De hoofddoeken, het is inmiddels een thema waar al hel veel over gezegd is. Toch nog een stukje, van Behnam Taebi. Ik neem het op omdat ik het interessant vind wat een Nederlander met een Iraanse achtergrond, een man die zelf niet gelovig is, daar van vindt. De column werd oorspronkelijk geschreven voor een studentenblad.
Te gast: Behnam Taebi
Soms vraag je je af of er altijd in de juiste volgorde wordt geredeneerd. Als aspirant-academicus heb ik geleerd dat als een probleem zich voordoet, men een oplossingsrichtingprobeert te zoeken en met de juiste redenering die oplossing tracht te achterhalen. Maar het blijkt ook anders te kunnen lopen. Immers, er worden ‘aannemelijke’ argumenten verzonnen om iets als probleem te bestempelen. Dat is bij de discussie over de gezichtssluier en de hoofddoeken, die weer in alle hevigheid is losgebarsten, het geval.
In Frankrijk zou een hoofddoek tegen de beginselen van de republiek zijn. Dat argument gaat in Nederland niet op – we hebben hier historisch gezien een andere ontwikkeling gehad in het denken over staat en religie – dus dan maar een ander argument om het probleem ter wereld te brengen.
De geschiedenis herhaalt zich, denk ik bij mezelf. Reza sjah – de een na laatste sjah van de Pahlavi-dynastie in Iran – wilde zeventig jaar geleden, onder het mom van modernisering, het dragen van islamitische kleding in het openbaar ook verbieden. Letterlijk stonden zijn agenten hoofddoeken en sluiers van het hoofd van jong en oud af te rukken en te verscheuren. Vrouwen moesten er westers uit zien, en dat een moderne samenleving teweeg brengen. Gillend weglopende vrouwen die niet meer het huis durfden uit te komen was toen dagelijks praktijk.
Nog geen vijftig jaar later, na de revolutie van 1979, kwam er een sterk religieus bewind aan de macht dat het dragen van dergelijke kleding juist verplicht stelde. Ook dat kon niet het door hen gewenste effect sorteren. Dat lapje stof dat het gros van meisjes tegenwoordig in Iran draagt, kan je eerder in het verlengde van hun verleidelijke en aantrekkelijke kleding zien dan als een religieus teken.
Twaalf jaar strenge religieuze opvoeding op school heeft mij niet ertoe kunnen bewegen of dwingen mij tot de islam te bekeren. Ik heb me altijd beschouwd als een felle tegenstander van opgelegde religie. Het mogen afdoen van de hoofddoek heb ik altijd als een belangrijke stap voor de emancipatie van de Iraanse vrouw gezien. Maar minstens even belangrijk vind ik dat de mogelijkheid moet blijven bestaan om die wel te mogen dragen voor mensen die dat uit vrije wil doen. En voor zover een hoofddoek iemand opgelegd wordt, is het nog de vraag of het met de harde hand bestrijden van een onderdrukking geen averechts effect zal hebben. Ik zie eerder dat sommige meisjes bij onderwijsinstellingen of bij het onderwijs in het geheel wegblijven.
Zoals Wieske Paulissen, de voorzitter van studentenvakbond Vssd begin dit academisch jaar mooi heeft gezegd: “Als de studente gemotiveerd is, moet er een mouw aan te passen zijn.” Laat de onderwijsinstellingen doen waarvoor ze bedoeld zijn in plaats van elkaar te beconcurreren in wie het hardst weet op te treden tegen een religieus symbool op de instelling. Laten we vooral de beginselen van de democratie respecteren en daar hoort ook de keuzevrijheid zeker bij. En creëer alsjeblieft geen nieuwe problemen, want er zijn al genoeg heuse problemen die een oplossing behoeven.
