In Trouw verscheen op 10 mei de reactie van Ceylan Pektas- Weber op het artikel van Nahed Selim.
Dat artikel overlapt een beetje met Ceylan in Zijwind, maar ik vond het toch de moeite.
Hierbij.
DENK GOED NA OVER TEKSTEN IN DE KORAN.
MOSLIMFEMINISME
De meerderheid van de Nederlandse moslims is voor een gematigde islam. Hun Koranopvatting biedt ruimte voor vrouwenrechten, al is daar geen garantie voor.
Door Ceylan Pektas-Weber
Wie bepaalt wie orthodox of feministe is? Volgens Yousa Noordhof en Nahed Selim is 95 procent van de moslims in Nederland orthodox. Dat is niet wat ik waarneem.
De laatste tijd voer ik veel gesprekken met migrantendochters over de manier waarop zij de islam van hun ouders hebben meegekregen. Dan blijkt dat de meeste eerste generatie migranten de islam in Nederland bleven praktiseren, maar dat dit vooral bestond uit het blijven uitvoeren van de rituelen en gebruiken uit het land van herkomst.
Kritische vragen van dochters en zonen over het waarom van de gebruiken bleven vaak (gedeeltelijk) onbeantwoord. Dit heeft er bij een deel van de jongeren toe geleid dat zij zich zelfstandig gingen verdiepen in de islam. Er is ook een behoorlijk grote groep die zich wel verbonden voelt met zijn islamitische achtergrond maar niet meer praktiseert. De groep die een orthodoxe versie van de islam aanhangt is veel kleiner dan wordt aangenomen. Maar gematigdheid wil niet zeggen dat de bronnen van de soennitische islam, de Koran en de overleveringen van de profeet, worden verworpen.
De tekst van de Koran is voor de meeste moslims een vaststaand gegeven. Er zijn overigens wel kritische geluiden over het klakkeloos accepteren van alle overleveringen.
Eind 2001 discussieerde ik met een Turkse vrouwenrechtenactiviste over de vraag of haar seculiere vrouwenstrijd samen kon gaan met mijn religieuze vrouwenstrijd. Het was opvallend dat zij mij uitnodigde om haar werktuigen over te nemen, terwijl het voor haar onbespreekbaar was om te kijken of mijn instrumenten – de rechten die moslimvrouwen kunnen ontlenen aan de kernwaarden van de islam en de Koran – inzetbaar zijn voor deze strijd. Noordhof en Selim lijken hierin helaas net zo onverzettelijk.
De vraag is of het mogelijk is om op te komen voor de rechten van moslimvrouwen bij een onveranderde tekst van de Koran. Naar mijn mening wel, hoewel ik ook zie dat het islamitische ideaal moslimvrouwen helaas geen garantie biedt voor eerbiediging van hun rechten. Ook moslims zijn gewone mensen en tot onrecht in staat. Dat wil niet zeggen dat de bronnen van de islam daarvan de oorzaak zijn. Een juiste interpretatie van de bronnen biedt geen ruimte voor onderdrukking, geweld tegen vrouwen en uitbuiting. Uit de studies van Koranonderzoeksters als Amina Wadud, Riffat Hassan en Asma Barlas blijkt dit duidelijk. Een goede interpretatie bereik je niet door een letterlijke lezing van de tekst. Naast de tekst moeten context en intentie worden bestudeerd. Niet voor niets vind je veel teksten in de Koran als ‘voor hen die nadenken’. Een geheel letterlijke toepassing vraagt weinig nadenken en is dus in tegenspraak met de opdracht van God aan de moslims.
Selim refereert vaak aan het Koranvers waarin vrouwen worden vergeleken met akkers en mannen wordt aangeraden om ’tot hun akkers te komen zoals zij willen’ (2:223). Zij legt deze tekst uit als een vrijbrief voor mannen om hun vrouwen op elk moment op elke gewenste wijze te gebruiken. Ikzelf zet deze tekst, net als andere teksten, liever in de context van de tijd van openbaring. De Arabieren in die tijd waren in hoge mate afhankelijk van de opbrengst van de schaarse akkers waarover zij beschikten. Zij konden die akkers dus niet uitputten en misbruiken, en moesten ze juist met zorg en toewijding benaderen. Daardoor krijgt deze metafoor een heel andere betekenis. Het is jammer dat veel critici van de islam de teksten zo plat benaderen. Dat juist zij zich van dezelfde letterlijke interpretatie blijven bedienen als de kleine groep orthodoxe moslims is opvallend.
