Te gast: Karen de Vries met een ingezonden artikel en een oproep aan de linkse partijen.

Rhythm Against Racism
Zondag 27 februari in de Melkweg te Amsterdam.

Het moet gezegd worden, veel mensen vroegen zich van te voren af wat voor debat men zou kunnen verwachten met een forum waarin vier mensen zitten die, wat het onderwerp betreft, politiek gezien behoorlijk op een lijn zitten. Een werkelijk debat is het dan ook niet geworden. Gelukkig werd al snel duidelijk gemaakt dat er bewust voor gekozen was om nu eens een keer niet rechts en links tegenover elkaar te zetten zodat men elkaar tot de grond kon afmaken. Het doel van de beweging wordt eigenlijk ook al duidelijk door de naam: “Stop de Hetze” en de intentie van de manifestatie was dan ook een gezamenlijke zoektocht naar wegen om dit doel te realiseren. Laat ik volstaan met te zeggen dat het woord debat in deze misschien wat ongelukkig gekozen was. “Forum” had de lading misschien wat beter gedekt.

Na een scherpzinnige en humoristische live column van de Rotterdamse columniste Carrie waarin geen racist, maar ook geen homohater en vrouwenonderdrukker werd gespaard, was het woord aan het forum. Achtereenvolgens spraken Mohammed Rabbae (Groen Links), Ed van Thijn (PvdA), Anja Meulenbelt (SP)en Miriyam Aouragh (Internationale Socialisten en een van de initiatiefneemsters van de campagne). Er kwamen aantal belangrijke dingen uit hun relaas naar voren, o.a. dat het bestaan van racisme wordt ontkend, de reguliere media het laten afweten en dat links te lang de andere kant op heeft gekeken en hand in eigen boezem moet steken.

BEN IK NOU GEK?

Nu kwam ik die middag naar de Melkweg met een aantal overwegingen en vragen in mijn achterhoofd. Aan de hand daarvan zal ik uitleggen wat mij – mede dankzij wat de verschillende sprekers daar vertelden – duidelijk aan het worden is.

Ten eerste: de drie linkse partijen van Nederland vormen in de peilingen al enige tijd een behoorlijk stabiele meerderheid t.o.v. het huidige kabinet. Ten tweede: een vrij recent onderzoek heeft uitgewezen dat veruit het grootste deel van de Nederlandse journalisten zichzelf als links, dan wel links van het midden beschouwen. Ten derde: eenderde van Nederland mag volgens een recente peiling dan lijden aan Islamofobie, dat impliceert nog steeds dat tweederde zijn kop er nog wel enigszins bij heeft. Hoe is het dan in vredesnaam mogelijk dat het merendeel van de Nederlandse (linkse) pers inmiddels meedoet aan de tendentieuze en vooral eenzijdige berichtgeving over moslims?

Na de vier forumleden was de zaal aan de beurt. Iemand riep op tot een boycot van de pers. Ed van Thijn adviseerde – naar mijn idee terecht – om hier voorzichtig mee te zijn en ook vooral niet alle media over een kam te scheren. De pers is een belangrijk doorgeefluik en een essentieel instrument bij het voeren van een strijd. Miriyam Aouragh vertelde uit eigen ervaring dat het nagenoeg onmogelijk is de media te interesseren voor manifestaties als deze. Toen de organisatie hen de eensgezinde opzet duidelijk maakte, haakten de reguliere media teleurgesteld af. Eensgezindheid is geen nieuws. Dit in tegenstelling tot polarisatie, radicalisering en escalatie…

NIET HERKEND

Van Thijn vertelde dat in de jaren tachtig racisme een marginaal verschijnsel was. Er waren wel eens incidenten en soms stak de draak zijn kop echt uit zijn hol, maar die werd dan met grote eensgezindheid door links én rechts gezamenlijk afgehakt. Racisme werd immers direct geassocieerd met Fascisme en Nazisme en daar was iedereen het over eens. Dat NOOIT meer.