Weet Anja, ik vind het ronduit belachelijk dat we in Nederland in een situatie beland zijn dat een katoenen of zijden doek het onderwerp van discussie is. De xenofobe gevoelens die in de samenleving zijn worden heerlijk aangewakkerd door de hoofddoekendiscussie en alle andere debatten rondom de islam. Ik was laatst op visite bij een joodse vriendin en die vertelde me dat haar grootmoeder die nu 92 is, maar nog wel erg bij de tijd, angstig het nieuws bijhoudt en steeds meer parallellen ziet tussen het huidige Nederland en de begin fase van nazi-Duitsland in jaren dertig toen ook alles maar gezegd en geschreven mocht worden over joden. Ze vindt het bovendien een farce dat de rechtse politici het hebben over een christelijk/joodse traditie in Europa die wordt aangetast door de aanwezigheid en de invloed van moslims. Volgens haar en vele andere joodse Nederland is dat onzin. Na eeuwen vervolging en onderdrukking van het joodse volk heeft men het nu ineens over de joods/christelijke traditie. Bovendien, vul ik zelf aan, moet je haast ongeletterd zijn wil je niet erkennen dat veel elementen in onze beschaving afkomstig zijn uit de islamitische geschiedenis en beschaving, zoals algebra, wiskunde, astronomie, anatomie en zelfs in de mode (het mannenkostuum is toch echt een uitvinding geweest van het Ottomaanse leger en later door de Europeanen overgenomen, seizoenkleuren zijn in Europa gelanceerd door een Arabische zakenman die in de 15de of 16de eeuw in Italië zaken deed. Het viel zijn zakenpartners op dat hij naar gelang het seizoen andere kleurige kledij aanhad. Zij namen dat vervolgens over) en zo zijn er echt nog veel meer dingen op te noemen. Maar moeten we zo kinderachtig te zijn om alles op te noemen? En een wellus – nietes spelletje spelen?
Ik vind dat we eens goed inzien met z’n allen dat het grootste gevaar voor de democratie discriminatie en uitsluiting is. Zodra de remmen, en geloof me de remblokken raken momenteel erg versleten, los zijn is gedaan met alles waar we zo trots op zijn in Nederland. ik voorzie dan spanningen die niet meer met een dag of een week op te lossen, maar waar jaren, decennia overheen moeten. Ik wil niet doemdenken, en we kunnen het gezamenlijk tegengaan door in opstand te komen en niet alleen door middel van een forum of een demonstratie, maar door echt in de bres te springen voor onze minderheden, onze nekken uit te stekken zodra er weer een honende opmerking gemaakt wordt en de discussie aangaan met iedereen in onze omgeving. Verder hoop ik dat de Nederlandse journalistiek weer eens ouderwets hoor en wederhoor gaat toepassen opdat steeds meer andere geluiden hoorbaar zijn.
Ik bedoel natuurlijk steken ipv stekken heheheeh 🙂
Inderdaad, Behnam Taebi: argumenten worden gezocht om iets als probleem te kunnen bestempelen, in dit geval het dragen van hoofddoeken door Islamitische vrouwen. (Als een kennelijke omnivoor als Wilders ze “rauw lust”, is dat zijn probleem!). Hoofddoeken zijn een cultureel, en niet een aan de godsdienst onlosmakelijk verbonden verschijnsel, en daarmee ook geen bewijs van onderdrukking van de vrouw, dat zou moeten worden uitgebannen. Zo is besnijdenis bij meisjes een cultureel verschijnsel in sommige Afrikaanse landen, dat niet onlosmakelijk met de Islam is verbonden en juist wél uit de wereld moet worden geholpen, omdat het een werkelijk probleem is!
Ah, in ieder geval een zinnig woord. Want er valt nog heel wat te doen aan de wereldvreemde houding van de dames en heren academici hier in Nederland (ontwikkelingshulp voor de universiteit? :D).
De discussie gaat uiteraard over scheiding van machten, van het primaat van de staat en de pluriforme democratie over het parlementair proces en aanpalende beleidsterreinen zoals Onderwijs, Media, Cultuur.
Wie herinnert zich niet de Beeldenstorm, de bloedige godsdiensttwisten, de Inquisitie en Tirannie, de regionale ‘stammenoorlogen’ tussen verschillende christelijke godsbeelden/ interpretaties?
