hoofddoek, maar haar ogen geven mij geen enkel gevoel dat ik minder zou zijn. Ook krijg ik weleens blikken van vrouwen met een hoofddoek waarbij ik dat nare gevoel wel krijg. Maar dit verschil zit hem ook in vrouwen zonder hoofddoek. Ook deze kunnen me aankijken omdat mijn jasje of mijn kapsel afkeurend bekeken word. De werkelijke omgang met elkaar zit in de ogen, met of zonder hoofddoek.
Ook vind ik dat mannen een rol spelen in deze. Als er uitspraken gedaan worden van vervelende mannen dat “hun” vrouwen met hoofddoek voor het huwelijk zijn en de westerse om te spelen krijg ik ook een vervelend gevoel. Ook mannen zouden hierop aangesproken moeten worden. Een hoofddoek heb ik aan moeten wennen en weet inmiddels dat er vele redenen zijn om hem te dragen net als een rokje, panties of hoge hakken. De omgang met elkaar en elkaar leren kennen gaat gelukkig voorbij dit fenomeen. Ik ben er in elk geval langzaam aan gewend nu en we moeten zelf ook eerlijk zijn inzake ons eigen proces en onszelf de kans geven ook mee te groeien. Niet teveel focussen op een andere groep maar eerlijk zijn tegenover je eigen gevoelens. De omgang vanuit de ogen blijft toch het meest essentieel.
Zelf maakt het me niet zo heel veel uit of een moslima met een hoofddoek rondloopt of niet; als de achterliggende reden maar niet een van dwang is. Als ze oprecht kiest voor een doek, dan is dit haar goed recht. De discussie over hoofddoeken is dan ook vaak een doodlopende weg; niet alle hoofddoekdragers dragen de hijaab uit eigen beweging, maar ook niet alle hoofddoekdragers worden door hun man/broer/buurman/neef/zoon/opa/imam omderdrukt.
Wel vind ik dat bedrijven, verenigingen of scholen de mogelijkheid moeten hebben om godsdienstige kledij of andere klederdracht te verbieden. Echter, ik adviseeer het niet, want er komt ontzettend veel gedoe van.
Anja stelt de vraag: Is Cisca Dresselhuys vooruitstrevend? Of heeft ze de boot gemist in een veranderde samenleving?
Mijn antwoord zou zijn: geen van beide. Cisca Dresselhuys is hoofdredacteur van Opzij en zoekt zowel met haar blad als middels het personeelsbeleid van haar blad naar een actieve manier, bij te dragen aan de zogeheten derde golf.
Opzij was vroeger de spreekbuis van en het platform voor een grote groep vrouwen die streden voor gelijke rechten voor man en vrouw. Opzij is een gevolg geweest van die emancipatie, kwam dus uit de ontwikkelingen voort en heeft zonder meer aan de ontwikkelingen en discussies bijgedragen. Door zelf stelling te nemen en anderen, voor- en tegenstanders, ruimte te bieden hun standpunten naar voren te brengen.
Wat betreft de emancipatie van moslimvrouwen (wie heeft trouwens dat rare stigmatiserende woord moslima bedacht? Een vrouwelijke christen heet toch ook gewoon christen?):
logisch dat Opzij moslimvrouwen ruimte wil bieden voor discussie over hun standpunten. Maar ik wil erbij aantekenen, dat Opzij in 2001 door het vooringenomen standpunt van Cisca Dresselhuys wat mij betreft die discussie op voorhand heeft gefrustreerd en verder in Opzij eigenlijk onmogelijk heeft gemaakt. Ik vond het van een betutteling, ik werd er niet goed van.
Nog kwalijker vond ik het besluit op personeelsniveau, dat medewerkers met hoofddoekjes niet welkom waren. Ik heb in 2001 wel eens gedacht: stel dat een man in de beginperiode hoofdredacteur was geweest van Opzij en tegen de redactie had gezegd: ik wil alleen maar medewerkers in een tuinbroek, de rest komt er niet in.
