Me zelden zo neerslachtig gevoeld. Ik stond naast Ed van Thijn in de Eerste Kamer naar de beelden op de tv te kijken. Hij zag er net zo grauw uit als ik. De ergste nachtmerrie. Niet alleen om een dode, ook om wat er nu gaat gebeuren in dit land.
Job Cohen riep op om naar de wake, de lawaaiwake op de Dam te komen. Ik ging, omdat hij er om vroeg. En stond daar, tussen de mensen, in verwarring. Alsof ze net zo dachten zei het stel voor me waarom zijn we eigenlijk hier? Ik kijk om me heen. Een diversiteit aan mensen. Mensen met tranen in hun ogen. Mensen die lachen alsof het ene feestje is. Mensen die grimmig kijken. Mensen die pannendeksels en fluitjes hebben meegenomen en het lawaai serieus nemen en het maken. Wat denkt iedereen, behalve: dit had niet mogen gebeuren?
Dit is wat al die duizenden mensen, mij incluis, met elkaar gemeenschappelijk hebben, een enorme woede dat dit had kunnen gebeuren, de moord op Theo van Gogh. Maar verder, denk ik. Wat blijft er morgen over van deze eensgezindheid? Zijn we niet diep gespleten in hoe we interpreteren wat er is gebeurd, waar dit over gaat?
Een vrouw voor me houdt een aandoenlijk papiertje in de lucht: ART IS NOT CRIME staat er op. Gaat het daarover? Gaat het over kunst? Is Theo van Gogh, in zijn dood, nu benoemd tot de grote held van de vrije meningsuiting? En is het al helemaal okee dat je die vrijheid gebruikt om hele groepen mensen uit te maken voor rotte vis, voor geitenneukers, moeten we hier nog eens herhalen wat van Gogh allemaal zei, over joden, over mishandelde vrouwen (zolang het niet om moslimvrouwen ging)? Was hij echt alleen maar een ’toffe gozer’ zoals Jan Marijnissen zei, met alleen maar een beetje meningsverschil over het een of ander? Of zeggen mensen dat in de schok dat hij is vermoord?
Job Cohen was goed. Hij stijgt alweer in mijn achting, dat hij meteen heeft begrepen dat dit heel ernstig is, en dat we alle zeilen bij moeten zetten om een verdere uitbarsting van wederzijds geweld te voorkomen. Ik vind het moedig dat hij daar voor die massa gaat staan, met ambtsketting. Achter me wordt even boe geroepen, en verrader. Maar dat is snel over als hij spreekt. Iedereen weet dat Cohen door van Gogh is uitgemaakt voor “NSB’er van nature”.
Dit zei van Gogh over Cohen: “Van alle oplichters die ons de vijfde kolonne van de geitenneukers proberen te verkopen als een verrijking van onze toch al zo geweldige multiculturele samenleving is Job Cohen de meest doortrapte. Hij is inderdaad bezig een begrip te worden onder Allah’s slagers; als een jood die je om een boodschap kunt sturen.”
Cohen oversteeg dit gescheld. Over van Gogh zei hij: “hij maakte met veel mensen ruzie – ook met mij – maar dat mag in dit land”, en vergeleek hem met Voltaire, die had gezegd (ik heb de woorden niet meer precies) dat hij net zo goed zou strijden tegen de mening waar hij het niet mee eens was, als vóór het recht van de ander om die mening te hebben.
Maar ik vraag me af, ook hier, juist hier, of er naast het grote goed van de vrijheid van meningsuiting niet nog een ander groot goed is: dat van fatsoen. En waar leggen we de grens tussen die beide belangrijke waarden?