Nederland en Europa moet maar eens de hand in eigen boezem steken en socialisten zouden het voortouw moeten trekken om de seculiere wereldvisie te waarborgen, zoals het historisch materialisme al heel lang duidelijk maakt dat religie het opiaat der volkeren is.
Afghanistan maakt dat op wrange manier letterlijk duidelijk, de ge- depolitiseerde religieuze machtstrijd in Ierland is als Europees erfenisje te beschouwen, ook al tegen een gehypte religieuze achtergrond met tragische gevolgen voor mensenlevens, economie, politiek en cultuur. Bosnie, wat wil ik nog meer? De Janjaweed, het moordenaarsleger in de naam van de heer, speld ze een onderscheiding op..
Ik verwijs ter ondersteuning voor mijn pleidooi voor afschaffing van god naar bijgaand artikel van Paul Steenhuis (Nrc). Wie van de socialisten schrijft een vlammend commentaar op zijn artikel? Wie durft zich nog tegen god te verzetten ?
Paul Steenhuis: http://www.nrc.nl//opinie/artikel/1101794317328.html
Peter, met alle respect: blablablablabla, daar gaan we weer. De hele discussie over de hoofddoek GAAT NIET over de scheiding van machten, enz. De discussie gaat over het recht van vrouwen om zich te mogen kleden zoals zij wensen. Het recht van vrouwen om zichzelf – tegen de stroom in – niet te laten voorstaan op hun sensuele uitstraling, inclusief vergrotingen, verkleiningen, correcties, en kleding die meer lijkt op lingerie dan op iets anders. (Zijn dit in essentie echt vrijwillige keuzes? Daar zet ik minstens evenveel vraagtekens bij) Als je tien moslimvrouwen met hoofddoek vraagt, waarom zij die dragen, krijg je tien redenen. Sommige redenen spreken mij meer aan dan anderen, maar daarmee betwist ik niet het recht om eigen redenen te hebben voor welke kledingkeuze dan ook. Ik heb nog NOOIT gehoord van één vrouw dat zij de hoofddoek draagt om te laten weten dat zij tegen de democratische beginselen van onze rechtstaat is, of dat zij zich daarmee het recht toekent of de impliciete wens uit om niet-moslims te benadelen, nog NOOIT!! Houd toch op.
Vaak hoor je als argument om een hoofddoek te verbieden dat iemand herkenbaar moet zijn in het openbaar. ( waarschijnlijk omdat ze hoofddoeken, sluiers en burka’s over een kam scheren )
hersenonderzoek heeft uitgewezen dat wij mensen elkander visueel voornamelijk aan het gezicht herkennen. We zijn hier echt meesters in. Enorme hoeveelheden gezichten worden opgeslagen in onze grijze massa. Van de kroeg of het werk, TV, film. het lijkt alsof het geheugen voor gezichten onuitputtelijk is. Ook in stemmen herkend met personen uit duizenden. De gestalte blijf hier een beetje achter. Maar als je door een hoofddoek iemand niet meer herkent kan je beter zelf naar de doktor of spygoloog denk ik zo.
Beste Greasle, we hebben het hier over gewone hoofddoeken, die bedekken het haar niet het gezicht. Dus het argument van de herkenning is helemaal niet aan de orde.
Ik weet niet hoe het komt, maar ik associeer hoofddoekjes met de Talibaan, met ayatollahs in Iran, met Saoedi Arabie, waar vrouwen alleen met een zak over hun hoofd en in gezelschap van een man de straat op mogen.
Daarom begrijp ik niet waarom in het Westen vrouwen vrijwillig zo’n lap omdoen.