Ik vind Cisca dus niet vooruitstrevend, maar doorgeslagen in haar missiedrang. En ik vind niet dat ze de boot heeft gemist, ik vind dat ze volkomen misplaatst en arrogant tegen moslimvrouwen zegt: je mag wel meevaren, maar alleen als je MIJN boot neemt.
Tegen Ninka wil ik nog iets zeggen. Ninka, ik gedraag me anders dan de meeste ‘gewone’ vrouwen. Ik maak me nooit op, bijvoorbeeld. En ik tut me ook niet op. Ik zie er gewoon verzorgd uit, ga op tijd naar de kapper, houd best van mooie kleren, maar doe bijvoorbeeld ook niet mee aan het benenscheren, faceliften, zonnebanken of andere damesnormenenwaarden. Niet uit principe, ook niet uit rebellie, maar gewoon omdat het me nooit heeft geinteresseerd en nooit zal interesseren.
Het heeft me nooit belemmerd in mijn maatschappelijk functioneren. Er is in mijn docent- of adviseurschappen nooit iemand geweest die tegen me heeft gezegd: sorry, mevrouw, maar we wensen geen les van u omdat u vandaag uw benen niet hebt geschoren. Het is ook nooit een reden geweest, rapporten van mij niet te lezen of me af te wijzen bij een sollicitatie. Sterker nog, er zijn me nooit door iemand vragen over gesteld. Alleen mijn man gooide er ooit een balletje over op, maar pas nadat we veilig getrouwd waren. Maar die gaf het al gauw op. Want ook voor hem voelde ik me niet geroepen me anders te gaan gedragen dan ik altijd had gedaan. En daar had hij geen echtscheiding voor over, haha.
Maar ik word wel heel vaak ‘aangekeken’. Op straat, in de trein, in winkels. Nooit door mannen (die kijken namelijk niet naar onopgemaakte vrouwen, wel zo rustig), altijd door vrouwen. Zo’n snelle taxerende blik. Zo’n snelle afkeurende blik. Krijg ik daar een wat jij noemt vervelend gevoel van? Welnee, ik registreer het en denk: alweer zo eentje – nou dat is JOUW probleem, niet het mijne.
Is het mijn bedoeling, andere vrouwen te schofferen omdat ik mijn benen niet scheer? Natuurlijk niet. Spreek ik met mijn onopgemaakte gezicht een waardeoordeel uit over andere vrouwen? Welnee.
Daarom vraag ik me serieus af, waarom van moslimvrouwen met hoofddoekjes vaak wordt gezegd – niet alleen door jou -: “ik krijg daar een vervelend gevoel van”. Zegt dat niet meer over degenen die het afkeuren dan over moslimvrouwen? Is het niet zo, dat deze vrouwen geenszins de bedoeling hebben, andere vrouwen te schofferen of te provoceren? Wat verstaan we eigenlijk onder emancipatie? Dat een andere vrouw aan onze normen moet voldoen, of dat alle vrouwen de vrijheid hebben, hun eigen keuzes te maken?
Ik ken mezelf. Als ik mijn ogen zou MOETEN opmaken, omdat ik anders niet aan de normen voldeed, dan kwam de rebella in me los. Geen haar op mijn hoofd die aan een coupe soleil zou denken. Ik verfde uit puur verzet mijn beenharen knalblauw en zette vrolijk en vastberaden een nieuwe trend.
Voor alle duidelijkheid, het stukje waar deze track mee begint is niet mijn tekst, maar de aankondiging door de Nederlandse Moslim Omroep over het interview van morgen. Dus die vraag, is ze vooruitstrevend of heeft ze de boot gemist komt ook niet van mij. Ik zei het al eerder: wat moslimvrouwen betreft, de boot gemist. Wat erg jammer is voor het enige grote feministische blad. En ik denk dat haar move om Hirsi Ali naar voren te schuiven als boegbeeld voor de derde feministische golf (die volgens mij allang aan de gang was) ook niet handig was. En wie gelooft nog dat ze wel solidair is met vrouwen met hoofddoeken om als die bij haar alleen onzichtbaar in het kantoor mogen werken? Nou ja, laten we maar kijken hoe ze zich daar morgen uit redt.