Als minister Verdonk het podium opkomt en begint te vertellen dat van Gogh zo’n grote vriend van haar was die haar nog gezegd had om haar rug recht te houden was het voor mij tijd om maar te vertrekken. Ik kwam gelukkig nog een paar bekenden tegen, een paar SPers, een paar mensen van de Ekklesia, Mirjam de Rijk van Groen Links met spandoek en familie. En daar was Malika. De eerste Marokkaanse vrouw in de vrouwengroep waar ik lang geleden les aan gaf. Ik moest komen, zegt ze, aangedaan. We omarmen elkaar en houden ons even aan elkaar vast alsof we dat nodig hebben, de steun. Met al het werk dat we in al die jaren hebben gedaan, om een multiculturele samenleving te maken waarin mensen, zo verschillend als ze zijn, naast elkaar maar ook met elkaar kunnen leven moeten we erkennen dat er een diepe crisis is in Nederland. Een scheiding, niet alleen tussen culturen, maar dwars daar door heen, tussen mensen die elkaar alleen nog maar als vijanden kunnen zien, en de mensen die daar doorheen proberen om er een fatsoenlijke samenleving van te maken waarin mensen niet vermoord kunnen worden om hun mening, maar waarin het ook niet is toegestaan om elkaar zo diep en zo onnodig te beledigen.
Anja, ik vraag me alleen dit af: ben je het eens met Job Cohen zijn speech in de kabaalwake OF ben je van mening dat jouw “fatsoensnormen” moeten gelden? In het laatste geval ben je het praktisch dus niet eens met de inhoud van een dergelijke kabaalwake…
–
De ENIGE fatsoensgrens is de grens wanneer er duidelijk gevaar ontstaat voor bepaalde mensen. Dat systeem hebben ze in de VS en dat hebben ze in Noorwegen en die norm moet ook in Nederland gaan gelden. Iedereen heeft het volste recht om te zeggen wat hij van bepaalde godsdiensten/culturen/politieke ideologieën vind, maar men moet oppassen wanneer men bepaalde personen ongewenst gaat verklaren of men oproept tot het uitmoorden van gehele bevolkingsgroepen.
Goed stuk (ik zou bijna zeggen) meid! Je bent niet verslagen, je hebt een rechts linkse combinatie te verwerken gekregen. Jammer dat je je ondanks dat je hem zag aankomen, je je niet voldoende verdedigd hebt. Uit angst? Protect yourself at all times! Er is veel werk aan de winkel, juist voor jou. Dat vind ik tenminste.
Over die uitspraak van Voltaire, Cliteur schrijft daar dit over: “De aard van tolerantie wordt vaak getypeerd aan de hand van een uitspraak die aan Voltaire wordt toegeschreven. Deze luidt als volgt: “Ik ben het in alles wat u zegt met u oneens, maar ik zal blijven strijden voor uw recht het te mogen zeggen.” Voltaire blijkt dat nooit gezegd te hebben, net zomin als Heine heeft gezegd dat in Nederland alles vijftig jaar later gebeurt. Maar hoe het ook zij, het tolerantiegebod à la Voltaire is wel een belangrijk ideaal. Het is ook in de geest van zijn werk.”
(zie http://www.metajuridica.leidenuniv.nl/content_docs/Encyclopedie/voltairiaanse_tolerantie.doc)
Citeren Daniël O. “De ENIGE fatsoensgrens is de grens wanneer er duidelijk gevaar ontstaat voor bepaalde mensen”. Wat een onzin. Je gaat toch ook geen winden zitten laten tijdens een verjaardagspartijtje. De waarschuwing dat we moeten oppassen voor mensen die oproepen tot uitmoorden van hele bevolkingsgroepen neem ik dankbaar in ontvangst. Gelukkig zijn er mensen als D.O. die een scherp oog houden op wat gevaarlijk voor ons is.
Dam vol herrie voor het vrije woord. Dat was gisteravond om 19.30 uur. Na een persconferentie namens de Marokkaanse zelforganisaties in de Balie vertrokken we met een groep naar de dam.
Wat veel bij mij opriep! de ene liep met een bord rond “geweld heeft nooit het laatste woord” een ander liep met een bord langs waarop een streep stond door de koran en een hoofdoek.
Ik stond daar niet als Vrouw, Marokkaan, Moslim maar als een burger in Nederland die zich zorgen maakt over vrije meningsuiting en inderdaad fatsoen.
Cohen; inderdaad een moedig iemand die daar een toespraak gaat houden terwijl hij de laatste tijd enorm is bekritiseerd.
Verdonk; tja wat deed zij daarnou?