Al Nisa probeert moslimvrouwen te stimuleren om na te denken over hun positie in de moslimgemeenschap en de Nederlandse samenleving. Bewustwording en zelfstandig denken zijn immers sleutels tot emancipatie. Al Nisa doet dit binnen de moslimgemeenschap en gaat niet langs de zijlijn staan schreeuwen. Structurele veranderingen kunnen alleen van binnenuit komen.
Ik heb overigens nooit beweerd dat het een feministische organisatie is. Veel moslimvrouwen hebben moeite met de term ‘feminisme’ door het dogmatische beeld dat feministes als Cisca Dresselhuys daarvan geven. Ik vind ‘feministe’ een geuzentitel, die ik mij daarom door niemand laat afnemen.
Ceylan Pektas-Weber is voorzitter van de Stichting Nederlandse moslimvrouwen Al Nisa
Goed stuk. Ik ben ervan overtuigd dat in alle religies plaats is voor discussie over allerlei onderwerpen, waaronder de positie van de vrouw. De Islam is hierin geen uitzondering.
Ook ik heb moeite met feministes als Ciska Dresselhuys, of met diezelfde gang Ayaan Hirsi Ali. Het is te makkelijk om de man als eeuwige zondebok aant te wijzen. Je kiest je geslacht toch niet?
Mijn voorkeur gaat uit naar vast te stellen wat er aan de hand is en waar we naartoe willen; en daar dan zonder schuldvraag, man en vrouw gezamenlijk voor inzetten.
Anja en Ceylan,
Volgens mij maakt Selim nergens duidelijk wat zij eigenlijk onder ‘orthodox’ verstaat en daardoor kan zij inderdaad ook ‘streng in de leer’ bedoelen, wat stigmatiserend is.
Noordhof echter, lijkt wel aan te geven wat zij ermee bedoeld maar ze doet naar mijn smaak veel te impliciet. Ik citeer uit haar tekst in Trouw: “Orthodoxe schriftgeleerden zijn het eens over de dogma’s – bijvoorbeeld geen vrije wil en de leer van de ongeschapen eeuwige Koran.”
Ik vind dat iedereen klare wijn moet schenken.
Zowel Selim als Noordhof gebruiken het etiket ‘orthodox’ om een groot deel van de Nederlandse moslims weg te zetten, en zichzelf als zogenaamde ‘liberale’ moslima’s in een gunstig daglicht te plaatsen. Noordhof gaat zelfs zo ver om te suggereren dat al die orthodoxe moslims het land maar uitgezet moeten worden. Ik vind dat in beide gevallen ver over de schreef van het fatsoen, er van uitgaande dat we nog steeds in een rechtsstaat leven waarin je mensen niet beschuldigt voordat hun schuld is bewezen. Verder vind ik nog steeds wat ik al enige keren heb gezegd, oordeel niet over mensen die je niet kent en al helemaal niet over een grote groep, wijs mensen niet af op grond van een abstracte theorie. Ceylan heeft nu al enige keren uitgebreid laten zien hoe je óók kunt denken over de mogelijkheid moslim te zijn én feministe. Daarmee zijn Selim en Noordhof wat mij betreft met hun bewering dat dat niet kan, of alleen als je ‘liberaal’ bent, voldoende weersproken. Dus over de eventuele subtiele theoretische verschillen tussen Selim en Noordhof over de juiste invulling van het begrip ‘orthodoxie’, het is wat mij betreft gewoon niet aan de orde, hou maar op Helene, dit soort haarkloverijen zijn aan mij niet besteed.
Klare wijn genoeg?
Ik bezoek uw weblog nu voor de eerste keer. Ik ben een marokkaanse vrouw van 39 jaar, heb drie schoolgaande kinderen en ben getrouwd met een marokkaanse man. Ik woon met met gezin in een rijtjes huis in Amstelveen-zuid. Niks byzonders gewoon huisje boompje beestje. En ik werk 4 dagen in de week als verpleegkundige in het Vu in Amsterdam. Maar ik ben toch niet de enige allochtoon met zo’n saai maar tevreden bestaan.
Ik heb geen verdere reactie, ik vind alles op uw weblog heel interesant om te volgen. Jammer dat ik niet mijn mening niet zo goed onder woorden kan brengen, anders zou ik zeer zeker reageren
Groetjes nassera en u hoeft deze reactie niet te plaatsen hij was vooral voor u bedoelt.