Ik ga zeker kijken! Ben erg benieuwd. Wat mij altijd zo verbaasd is de inconsequentie in de redenering van Cisca Dresselhuys. Feminisme gaat per definitie over het recht om eigen keuzes te maken. Zodra het over hoofddoeken gaat echter, ben je als vrouw die een hoofddoek draagt opeens vertegenwoordigster van HET symbool van vrouwenonderdrukking (je wordt haast een ding in plaats van een individu). Ik moet zeggen dat zij (en anderen) mij zo nu en dan ook wel aan het twijfelen krijgt, mede omdat ik mij bij heel veel andere thema’s wel kan vinden in haar gedachtegangen … “Ben ik inderdaad vrouwenonderdrukking aan het promoten met mijn hoofddoek?” denk ik regelmatig. Maar het uiterlijk van vrouwen is door alle tijden en volkeren heen HET middel van mannen (en sommige vrouwen, inclusief Cisca Dresselhuys wat mij betreft) geweest om vrouwen op hun plek te houden, dat geldt evengoed voor enkele “westerse” schoonheidsidealen van dit moment. Uiteindelijk kan ik alleen kiezen mij te kleden op de wijze die het dichtst bij mijzelf ligt, en volgens mij ben ik het prototype van een feministe als ik daaraan geen concessies doe! Het is jammer dat ook feministen (van weleer) gehinderd kunnen worden door een tunnelvisie …
Ceylan
Geen sterk interview, jammer. Ik ben er niet wijzer van geworden. Cisca Dresselhuys laat iemand nooit uitspreken, dat viel het meeste op.
Voor het overige zag ik alleen mijn eerdere indruk bevestigd. Het gaat om haar concept van emancipatie van moslimvrouwen en dat ken ik nu wel. Okay, dan lees ik over die andere ideëen en dromen gewoon elders.
Maar dat je ergens niet heengaat omdat de voertaal Engels is (“poe, moeilijk!”) of een andere rare taal – ik hoop maar dat ik dat verkeerd begrepen heb.
Leuk dat meer weblogbezoekers hebben gekeken naar het interview. Ik vond het ook zeker geen sterk interview, en dat lag wat mij betreft afwisselend aan beide gesprekspartners (Radi Suudi ging wel erg lang door op het feit dat buitenlandse voorbeeldfiguren te weinig aan bod komen in Opzij). Ik voelde vooral een enorme afstand tussen Cisca Dresselhuys en de groep vrouwen over wie zij sprak. Ik kon haast letterlijk de toren van de (haar) tweede emancipatiegolf zien, van waaraf zij de allochtone (moslim)vrouwen toesprak om de voorwaarden, vorm en het resultaat van de derde emancipatiegolf te dicteren. In tegenstelling tot ReneR (hij reageert op een andere plek op dit weblog) heb ik juist de neiging om mijn abonnement, dat ik net twee maanden geleden weer heb aangevraagd, weer op te zeggen. Het is vooral de arrogantie die Ciska Dresselhuys uitstraalt (bijvoorbeeld over het succesvolle blad Sen: “zij hebben het makkelijk, zij hebben een kleinere doelgroep”), die mij zeer tegenstaat.
Er zaten ook tegenstrijdigheden in wat Ciska zei: aan het begin zegt zij dat vrouwen onterecht te weinig ruimte hebben gekregen in de geschiedenis van de afgelopen 2000 jaar om de samenleving mee te vormen. Maar nu (een aantal) moslimvrouwen in Nederland zelf een bewuste keuze maken om een hoofddoek te dragen en zij daar een eigen betekenis aan geven, vindt zij dit onterecht omdat een persoon nooit de (eens = blijkbaar eeuwig) vastgestelde symboolfunctie te veranderen. Haar redering biedt weinig hoop voor de rol die vrouwen zullen hebben in de volgende jaren/eeuwen. Ze zegt immers dat vrouwen nooit in staat zullen zijn verandering aan te brengen in de rollen, functies en symbolen die mannen ooit hebben vastgesteld.