Een religieuze gek van het meest fanatieke soort vermoordde een columnist. Dat is wat fundamentalisme en fanatisme doen met mensen van wat voor geloof of richting ook: het zet hen aan tot haat en moord. Laat die AIVD zijn geld eens opbrengen en die 150 verdachten eens even stevig verhoren. Daar zijn alle normale moslims mee gebaat. En laat die normale moslims zich alsjeblieft eens duidelijk uitspreken over deze kwestie: een echte moslim moordt niet. Laten we dit de moslims dan ook niet nadragen. Laat je niet gek maken door schreeuwers en ophitsers.
En dan nog een relativerende noot:
Met stijgende verbazing heb ik gisteren op de televisie gezien hoe Van Gogh ineens de heldenstatus kreeg en de kampioen van het vrije woord werd genoemd en iedereen elkaar daarbij nablaat. Wat een onzin. Hij heeft dat vrije woord juist MISbruikt door zich op zeer grievende wijze te uiten over allerlei groepen in de samenleving. Innerlijke beschaving, fijnbesnaarheid en goede smaak kan hem niet verweten worden. Het vrije woord is prima tot de grens van elementair fatsoen is bereikt. En die grens is bereikt als we mensen zonder enig respect verbaal neersabelen. Kritiek kan er niet genoeg komen, dat houdt ons wakker. Spot en cynisme: allemaal nuttig en nodig. Maar het systematisch en jarenlang beledigen van mensen en groepen vind ik dom en zinloos. Je bereikt er het tegendeel mee van wat je wilt en bevuilt jezelf. Ik vraag mij bij mensen als Piet Grijs, Van Gogh, Ephimenco en andere gifkikkers altijd af in wat voor geestelijke gesteldheid die mensen verkeren dat ze zo obsessief azijn moeten pissen. Is het wanhoop? Woede? Blinde haat? Ik weet het niet.
Niemand verdient het vermoord te worden, ook Van Gogh niet. Maar zou het niet zo kunnen zijn dat hij in ieder geval om een pak op zijn donder schreeuwde…
@ Hiek: leuk dat je de wijsneus wilt spelen, maar je weet heus wel dat ik het heb over de fatsoensgrens met betrekking tot uitlatingen over anderen. Andere fatsoensgrensen zoals die over wel of geen winden laten, behoren niet tot deze redetwist omdat het praktisch een ander onderwerp betreft.
We zijn allemaal gespleten. Allemaal op zoek naar onze authentisiteit, onze ziel. We hebben allemaal een schaduw (onderdukte emoties) die ons in het dagelijks leven beinvloed in ons gedrag. De gezinsschaduw/cultuurschaduw/geloofsschaduw, die je opleggen wat wel en niet acceptabel gedrag is, zorgen ervoor dat je als kind bepaalde emoties gaat onderdrukken om geaccepteerd te worden. Dus allemaal massaal aan het schaduwwerken en vandaaruit weer heel worden. Zodat we kunnen leven met onze ziel aan het roer. Dan komt het goed, dan kunnen we samen leven.
Mevrouw Bouchtaoui legt in haar reactie een link tussen “een bord … waarop een streep stond door de koran en een hoofdoek.” en “fatsoen”.
Dit maakt me zeer droevig, en bang.
Als u het niet fatsoenlijk vind als iemand een dergelijk bord in een demonstratie met zich mee draagt begrijpt u, naar mijn mening, geen fluit van waar we in Nederland voor staan.
@ Daniël: het is m.i. niet nuttig om, in een vergadering van mensen, iemand wiens mening je niet deelt, te beledigen. Dat zou je een fatsoensnorm kunnen noemen. Het is mijn mening, dat het geschreeuw van de laatste tijd ons Nederlanders/mensen uit elkaar drijft, terwijl er wat mij betreft gezocht moet zoeken naar wat ons bindt. En verder, je verwart vorm en inhoud. Een mening kan op meerdere manieren verwoord worden. Het is de kunst de formulering te vinden die de opponet aanspreekt. Je pleidooi voor een uiterste fatsoensnorm vind ik contraproduktief m.b.t. de vrije menings uiting. Theoretisch misschien zinnig, praktisch raakt m.i. de mening ondergesneeuwd door de vorm die sinds Fortuyn gekozen wordt. In zekere zin zou je een “wind” als reaktie op een mening die je niet deelt, een uiting van je gemoed kunnen noemen. Een beetje flauw misschien, maar alleen bedoeld om aan te geven dat de gekozen vorm er toe doet.
