Ik was te gast bij de Beweging van Barmhartigheid.
Ernstige mensen, die dat oude woord weer van hun stof willen ontdoen, omdat het onvertaalbaar blijkt in moderner Nederlands.

Uit de folder:

Een parel van stof ontdaan.
Barmhartigheid kreeg een negatieve klank. Het verwerd tot neerbuigendheid en liefdadigheid. Het klonk en klinkt sommigen zo sof in de oren. Het zou op gespannen voet staan met rechtvaardigheid. Narmhartigheid en ook mededogen waren boekenwoorden geworden, uit het gewone taalgebruik verdwenen. Barmhartigheid is als een parel die je eerst van stof en vuil moet ontdoen. Dan ontdek je pas, hoe kostbaar hij is. Barmhartigheid is als een edelsteen die glans, kleur en zin en kwaliteit aan het leven geeft.

Zonder barmhartigheid is een samenleving waarin ieder mens tot zijn recht komt en vrede heerst onhaalbaar. Daar waar onbarmhartigheid het leven bepaalt, wordt het leven hard en onleefbaar. De discussie over waarden en normen kan niet zonder barmhartigheid daarin een centrale plaats te geven. ‘De kwaliteit van de samenleving kun je afmeten aan de mate van aandacht voor de zwakste schakel’. (poster van de Beweging van barmhartigheid)
‘Een cultuur kan hoog heten, al brengt zij geen techniek of beeldhouwwerk voort, maar niet als zij de barmhartigheid mist’ (Johan Huzinga)

Ik ging er heen om een lezing te geven. Waar ik het over wilde hebben: dat barmhartigheid zoveel makkelijker is wanneer we het hebben over slachtoffers dan over daders. Hoe ziet barmhartigheid er uit oog in oog met iemand die kwaad doet? Toch niet dat we dat maar excuseren? Het thema dat ik had gekozen kreeg de afgelopen twee weken een akelige actualiteit. Ik begon daar mijn lezing mee: we kunnen er niet omheen dat er een moord is gepleegd, dat dat weer geweld heeft uitgelokt tegen moskeeën en scholen, we kunnen er niet omheen om na te denken over waar we staan, maar niet nadat we aandacht hebben geschonken aan wat er met ieder van ons is gebeurd in de afgelopen dagen. Zoals Freek de Jonge zei: er werd een schot gelost. Er vielen een dode en 16 miljoen gewonden.

Na mijn lezing (de tekst, die ik niet op papier heb is op de band opgenomen en komt later nog eens) vroeg ik iedereen om met de buren in gesprek te gaan over de vraag: wat is er de laatste weken met je gebeurd, welke dromen of illusies ben je verloren en wat betekent barmhartigheid nog in deze situatie: hoe ga je het doen.

De een na de ander kwam naar de microfoon om een verhaal te vertellen. Huilend soms. Boos. Berustend. Of alweer met nieuwe moed. Een vrouw vertelde hoe ze de moslimbuurvrouw langs zag lopen zonder haar te groeten. Terwijl ze dat vroeger wel altijd deden. Ze liep haar achterna. Waarom groet je me niet? Omdat ik bang ben.
Kleine daden van elkaar niet laten vallen, en niet accepteren dat we tegenover elkaar worden gezet, gesplitst worden.

Dit was één conclusie waar we het over eens waren: kwetsen om te kwetsen mag niet, en wij hadden meer moeten doen om dat tegen te gaan en zullen dat doen. En een andere: dat de scheidslijn in deze maatschappij zich niet afspeelt tussen moslims en westerlingen, maar tussen de mensen die met elkaar willen samenleven, en de extremisten die dat niet willen aan beide kanten van het spectrum. Waar het om gaat is de krachten te bundelen van dat middenveld, de meerderheid denken we toch, die wel met elkaar willen leven.