Ik houd er niet van om te beledigen, maar op een gegeven moment vond ik haar betoog bijna lachwekkend worden, namelijk toen zij werd aangesproken op haar vergelijking van Ayaan Hirsi Ali met Anja Meulenbelt, en het verschil in de draagkracht die beide vrouwen binnen hun doelgroep hadden/hebben. Dit onderwerp is hier al eerder ter sprake gekomen, maar het is gewoon lachwekkend dat Ciska Dresselhuys eerst triomfantelijk zegt dat 95% van de reacties positief was, daarna moest toegeven dat dat 95% van deze reacties van autochtone Nederlanders afkwam (hoezo groep die bereikt moet worden??!!) en dat dus 5% van de reacties van allochtonen afkomstig was (van wie het merendeel bovendien man)! In mijn ogen maakte zij zichzelf hiermee behoorlijk ongeloofwaardig.
Het is wel zo denk ik, – daar geef ik Cisca wel gelijk in -, dat Ayaan Hirsi Ali een voortrekkersrol heeft vervuld in het op de politieke agenda plaatsen van enkele serieuze problemen waar allochtone vrouwen mee te maken hebben(eigenlijk moslimvrouwen, want om andere allochtone vrouwen, die ook flinke problemen hebben, lijkt zij zich niet druk te maken). Ik zou haar daarvoor ook meer krediet willen geven, ware het niet dat de manier waarop zij dit keer op keer doet waarschijnlijk meer bijdraagt aan het vergroten van het stigma rondom moslims dan aan het verkleinen van de problemen (naast de roep om allerlei verboden, doet Ayaan zelf ook weinig concrete voorstellen). Daardoor zit er voor moslimvrouwen steeds een zeer nare bijsmaak aan wat zij doet. Helaas.
Ceylan
Dresselhuys’ stelling ‘de hoofddoek is in oorsprong een vrouwonderdrukkend symbool’ snijdt geen hout. Ik hou er eigenlijk helemaal niet van om te praten over de ‘oorsprong’ van dingen, het zou immers moeten gaan om wat dingen nu betekenen. Maar als we toch bezig zijn: de wetten en voorschriften die de profeet Mohammed doorvoerde m.b.t. de vrouw (incl. kledingsadvies), waren voor zijn tijd niet zonder meer vrouwonderdrukkend. Ik heb wel eens van moslims begrepen dat Mohammed wat dat betreft als een vernieuwer gezien moet worden in een samenleving waarin er een groot verschil was tussen de positie van mannen en vrouwen. Degene die me dat vertelden zagen de hoofddoek als een soort concessie. Mohammed kon het niet te bont maken met het veranderen van sociale beelden over de positie van de vrouw. De vraag in hoeverre dit allemaal klopt, laat ik liever aan islamologen over.
Zoals ik al zei vind ik het belangrijker naar het heden te kijken. Wat betekent de hoofddoek nu? Ook dan doet de opvatting van de hoofddoek als onderdrukkingssymbool veel moslimvrouwen te kort. Het dragen van een hoofddoek is bijvoorbeeld vaak gebruikt als politiek instrument, bijvoorbeeld =door vrouwen die protesteerden tegen de Shah in Iran (protestantes tegen het huidige islamitische bewind dragen dan ook juist geen hoofddoek). Ook in Nederland kun je het dragen van de hoofddoek denk ik niet los zien van de marginalisatie en uitsluiting van veel moslims.
discussie over hoofddoekjes is net zo belachelijk als een discussie over trouwring, tis echt om te lachen, niet te filmen!!!
men zegt dat de hoofddoek moet worden afgeschaft in nl omdat SOMMIGE vrouwen worden onderdrukt door de man, om het te dragen.
nou dan zeg ik aan all dames hier, ga eens aan een islamietishe vrouw vragen of ze wordt verplicht door haar man om het hoofddoek te dragen, dan krijg je hetzelfde antwoordt als die van mn moeder, NEE, ze doet het wegens haar geloof!!
mn moeder droeg het hoofddoek eerst ook niet, maar sinds 2 jaar draagt ze het, terwijl mn zus het niet draagt want het is haar GOEDE RECHT VAN kiezen!
het is hetzelfde als het trouwring, SOMMIGE mannen pushen hun vrouwen ook aan om het trouwring te dragen, terwijl sommige vrouwen het niet willen, MOET JE DAN DE TROUWRING OOK GAAN AFSCHAFFEN, bellachelijk toch??