Misschien kijk jij vaker naar de tv dan naar de mensen om je heen, Jim, en vind je al die enge verre landen interessanter dan de gewone Nederlandse moslims om de hoek met wie je gewoon kunt praten. Ik ken oudere moslimvrouwen die een hoofddoek dragen gewoon omdat ze dat gewend zijn en zich bloot zouden voelen zonder, zoals ik in een Afrikaans land waar alle vrouwen met blote borsten lopen ook niet zomaar mijn bloesje uit zou trekken. Er zijn vrouwen die het dragen omdat ze niet vinden dat ze hoeven te verbergen dat ze moslim zijn, of omdat ze het mooi vinden, of mee willen doen aan hun eigen mode, er zijn jonge vrouwen die er juist een dragen omdat ze vinden dat dat hun recht is, of uit protest, er zijn vrouwen die hun schoonheid willen bewaren voor thuis, en er zijn zelfs nog wel wat vrouwen te vinden die er een dragen omdat hun man of vader dat wil. Zo zijn er net zoveel redenen om een hoofddoek te dragen als er vrouwen zijn. En zoals een moslima zei: ik bedek alleen mijn haar hoor, niet mijn hersens. Met de talibaan of de ayatolla’s kun je niet praten. Met Nederlandse moslims wel. Probeer het eens.
Nog één keer dan maar?
Hoofddoekjes zijn alleen een probleem voor wie er een probleem van maakt. Wie erover zeurt heeft vrijwel altijd iets anders voor ogen dan dat hoofddoekje: vreemde mensen, vreemde gewoonten, Nederland = vol, eigen volk eerst, het zijn uitvreters, ze willen hier de macht overnemen, waren we maar weer gezellig onder ons, de islam is een achterlijke cultuur, de Verlichting is helemaal voorbij gegaan aan de moslimwereld, het zijn allemaal extremisten, tóch zijn de westerse normen en waarden superieur en de minaretten te hoog en 70 miljoen Turken zijn nog lang niet klaar voor Europa. (Voor nog veel meer zie de eerdere serie ‘De angst voor de migrant’ op dit weblog.)
In Rotterdam is deze discussie vrij hoog opgelopen omdat Leefbaar Rotterdam – die andere Fortuyn-partij – in de gemeenteraad een verbod op het dragen door overheidsdienaren (meisjes bij burgerzaken, de deelgemeenten) en in het onderwijs voorstelde. Fractieleider Sørensen deed het zo’n beetje voorkomen of je paspoort niet écht is als je dat krijgt uitgereikt door een vrouw met een hoofddoek. Veel bijval op het forum van de LR-website. Eén reactie die me opviel: “Blijven dragen die hoofddoek! Dan herkennen we het gevaar tenminste!” Als bleke mannen weer roepen dat de sluier een teken is van de onderdrukking van de vrouw vraag ik me soms af: hoe zit dat bij jou thuis? Vaak ook moet ik denken aan Corry Tendeloo die nog geen halve eeuw geleden in de Kamer de opheffing van de handelingsonbekwaamheid van de Nederlandse (gehuwde) vrouw moest bepleiten tegen een vrijwel gesloten front van mannelijke parlementariërs. Ze won. In 1956!
Maar toch nog veel vaker bekruipt me, meer in het algemeen bij al dat getut over anderen, het gevoel: waar bemoeien we ons nou in godsnaam mee. Wat een onverdraagzaam land is dit geworden.
Ook Cisca Dresselhuys, hoofdredacteur van Opzij, fel verdediger van de leer van Ayaan Hirsi Ali en domineesdochter, ziet de hoofddoek als een symbool van onderdrukking (door de Islam). Vrouwen die zeggen dat het een uiting is van hun zelfbewuste positie in deze samenleving gelooft zij niet. “Als je een zelfbewuste vrouw bent, waarom kies je dan geen ánder symbool?” stelde zij in een interview dat Radi Suudi – Palestijnse Nederlander – met haar had voor de NMO-televisie. Even later vroeg Suudi haar: “U bent nog wel lid van de gereformeerde kerk? En u betaalt nog altijd uw jaarlijkse bijdrage…” Dresselhuys: “Ja, dat is nog een bandje met mijn vader.” Suudi: “En dan kunt ú zich niet voorstellen dat moslima’s vanwege hun band die laatste stap niet zetten?”