De nieuwe vorm van racisme die de kop op stak werd in eerste instantie niet als dusdanig erkend. Immers, er zíjn problemen met groepen Marokkaanse jongeren, de werkloosheid onder allochtonen ís hoger dan die onder de autochtonen waardoor de deur naar het criminele circuit voor die groep op een grotere kier lijkt te staan dan voor de meer kansrijken, er ís Islamitisch terrorisme en er radicaliseren wel degelijk (ook) Islamitische jongeren in Nederland. Rechts schuift – wars van enige zelfkritiek – de schuld hiervoor in de schoenen van links, die onder het mom van “je mag niet discrimineren”, de problemen te lang en te vaak onder de mat zou hebben geschoven. Ik weet niet of dit nu persé links is geweest, of rechts. Ik weet wel dát de problemen niet op tijd zijn onderkend. Ik werkte eind jaren tachtig als uitzendkracht bij het GAK (het huidige UWV) voor de afdeling leidraden Ziektewet. Indertijd werden er al problemen gesignaleerd die in elk geval te maken hadden met de situatie waarin immigranten zich bevonden en het beleid van de overheid was – in verband met hun achtergestelde positie veelal gebaseerd op positieve discriminatie. In het kort kwam het er op neer dat het sanctiebeleid bij fraude in bepaalde gevallen t.o.v. immigranten coulanter was dan t.o.v. Nederlanders. Er was wel een officiële richtlijn vanuit het ministerie van Sociale Zaken om de problematiek en het beleid vooral niet in de openbaarheid te brengen omdat dit een stigmatiserend effect zou kunnen hebben. Dit was voorjaar 1988. En van 1982 t/m 1989 had Nederland twee centrumrechtse kabinetten: Lubbers I en Lubbers II. Misschien dat dit moge aantonen dat behalve links, ook rechts indertijd flink aan het zandhappen was. Had men indertijd open kaart gespeeld dan had men wellicht ook adequater kunnen reageren op de (rechtse) radicalisering.

ONDERSCHAT

Ten tweede was links er nog steeds van overtuigd dat Nederland haar lesje had geleerd in de Tweede Wereldoorlog en verkeerde daardoor in de veronderstelling dat racisme altijd een marginaal verschijnsel zou blijven. Verder heerste in die tijd de overtuiging dat het tactisch gezien het beste was om aan eventuele oprispingen niet te veel aandacht te schenken. Daar was het de draak tenslotte om te doen en – eenmaal genegeerd – zou hij vanzelf wel weer terugkruipen in zijn hol.

