Gelukkig maar. Gabriël van den Brink begon zijn lezing met de mededeling dat het hem er niet om ging om alleen maar te zeggen wat de moslims moeten veranderen, maar ook om wat ‘wij’ moeten doen. Want dat was mijn eerste gedachte toen ik in de trein snel het artikel over zijn voordracht las in het NRC (14 dec 04). Heel interessant om duidelijk te maken dat de islam niet één ding is, maar dat we moeten onderscheiden, de spirituele, de culturele en de politieke dimensie van de moderne islam. Maar het gaat er toch niet alleen om dat de moslims zouden moeten moderniseren? Is er niet ook het een en ander aan de hand met Nederland?

De bijeenkomst was georganiseerd door Forum, Instituut voor Multiculturele Samenwerking, en vond plaats in De Rode Hoed. Een voordracht, een reactie, een paneldiscussie en daarna werd het boekje, Tekst, traditie of terreur? aan minister Verdonk overhandigd.

‘Ik voel me betrokken bij het lot van de migranten’ zei van den Brink. ‘ik kom uit België en ben nooit geïntegreerd’. Nederland is geen makkelijk land voor wie van buiten komt. Het is een koude maatschappij, die erg selectief is in wie er bij mag horen. Als je op wat voor manier dan ook afwijkend bent kom je niet makkelijk de insituties binnen.

Godsdienst – dus met name nu de islam, verdient het om gerespecteerd en gewaardeerd te worden. Wanneer we ons niet vasthouden aan godsdienstvirjheid en gewetensvrijheid kunnen we wel ophouden, zei van den Brink.
Daarnaast moeten we kijken naar de culturele gewoontes die mensen meenemen, vaak mensen die van het platteland komen. Een voorbeeld: een allochtone moeder die haar zoontje ’s ochtends uit liet slapen en dan kwam hij weer te laat op school. Die moeder moet weten dat liefde voor je kind hier betekent dat die ’s avonds op tijd naar bed gaat en dus ook op tijd naar school.
En ten derde hebben we het over de politieke dimensie, de burgers die de grenzen van verantwoordelijk burgerschap overschrijden en aanslagen plegen. Dat moet bestreden worden. Gewoon arresteren.
Die drie zaken, de godsdienst, de culturele gewoontes en de politieke afwijzing van verantwoordelijk burgerschap worden te veel door elkaar gehaald en bij elkaar opgeteld.

We moeten toewerken naar een nieuw kontrakt tussen Nederlanders en moslims, zegt van den brink. We moeten aan twee kanten ruimte maken voor geloof. In Nederland hebben veel mensen door de snelle secularisatie moeite met godsdienst.
Verder moet er van twee kanten af worden gewerkt om de segregatie tegen de gaan, de apartheid die al dreigt op de scholen.
Moslims moeten binnen hun geloof meer ruimte maken voor de acceptatie en erkenning dat er verschillende interpretaties van de islam zijn. Ze moeten zich ook meer inspannen om een verbinding aan te gaan met de samenleving, om de publieke zaak te dienen, ook als het over andere zaken gaat dan de directe belangen van moslims. En er moet toezicht komen op de radicalisering van jongeren.

In het panel neemt onder andere Saïd Benayad, de voorzitter van de ISBO, Islamitische Besturenorganisatie het woord. Hoezo een kontrakt, zegt hij. Een kontrakt gaat over twee partijen. Wanneer gaan wij er nou eens bijhoren en worden we niet gezien als ‘de andere partij’? Ik wil er graag aan bij dragen om van Nederland ook mijn land te maken. Maar laten ook autochtonen de ruimte maken. Van den Brink heeft al bedacht waar de modernisering van moslims uit moet bestaan, we moeten bijvoorbeeld meer naar de individualiteit in plaats van de collectiviteit. Maar mag ik daar misschien zelf ook over nadenken, mag ik meepraten over wat modernisering voor mij betekent of is dat bij voorbaat al voor me ingevuld?

Ik kom er op terug, als ik het essay van Gabriël van den Brink, Tekst, traditie of terreur? Naar een moderne visie op de islam in Nederland, heb gelezen.
De publicatie is te bestellen via de website van Forum.