‘Die laatste stap’: het in de prullenmand, of de onderste la van de klerenkast gooien van een kledingstuk dat een stukje van je identiteit kan zijn, óók als je helemaal niet met je rug naar de moderne Nederlandse samenleving staat. Ga eens naar winkels als Zara, Hennis & Mourits etc. en zie hoe daar aardige, accentloos Nederlands sprekende meiden met flatteuze hoofddoeken een kritische keuze maken voor uiterst smaakvolle kleren, inclusief schoenen en lingerie. Achterlijk? Kom nou.
(Trouwens, als ik het nu heb over winkelen, mode, electronica, de dagelijkse boodschappen, en ook in de horeca: het dienstbetoon is er zéker niet op achteruit gegaan sinds het allochtone aandeel in de personeelsbestanden flink is toegenomen. Je word weer heel attent, aardig en correct geholpen, is mijn ervaring!)
Maar zo is het wel genoeg. Dit was geen niets-aan-de-hand-verhaal: er zijn voldoende échte knelpunten en tekortkomingen in die samenleving van vandaag. Laten we ons daar in vredesnaam op concentreren.
Er zijn inderdaad mensen, die o.a. de hoofddoek tot een strijdmiddel hebben verheven. Sommigen zijn bang (gemaakt) voor de Islam; anderen, vooral gezagsdragers, hebben een ‘blauwe-zeteltjes-agenda’ in hun zaak.
Vooral de laatsten vind ik erg kortzichtig, onverantwoord en zelfs gevaarlijk bezig; ze saaien vaak bewust verdeeldheid en voeden de al sterk aanwezige spanningen om daar zelf beter van te worden. Erg jammer want respect voor elkaars normen en waarden gecombineerd met opbouwende kritiek óf waardering vormen, mijns inziens, een solide basis voor een samenleving; multi- of monocultureel. Respecteer je de andere niet en heb je alleen maar een negatieve kijk op zijn of haar identiteit, dan zal die andere ook logischerwijs op dezelfde destructieve manier de bal terugkaatsen. Zo kunnen wij geen SAMENleving opbouwen.
Is het dragen van een hoofddoek een religieuze verplichting? Daar wordt verschillend over nagedacht. Mannen die dat beweren vergeten wel vaak dat deze ‘verplichting’ voor iedereen geldt – vrouwen én mannen. Profeet Mohammed en zijn mannelijke maatgezellen droegen ook altijd een soort hoofddoek. In islamitische landen, maar ook in mindere mate hier in NL en elders, zie je ook dat oudere mannen vaak hun hoofd bedekken. Dit is volgens mij geen modeverschijnsel. Naar mate de dood dichterbij komt, denken die oudere mannen vaker aan wat ze als religieuze verplichting, fatsoensnorm enz beschouwen.
Ik ben in ieder geval van mening dat je, als je dat wilt, een goed moslim kan zijn – met óf zonder hoofddoek. Er is immers geen dwang in de religie. Een ander belangrijk feit voor mij is dat mannen en vouwen helaas nergens op deze aarde gelijk en gelijkwaardig behandeld worden. Dit vind ik een schandvlek op het menselijke gezicht dat wij met zo’n ALLEN zonder pardon moeten bestrijden en wegwerken.
Het betoog van Peter hierboven verbaast me enigszins. Onder het mom van scheiding der machten mogen ambtenaren, zoals rechters, geen religieuze symbolen dragen. OK, maar…in het Nederlandse parlement, waar de wetten gemaakt worden, zitten van oudsher ‘religieuze’ politieke partijen. De CDA’ers, bij voorbeeld, bidden even voordat een vergadering begint; sommige christelijke kamerleden preken soms in een kerk en het allersterkst SGP’ers interpreteren nog steeds de Bijbel op een kwetsende manier en discrimineren ‘legaal’ de vrouw ! Ambtenaren horen gewoon de wetten uit te voeren. Doen ze dat niet, dan biedt een democratische rechtsstaat verschillende mogelijkheden om daar iets aan te doen.