Beste Nassera, dank je wel voor je reactie. Ik heb je commentaar wel geplaatst op dit weblog omdat ik het echt belangrijk vind dat ook gewone, tevreden, Marokkaanse Nederlanders gehoord worden, en niet alleen als er problemen zijn. Ik kan je commentaar heel goed volgen, dus ik wil je graag uitnodigen vaker te reageren. Ook jouw mening telt. Met vriendelijke groet
Anja,
Fijn zo’n bericht als hierboven, tevreden moslim Nederlanders in een rijtjeshuisje (dat doen weinig niet-moslimse Nederlanders ze na, tevreden zijn in een rijtjeshuis!).
Ik ben het ook helemaal met je eens dat Hahed Selim en Noordhof een heel grote groep en Ceylan in het beklaagdebankje zetten. Ik zou wel eens willen weten waarop ze dat baseren… (op een enquete of zo?). Ze hebben het nota bene over hun geloofsgenoten, want ze zijn nota bene zijn zelf ook moslim! Dus hun kritiek op Ceylan dat die geen feminste kan zijn deugt van meet af niet.
Niet overdrijven Kees, ik ben ook heel tevreden in mijn rijtjeshuis.
Maar dat neemt niet weg dat ik het eens ben met Anja en hoop dat je af en toe laat horen wat jij nou van de zaken vindt die hier aan de orde komen, Nassera.
Waarom zouden Marokkaanse vrouwen nou niet tevreden kunnen zijn met hun huisje boopje beestje. Ik heb het boek van Nahed Selim Gekocht en meegenomen naar Marokko om te lezen, ben er nog niet aan toe gekomen. Vindt het veelste leuk om mensen op straat te kijken. Bv een oud mannetje die zijn oude restje brood aan het sorteren is die hij bij de mensen ophaalt om dan aan de boeren te verkopen voor een paar dirhams. Durfde helaas niet te vragen opf ik een foto mocht maken, het was echt een foto waard. Vraagje voor degen die het boek van Nahed Selim hebben gelezen, is het de moeite waard! ik vindt het stuk dat zij steeds aanhaalt over die akkers juist zo mooi. Ik zie het inderdaad ook zo als Ceylan het ziet. Groetjes Amal
Beste Amal, ik heb het boek gelezen al een tijd terug toen het net uit was, ik heb het eerder al gezegd bij een eerder topic over dat boek en de schrijfster, dat ik het erg jammer vind dat ze blijft steken in de kritiek, die ik wel voor een groot gedeelte met haar deel. Verder komt ze niet, haar interpretatie van de Koran en hadith is de interpretatie die haar als kind denk ik is bijgebracht. De mogelijkheid dat je ook zelf kunt interpreteren, is niet bij haar opgekomen.
Wat de aya van de akker betreft, weet ik nog dat de uitleg die Ceylan geeft degene was die ik (niet gehinderd als bekeerling door ingeprente interpretaties) zelf ook had toen ik het voor het eerst las. Ik weet nog dat ik hoogst verbaasd en verontwaardigt was toen ik ontdekte hoe negatief voor vrouwen het over het algemeen werd uitgelegd. Fijne vakantie, Fien
Beste Amal,
Ik zou je zeker aanraden om het boek van Nahed Selim te lezen. Het is sowieso goed om de visie van andere vrouwen te leren kennen, zeker als zij aangeven op te willen komen voor de rechten van vrouwen.
Inhoudelijk heeft het boek mij persoonlijk niet zo veel opgeleverd. Dat komt omdat ik haar aanpak weinig methodisch en consequent vind. Haar analyses en conclusies deel ik niet, en door haar aanpak kan zij mij ook bijna nergens in het boek overtuigen. Daarnaast ben ik het niet eens met haar grondstelling, namelijk dat Koran en soenna geen leidraad voor het zoeken naar huidige normen voor moslims kunnen of zelfs mogen zijn.
Maar wat haar boek mij wel heeft opgeleverd, is verdergaand inzicht in hoeveel vrouwen op jonge leeftijd op een of andere manier, de één ernstiger dan de ander, beschadigd zijn geraakt door anderen, die daarbij ten onrechte een beroep deden op de islam.
Nog een fijne vakantie!
Weer een interessant boek, begrijp ik.
Mag ik Ceylan vragen wat zij bedoelt met ‘methodische aanpak’ aan de hand van een voorbeeld of zo. En mag ik Ceylan in dit verband ook nog vragen wat ze van Mohammed Boukari’s opdeling vindt van de Koran in Mekkaanse verzen en Medinesische verzen?