Ik ben een Nederlandse Moslima sind 1992. Ben in 1998 een hoofddoek gaan dragen, waar mijn toenmalige man niet blij mee was. Ik las altijd “De Opzij” Toen in 2001 dat artikel over “de hoofddoek” verscheen, heb ik telefonisch contact met Ciska Dresselhuys gehad, waarna ik “De Opzij” niet meer gelezen heb. Ayaan en Ciska passen inderdaad goed bij elkaar. Ze streven allbei hun doel compleet voorbij en hebben geen affiniteit met de doelgroep. Goed nieuws is geen nieuws. Vandaar dat we weinig of niets horen over de emancipatie van Moslima’s. Maar dat is allang bezig. En daar hebben Moslima’s deze dames echt niet bij nodig. Volgens mij wordt er nog steeds te veel over en te weinig met Moslims gesproken. Dat er nog veel moet gebeuren is een vaststaand feit. Ik werk zelf ook met allochtone vrouwen om seksueel_en huiselijk geweld bespreekbaar te maken.Religies, culturen en tradities zijn door de eeuwen heen altijd verbonden geweest en het is van belang dat het duidelijk wordt voor vrouwen, wat geloof is en wat cultuur of traditie. En wil je wat veranderen, dan kan je dit maar beter overlaten aan vrouwen met een islamitische achtergrond. Dan kan je heel wat meer bereiken. En laten WIJ autochtone vrouwen nu niet denken dat wij zo geemancipeerd zijn, want dat valt vaak toch wel even vies tegen. Ik heb 2 jaar in Egypte gewoond. Nou over het algemeen hadden daar de vrouwen echt wel veel “in de melk” te brokkelen. Dus verkijk je er niet op, wat je zo op het eerste gezicht ziet
discussie over hoofddoekjes is net zo belachelijk als een discussie over trouwring, tis echt om te lachen, niet te filmen!!!
men zegt dat de hoofddoek moet worden afgeschaft in nl omdat SOMMIGE vrouwen worden onderdrukt door de man, om het te dragen.
nou dan zeg ik aan all dames hier, ga eens aan een islamietishe vrouw vragen of ze wordt verplicht door haar man om het hoofddoek te dragen, dan krijg je hetzelfde antwoordt als die van mn moeder, NEE, ze doet het wegens haar geloof!!
mn moeder droeg het hoofddoek eerst ook niet, maar sinds 2 jaar draagt ze het, terwijl mn zus het niet draagt want het is haar GOEDE RECHT VAN kiezen!
het is hetzelfde als het trouwring, SOMMIGE mannen pushen hun vrouwen ook aan om het trouwring te dragen, terwijl sommige vrouwen het niet willen, MOET JE DAN DE TROUWRING OOK GAAN AFSCHAFFEN, bellachelijk toch??
maar waar ik helemaal om moet lachen is, dat de discussie over de hofddoek in de 2e kamer is begonnen nadat een gevluchte somalier(hirsi ali) nare dingen heeft meegemaakt in haar land van herkoms (bestenegingen,vrouwenbesnijdenis) en dat verteld ze allemaal hier in nl, terwijl we er mee bezig moeten houden!!
wat hebben wij eraan dat ze ons verteld wat er in somalie gebeurd terwijl de regering het allang weet? wil ze ons angst gaan aanjagen dat het in nl mischien ook kan gebeuren?
wat hebben wij aan die somalishe informatie?wat er in somalie gebeurd is buitenlands politiek en nl heeft nu genoeg aan haar hoofd met de verzorging van buitenlands politiek zoals afganistan en irak, moet er somalie nog bijkomen voor dit klein landje? als ze in somalie de situatie wilt veranderen dan moet ze naar de amerikanen gaan en daar de situatie vertellen, die vernietigen immers ieder land die door halve zolen wordt beschouwd als een drijging!