VERWARRING

Maar – en dit is het derde en misschien nog wel het grootste probleem: rechts stelde de Islam opeens gelijk aan fascisme. Dit schiep verwarring: fascisme zou nu niet meer uit de (extreem) rechtse hoek komen, maar vanuit een religie die antidemocratisch, achterlijk en rigide zou zijn. Moslims waren bovendien vrouwenonderdrukkers en homohaters, twee items die in de decennia daaraan voorafgaand, naast een sociaal rechtvaardig beleid zo ongeveer de twee grootste stokpaardjes van links waren dus.. wie discrimineerde hier nou wie?!? Had links het al die tijd opgenomen voor een groep mensen die zich uiteindelijk tegen alles keerden waar zijzelf voor stond? Bovendien waren er ook in linkse kringen mensen die gevoelig bleken voor de argumenten van Pim Fortuyn, mede omdat de critici van de multiculturele samenleving hoog bij laag volhielden dat zij geen racisten waren. Het ging immers om spanningen en problemen die veroorzaakt werden door culturele en later ook religieuze verschillen? Een “aangepaste allochtoon” als buurman, daar had niemand problemen mee. Wellicht had men de terminologische verwarring snel kunnen oplossen door twee nieuwe begrippen te introduceren: “culturalisme” en “religisme”. Onderscheid maken op grond van religie en cultuur is evenzeer een vorm van discriminatie als racisme. Het vasthouden aan een woord dat de lading uiteindelijk niet dekt heeft misschien ook wel bijgedragen aan de verwarring. Hoe dan ook, deze was op een goed – of liever gezegd een slecht – moment compleet. Links zat in een regelrechte identiteitscrisis. Binnenskamers werd intens gediscussieerd en naar de buitenwereld toe was “het gezicht” van links grotendeels weggevaagd. De draak – inmiddels comfortabel kroelend in zijn “voormalig linkse” schaapskleren – zag zijn kans schoon en vertelde zijn volgende sprookje: de Islam was niet alleen een antidemocratische en achterlijke religie en moslims waren niet alleen vrouwenonderdrukkers en homohaters, er was nog iets veel ergers aan de hand. Er zat een plan achter. Door massale immigratie en een uitgebreid fokprogramma zouden de moslims binnen luttele decennia de meerderheid van de Nederlandse bevolking vormen met als einddoel het vernietigen van de democratie en uiteindelijk het stichten van een Islamitische Nederlandse staat, met als grondwet de sharia. Jawel. Het is een tijd geleden dat ik zo’n fantastische samenzweringstheorie heb gehoord. Ik zou willen dat ik het kon weglachen, maar inmiddels heb ik hier al met zoveel aanhangers over gediscussieerd dat het huilen me eerlijk gezegd nader staat. De meeste mensen zijn namelijk – zij het onterecht – oprecht bang. En het erge is dat ze niet kunnen toegeven dat ze bang zijn, want angst is een teken van zwakte en als hun angst reëel is, is er voor zwakte geen ruimte. Dan moet er stoere en vooral bedreigende oorlogstaal worden uitgekraamd. En wat nog erger is, is dat deze mensen niet eens meer door hebben dat ze bol staan van de vooroordelen en daardoor discrimineren. En als een “schaap” voorblaat dat de meer dan 178 racistische incidenten van de afgelopen drie maanden het werk zijn van een stel baldadige pubers dan is dat toch zo? Ik heb zelfs al pogingen gesignaleerd om van “racist” een Geuzenaam te maken.

CONCLUSIE

Als de linkse politiek het nieuwe racisme eerst al niet herkende en vervolgens onderschatte, nog steeds leed aan tactische negeerstuiptrekkingen uit de jaren tachtig en in verwarring was over het begrip fascisme, is het achteraf bezien niet zo heel gek dat de linkse media hier ook aan ten slachtoffer zijn gevallen. Hoewel de wijze van berichtgeving soms anders doet vermoeden, zijn de media uiteindelijk geen nieuwsmákers en zeker geen trendsetters. Zij signaleren slechts wat er speelt in de samenleving en de politiek en haken daar op in. Alleen de grootste bek haalt de voorpagina. En bovendien, journalisten zijn net echte mensen, als ook zij langdurig worden bloot gesteld aan één geluid groeit ook de kans dat zij daar in gaan geloven. De kracht van de herhaling…

Ik zie maar een manier om het tij te keren. De linkse partijen moeten nu het voortouw nemen. Het is de meeste linkse politici inmiddels wel duidelijk dat negeren geen optie meer is, maar ook de kiezersverliezersangst moet maar even in de ijskast worden gezet. Dit is geen zaak die aan maatschappelijke bewegingen kan worden overgelaten. Er doen prachtige, idealistische mensen mee maar ze hebben helaas nagenoeg geen ervaring met de media. We kunnen niet meer wachten tot deze mensen door schade en schande wijs worden. Het risico dat zij voor die tijd gecriminaliseerd en gemarginaliseerd worden is eenvoudigweg te groot. Ik wil er met nadruk op wijzen dat ik nu al mensen ben tegengekomen die suggereren dat er in de boodschap van “Stop de Hetze” een gewelddadig dreigement verstopt zit.

De politiek heeft echter wel een vaste pijplijn naar de media. En de tijd is rijp voor een grote inhaalslag. Wanneer de linkse politieke partijen bij voorkeur gezamenlijk een media offensief starten waarin men het huidige beleid en de maatschappelijke tendensen keer op keer keihard veroordeelt, en voorál het beestje duidelijk bij de naam noemt, dan komt dat op de voorpagina en niet als een miniberichtje van de beginnend correspondent op pagina 11. Dus, lok die draak onder zijn schaapskleren vandaan en schop hem vervolgens heel hard terug in zijn hol.

Karen de Vries.