Kees (cursist ‘Islam voor beginners’)
Ook ik bezoek uw webstek voor het eerst. ik kwam via de zoeker en het artikel hiet terecht. Ik was een beetje boos op de tekst in de kop , “De meerderheid van de nederlandes moslims is voor een gematigde islam. maar dat biedt geen garantie voor vrouwenrechten”. Volgens mij schrijft Ceylan PW dat niet.
Beste Kees,
Je stelt pittige vragen. In het kort bedoel ik met een metodische aanpak, een aanpak die rekening houdt met wetenschappelijke indelingen en posities van verschillende bronnen (in het kort gezegd, ik hoop dat ik er later nog een keer uitgebreider op in kan gaan). Selim zegt dat zij met een stapel boeken om zich heen is gaan lezen wat er zoal gezegd wordt over de positie van vrouwen in de Islam, zonder dat zij enige rekening lijkt te houden met de objectieve criteria die in de wetenschap van Koranexegese (tafsir) en idjtihaad (het komen tot een zelfstandig oordeel op grond van kennis en logisch redeneren) zijn bepaald en die nog steeds worden aangehouden, ook door vrouwelijke wetenschappers als Wadud en Barlas.
Wat betreft het artikel van Mohammed Boukari lijkt me dat we daar op dit weblog al uitgebreid genoeg op in zijn gegaan. Ik zelf houd mij niet zo bezig met de vraag of ik een minderheid of een meerderheid vorm om aan de hand daarvan mijn houding ten opzichte van de Nederlandse samenleving te bepalen. Ik ben een Nederlandse moslim die probeert op een gewetensvolle manier invulling te geven aan deze twee aspecten van mijn identiteit.
Beste Ahmed,
Ik ben heel blij met jouw opmerking. De kop in Trouw en ook de ondertitel zijn inderdaad niet van mijn hand, maar daar heb je blijkbaar geen invloed op als auteur van artikelen. De kop die ik zelf had ingezonden luidde slechts: ‘Wie bepaalt wie feministe is?’
Ceylan,
Dat over Boukari daar moest ik ook aan denken toen ik Islam voor beginners deel 5 las waarin Abdulwahid van Bommel het vers schreef “Welk vers Wij ook opheffen of doen vergeten, daarvoor brengen Wij betere of daaraan gelijke…” (2:106). Omdat Medinese verzen in de tijd na Mekkaanse verzen komen vroeg ik me af hoe dat past binnen de wat je noemt ‘wetenschap van de Koranexegese’.
Ceylan,
(tijdens de lunch) Bedankt en ik hoop er later meer van je over te horen want ik kom graag meer te weten uit de eerste hand hoe je als moslim met de koran kunt omgaan.
Ceylan,
Heel sterk artikel van je. Ik ben nog wel benieuwd hoe jij naar het idee van consensus van geleerden (Idjma) kijkt.
Ik vind het eigelijk schandalig dat ze dat zo neer zetten omdat het je gewooon op het verkeerde been zet. Ik heb een brief gestuurd naar Truow. Je hebt het niet over fundamentalisten. Gematigde zijn gewoon goed, zonder uitzondering.
Dat verhaal van die akker komt volgens mij ook in de Bijbel voor, zoals meer in de Koran.
Ik heb Selims boek ooit gelezen. Het bevat een aantal aardige gedachten, maar het blijft huis tuin en keukenislam. Selim slaat zelf aan het interpreteren zonder zich te laten hinderen door kennis van context, volgorde van en aanleiding tot openbaring en dubbele betekenissen. Ze schrikt er ook niet voor terug om hele passages naar de prullenmand te vewijzen. Dat vind ik te simpel en als gelovige onacceptabel. Mensen als Amina Wadud en Riffat Hassan komen met een wetenschappelijke aanpak tot veel gedegener conclusies.
Toen ik de Koran voor het eerst las kwam ik al die passages die nu steeds door Hirsi Ali, Wilders, Ellian etc. uit de kast worden gehaald ook tegen, maar ze schrokken me niet af omdat ik toen al een context vermoedde en de grondtoon van de gehele tekst er voor mij een van harmonie was.
Omdat ik altijd goed met vrouwen heb kunnen samenwerken en vrouwen soms beter begrijp dan mannen, heeft het mij wel moeite gekost te accepteren dat vrouwen door veel moslims buiten beeld gehouden worden. Een samenleving zonder inbreng van vrouwen is voor mij angstaanjagend. Gelukkig lees ik nu bij Hassan, Wadud en anderen dat die vrouwonvriendelijkheid niet op de Koran gebaseerd is, maar op interpretaties van mannen.
voor ieder met vragen waarom is wat is lees Eckhart Tolle ëen nieuwe Aarde