Hoewel staat en godsdienst in NL officieel gescheiden zijn, heb ik zelf soms de indruk dat de kerk in het hart van de politiek zit. Hoe verklaart men/Peter de voor mij irrationele angst van veel burgers, die godsdienst in het wetgevende parlement én in het kabinet toelaten maar doodsbang zijn voor een uitvoerende ambtenaar of iemand anders met een hoofddoekje, een kruisje enz.? Tegenstrijdig toch?
Beste Anja, Volgens mij kijk ik niet meer dan gemiddeld naar de t.v.
Ik heb mij wel eens laten vertellen dat een hoofddoekje symbool staat voor twee dingen: gehoorzaamheid en onderdanigheid. Dat zijn geen eigenschappen die ik waardeer in een vrouw.
En stel je eens voor dat alle vrouwen in Nederland met een hoofddoekje lopen; ik vind dat een buitengewoon deprimerende gedachte. Een hoofddoekje nodigt ook niet uit tot contact. Ik leg liever contact met een vrouw in spijkerbroek, naveltruitje en een mooie bos haar; sorry.
Beste Anja Meulenbelt
Dat zeg ik toch ?? of heb ik weer een dyslectie aanval ?
Hè bah, jim. Wat bijt jij je vast zeg. Maak eens contact met een meisje met een hoofddoek. Jongen, als ik 150 jaar jonger was! Je moet trouwens maar hopen dat ze jou leuk vinden. Je vooringenomenheid staat je wat mij betreft niet zo goed, er zijn ook ‘states of mind’ die onaantrekkelijk zijn.
Jim, je hebt je laten vertellen…,maar heb je ooit eens je oor te luister gelegd bij de vrouwen om wie het gaat, de vrouwen die een hoofddoek dragen? Of werkt het volgens jou zo, dat als ik wil vragen hoe het met jou gaat, ik dat aan je buurman/vrouw moet vragen en niet aan jou persoonlijk, of dat als jij honderd keer zegt dat t goed met je gaat, dat ik dan toch naar je buurman/vrouw stap en tegen diegene zeg,…ik heb van horen zeggen, dat het met Jim niet goed gaat, ik durf niet naar hem te luisteren, al schreeuwt hij t onderhand van alle daken dat t wel goed met m gaat, of het aan hem persoonlijk te vragen, dus ga ik af op jouw (zijn buurman/vrouw) mening, ik kan gewoon niet geloven, dat het goed met hem gaat…ik weiger het te geloven, ook al zegt Jim het duizend keer zelf, ik geloof niet dat t goed met hem gaat. Jim, dit lijkt wel de manier waarop jij omgaat met een vrouw met een hoofddoek. Na jarenlang geschreeuw van alle daken dat het hun vrijheid is ervoor te kiezen, trek jij hun eigen stem in twijfel door,..”ik heb me laten vertellen dat..”. Om mij heen merk ik dat velen moe zijn geworden van het jarenlange geschreeuw,…mensen lijken niet naar hun stem te willen luisteren, maar gaan liever af op wat anderen over die mensen te vertellen hebben. Jammer, ik begin mij onderhand voor te stellen hoe ons land er uit begint te zien, naarmate er steeds minder mensen naar elkaar luisteren. Helaas heb je volgens jou wel het recht in een naveltrui te lopen, maar ontneem je een andere vrouw het recht er bij te lopen hoe zij wil,nl. met een hoofddoek.
Beste Jim,
Ik waardeer het niet zo in mannen als zij menen te moeten vertellen wat zij wel of niet ‘waarderen in een vrouw’. Daarmee maak je elke vrouw namelijk tot een ‘ding’ of het nu een ‘ding met een hoofddoek is’ of een (voor jou) ‘lekker ding met blote buik en een wijde bos haren’. Zo’n visie op vrouwen is ‘niet mijn ding’
Ceylan