Verkiezingen.

De nieuwe verkiezingen in de Palestijnse gebieden zouden op 17 juli plaatsvinden. Tiny Kox van de SP zou er als waarnemer heengaan. Toen kwam het bericht dat ze worden uitgesteld. Waarom? Goede gelegenheid om dat eens te vragen.

Khaled Abu Zaid, de oprichter van de gehandicaptenorganisatie waar we hier mee werken is een oude Fatah man, de partij van Abu Ammar (Arafat). Dat had ook voor ons zo zijn voordelen, want als mijn collega’s weer eens niet over de grens van Gaza mochten regelde Khaled een troostprijs: even op de thee bij Arafat in de Mukata in Ramallah. Khaled zat als een van de eersten langdurig in de gevangenis omdat hij verzetsgroepen leidde van studenten, een voor jonge mannen, een voor jonge vrouwen. Toen hij werd opgepakt hadden ze nog niets gedaan – achteraf gezien gelukkig maar, zegt hij nu. Vele keren heeft Arafat geprobeerd hem als minister of minstens als hoge ambtenaar in te lijven bij zijn gevolg, tevergeefs. Khaled werkt liever voor de gehandicapten en voor vergaderen heeft hij geen zitvlees, zegt hij. Maar hij blijft aan Fatah verbonden, en nu, voor de komende verkiezingen, heeft hij Fatah een advies gegeven.

Er is namelijk een probleem. Of twee. Bij de afgelopen verkiezingen voor de gemeenteraden heeft Hamas in een paar plaatsen in Gaza gewonnen, in Rafah, in Bureije kamp, in Beit Hanoun. Vooral de overwinning in Bureije kamp was merkwaardig, want daar zitten helemaal niet zoveel Hamas mensen. Achteraf gezien bleken er twee redenen te zijn waarom Hamas daar won (landelijk komen ze op zo’n 30%, en sinds kort doen ze mee aan het democratisch proces) De ene is dat ze de boel een klein beetje belazerd hebben door mensen te laten stemmen die al dood waren – ze bleken nog stapels identiteitsbewijzen in het bezit te hebben van mensen die waren gesneuveld of van ouderdom overleden. De andere is dat de Fatah mensen niet waren gaan stemmen omdat ze niets zagen in die bobo’s die door de partij op de lijst waren gezet.

Palestijnen zijn koppige mensen met een sterke wil en een sterk gevoel voor rechtvaardigheid. Zwevende stemmen komen hier nauwelijks voor, mensen blijven lang trouw aan de partij waar ze bij horen, een Palestijnse Fortuyn of Wilders die het met een eigen partijtje zou proberen is bijna ondenkbaar. Maar de Palestijnen laten niet over zich lopen. Als hun eigen partij niet met fatsoenlijke leiders komt dan stemmen ze gewoon niet. Toen Abu Ammar nog leefde was dat een beetje anders. Die had, als vader van heel Palestina, een natuurlijk gezag. Er werd gemord en gebromd als Arafat zelf mensen op belangrijke plaatsen neerzette, mensen die niet altijd de weelde van een hoge positie konden dragen en dan een villa lieten bouwen aan zee, of op hun beurt weer hun eigen incompetente vriendjes een baan gaven, maar altijd was Abu Ammar er zelf om de boel net weer in evenwicht te houden. Khaled heeft het vaak meegemaakt hoe hij dat deed, hij liet ontevreden mensen bij zich komen, en als ze na een half uurtje weer buiten stonden morden ze niet meer. Hij had ze wat beloofd, of hij had een beroep gedaan op hun begrip en hun loyaliteit, hij had met ze gepraat alsof hun inbreng er echt toe deed, en als ze weg gingen waren ze weer trouw. Abu Ammar was een meester in het net in evenwicht houden van al die facties en belangengroepen, van de ouderen tegenover de onstuimige jongeren, van de mensen die hij uit Tunis meenam en de plaatselijke bevolking die het gevoel hadden in de intifada het vuile werk opgeknapt te hebben terwijl ‘die buitenlanders’ veilig in Tunis zaten. Ik heb Arafat zelf een paar keer zelf ontmoet, en ik moet zeggen dat hij voor zo’n vreselijk lelijke man met altijd datzelfde nare uniform aan een merkwaardige charme had. Bijna iedereen die hem ontmoette kwam er met sterretjesogen weer vandaan, zelfs, herinner ik me, Annemarie Grewel, joods, en een pot om u tegen te zeggen. En het hielp dat duidelijk was dat Arafat geen enkele belangstelling had voor weelde en luxe. Hij leefde soberder dan de soldaten die hem moesten bewaken en zijn vrouw hield het dan ook niet lang bij hem uit. Daarbij vergeleken is Abu Mazen een saaie ouwe zak. Vriendjespolitiek kan hij zich niet veroorloven.

Dus nu heeft Khaled bedacht dat er dringend behoefte is aan vernieuwing in de Fatah gelederen en hij heeft de leiders, Abu Mazen, Dahlan, een plan voorgelegd, om de partij van binnen uit te democratiseren. Elke regio moet een aantal mensen afvaardigen waaruit weer een aantal mensen worden gekozen die uiteindelijk op de lijst komen te staan. Daarnaast moeten er vertegenwoordigers op de lijst op verkiesbare plaatsen die worden gekozen door hun eigen achterban, gehandicapten, vrouwen, christenen, mensen van de boerenbond, de arbeidersbond, de bonden van onderwijs en medisch personeel. Zo zorg je ervoor dat de bevolking weer het gevoel krijgt dat Fatah er is voor hen en namens hen. Dahlan heeft eerst gebromd, zei Khaled. Maar uiteindelijk zag hij in dat het in zijn eigen belang was. Er liggen namelijk ook spanningen tussen de Westoever, die liever Abu Alla’a hebben en de Gazastrook, waar meer Dahlan aanhangers zitten. Met de ouderwetse manier weet Dahlan niet of hij het van Abu Alla’a wint. Met Khaleds systeem kan Dahlan een verkiesbare plaats krijgen via zijn eigen regio, en hij hoeft tenslotte in de Wetgevende Raad, de voorloper van een parlement, maar een stoel. Ze denken er over, zegt Khaled. Hoe dan ook, of ze zijn plan aannemen of een ander, er is tijd nodig om de kieslijst democratischer vorm te geven, zo dat al de plaatselijke kiezers weer zin hebben om naar de stembus te gaan. Ze willen nieuwe gezichten zien, zegt Khaled. Ze willen hun eigen mensen kunnen kiezen.

Ondertussen vindt bij Hamas, die nog veel minder ervaring hebben met een parlementair stelsel ook een interessant proces plaats. Ook hun leden kiezen hun vertegenwoordigers voor de lijst. Maar zij beroepen zich daarbij op de koran, ze houden een shura, een beraad. (Ik lees daar net over in een boek van Nasr Abu Zayd, Mijn leven met de islam).Waarmee maar gezegd is dat democratie en islam niet zo onverenigbaar zijn als veel westerlingen willen denken.

en die gehoor geven aan hun Heer
En de salaat verrichten,
wier beleid onderling beraad is
En die van wat Wij hun voor hun levensonderhoud gegeven
hebben bijdragen geven
(Koran 42:38)

Dus het gaat nog even duren, Tiny. Het wordt waarschijnlijk oktober, zegt Khaled.