Beste Stefan, wie bepaalt op dit moment waar ‘we’ in Nederland voor staan, en wie zijn ‘we’? Ik ben ook een Nederlander. Ik was ook op de Dam. Ik vind het geen enkele bijdrage om met een bord rond te lopen met een streep door hoofddoek en koran, integendeel. Dat polariseert alleen maar verder, en waar dat toe leiden kan weten we inmiddels.
Op diezelfde lawaaiwake werd Anil Ramdas door een andere Nederlander tegen de grond geslagen omdat ‘kleurlingen daar niet welkom waren’. Is dat waar ‘we’in Nederland voor staan misschien?
Waar ‘we’ in Nederland voor moeten staan is op dit moment vol op in discussie en voorlopig heeft niemand daarin het laatste woord.
Pardon???Anja is dat waar dat verhaal van Anil, ja tuurlijk anders zou je het schrijven. Maar dat is toch verschrikkelijk? En waarom is dat niet in de media gekomen?
Vanmorgen las ik in de krant van een brievenschrijfster dat tv dinsdag wel erg hadden ingezooms op allochtonen die aanwezig waren, maar de werkelijkheid anders was. Bah.
De reactie die ik gaf op de verschillende teksten (van de demonstratieborden) die er waren maakte mij absoluut niet droevig en bang!!! Dit heb ik niet verwoord.
Fatsoen heeft te maken met het accepteren van de ander, maar zoals het in een woordenboek staat:
“Goede manieren in de maatschappelijke omgang met zonder aanstoot geven”
Als ik (moslim) afgelopen dinsdag een bord had met een streep door Weelders, de bijbel, hirsi ali was ik opgepakt wegens het beledigen van een ander.
Maar ik heb het fatsoen om het NIET te doen, kan ik helaas niet van andere zeggen!!
Inderdaad vreselijk dat de heer Anil Ramdas geslagen is door een malloot. Het stond wel in de krant, maar superklein op de linkerpagina . Tja media; het boeit hun gewoon niet……….
Smahan
Op het gevaar af dat deze reactie niet geplaatst wordt. Toch een poging: Smahan Bouchtaoui vraagt zich af wat ‘Verdonk daar nou weer deed’. Nou beste mevrouw, meneer Smahan. Rita Verdonk was een vriendin van Theo van Gogh. Hij had grote achting voor haar. Dit in tegenstelling tot Cohen.
Mevrouw Smahan Bouchtaoui denkt dat ze opgepakt kan worden als ze een in een demonstratie een bord met een streep door een bijbel laat zien. Nee mevrouw, in Nederland wordt u daarvoor niet opgepakt. Daar gaat het nu net om ! Die vrijheid hebben we hier gelukkig. Het woordje “we” blijkt nogal besmet te zijn (reactie Anja), ik bedoel met het woordje “we” gewoon 15.5 miljoen mensen die hier op deze postzegel bij elkaar wonen, da’s alles.
Ik wil reageren op het volgende: “Maar ik vraag me af, ook hier, juist hier, of er naast het grote goed van de vrijheid van meningsuiting niet nog een ander groot goed is: dat van fatsoen.” Ik zou willen zeggen: er is nog een ander groot goed, dat van het onfatsoen. Zonder onfatsoen zaten we nu nog met onze berenvellen in een grot, zonder onfatsoen zoals “Jezus is een homo, en (apostel naar keuze) was zijn vriend” zouden de brabanders nu nog in het verstikkende (zogenaamd rijke) roomse leven zitten.
Zo zie je dat ieder zijn eigen invulling kan geven. Waar de een “geitenneuker” onfatsoen vindt, loopt de ander weg met het begrip en geeft het in eigendom van een amorfe groep die de “Vrijheid van Meningsuiting” al in bezit had genomen.
Anja ik wil een Dam voor en om Ayan van vrouwen door vrouwen .Mijn leven is al 57 super goe d gelukt niks overdrevens ,maar zij verdient ook steun van vrouwen die het in de jaren 60 en 70 hier leefbaar voor vrouwen hebben gemaakt.Jezus waar zijn al die progressieve vrouwen gebleven.
lia