Interview met Pére Datéve Muradian van de Armeense apostolische kerk aan de Kromboomsloot in Amsterdam. In de Volkskrant. Een paar zinnen die me opvallen: dat de kerk in 1714 zijn deuren opende. Dat was de tijd dat Amsterdam een tolerante stad was, en een toevluchtsoord voor onder andere joden en Armeniërs. Een deel van die Armeniërs verdween weer – we zijn net trekvogels zegt Pére Datéve, daarom hebben we de kraanvogel als symbool – toen ook andere landen toleranter werden en joden en Armeniërs toelieten. Nu is het aantal Armeniërs weer toegenomen, die Nederland binnenkwamen als ‘christenturken’ met de Turkse gastarbeiders mee. Nadat de kerk gesloten was is die nu sinds 1989 weer open. Ook zijn er duizenden christenen uit Irak weggetrokken. Sadam Hussein was een schurk. Maar wat wel eens vergeten werd: hij was wel een dictator aan het hoofd van een seculiere staat. Er was toen meer godsdienstvrijheid voor de christenen in Irak dan nu.

Waar ik aan denk: dat ik wel eens de geschiedenis van Nederland zou willen lezen, bekeken vanuit het oogpunt van al die stromen mensen met verschillende culturen en religies die naar Nederland zijn gekomen door de eeuwen heen. Die Nederland hebben gemaakt wat het nu is. Hoe dat is gegaan, wanneer het botste, wat er goed ging. Een belangrijk deel van onze vaderlandse geschiedenis. Al was het maar om enige relativering te geven bij het beeld dat nu is ontstaan, alsof er altijd zoiets is geweest als een ‘Hollandse’ cultuur, vrij van vreemde invloeden, die nu opeens zou worden bedreigd door de nieuwkomers.