Moeten christenen de zondagsrust opdringen aan ongelovigen en andersgelovigen?
Inzending van Ceylan.
Oecumene ter plaatse
Utrechtse Raad van Kerken over het referendum koopzondagen
De gemeente Utrecht besloot om op 1 juni 2005, tegelijk met het referendum over de Europese Grondwet, ook een referendum over de koopzondagen aan de bevolking voor te leggen. De vraag die wordt voorgelegd is of de winkels in de Utrechtse binnenstad en aangrenzende gebieden alle zon- en feestdagen open mogen zijn. Nu is die openstelling nog beperkt tot 18 zondagen per jaar.
Het moderamen van de Utrechtste Stedelijke Raad van Kerken (USRK) verzet zich a-priori niet tegen de voorgestelde uitbreiding. Wel spoort het christenen aan zich bij het stemmen af te vragen wat voor hen de betekenis is van de zondag, die vanouds de Dag des Heren genoemd wordt. Hoe wordt die dag doorgebracht? Is het terecht om ook van anderen te vragen de zondag zo door te brengen? Van belang is het ook om te beseffen dat er zeker in de grotere steden naast christenen grote groepen moslims en niet-gelovigen zijn. Het is niet goed als christenen een uitzonderingspositie claimen voor hun heilige dag, de zondag. Andere religieuze groeperingen houden hun wekelijkse rustdag op zaterdag (joden en Zevende-dags adventisten) of vrijdag (moslims).
Uitdaging
De USRK ziet dus in dit referendum eerder een uitdaging aan de eigen kerken en kerkleden om erover na te denken wat zij een gepaste wijze vinden om hun zondag te vieren. Kerkleden dienen een persoonlijke afweging te maken op basis van de bijbel en de kerkelijke traditie. Het deelnemen aan de kerkdienst hoort daar wezenlijk bij, maar is niet het enige kenmerk. De tijd dat de priester of dominee de gelovigen voorhoudt wat wel en niet mag, ligt ver achter ons. Maar zij kunnen kerkleden wel aansporen om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. De zondag is niet heilig omdat dit zo in Gods gebod is geregeld, maar wordt al of niet geheiligd door de wijze waarop we die dag vieren.
Kerken zouden ook op creatieve wijze op zondagopenstelling van winkels kunnen reageren door bijvoorbeeld kerkgebouwen die zondagen open te houden; als een oase van rust temidden van de economische hectiek. Wellicht nodig de openstelling van winkels de kerken ok uit om hun kerkdiensten wat meer over de hele dag te spreiden.
Op verzoek van het CDA is er een overleg geweest met het moderamen van de USRK. Wethouder Harm Jansen stelde dat het CDA een nee-campagne gaat voeren. Geheel volgens de afspraak bij de collegevorming. Naast principiele bezwaren zijn er nogal wat bezwaren van de middenstand in het centrum en in de wijken.
Stem door laten klinken
Jansen toonde begrip voor het standpunt vande USRK dat (ook) kerkleden hun eigen afweging moeten maken. ‘Maar’, zo stelde hij, ‘dat moeten ze dan ook wel doen!’ De USRK kan aandacht vragen voor het referendum en kerken stimuleren om na te denken over de vraagstelling. Daarover waren de wethouden er nhet moderamen van de USRK het met elkaar eens. Als kerkleden nadenken over de invulling van de rustdag, past het ook om die stem te laten doorklinken in het komende referendum.
Goed stuk. Ik was voor de openstelling van de zondag, maar de meerderheid van Utrecht tegen. Toch snap ik dat wel. Veel winkelpersoneel was bang dan toch ook verplicht te kunnen worden op zondag te moeten werken, waardoor niet alleen kerkbezoek of vanuit religie verplicht niets doen, maar ook andere dingen plannen veel lastiger wordt. Op een dag waarop iedereen vrij is is het nu eenmaal makkelijker afspraken maken. Ook ken ik nee-stemmers die gewoonweg bang waren voor hun portemonnee: als de zondag weer een ‘gewone’ werkdag wordt dan kun je de bonus voor werken op zondag straks vergeten. Weer anderen vinden het gewoon al te druk worden. “Er is al zo veel.” Dit is een argument dat ik veel heb gehoord, en niet duidelijk kan plaatsen. Je hoeft namelijk niet naar de stad, het kan alleen. Ik vond zelf dat de openstelling mogelijkheden had kunnen bieden voor een economische impuls aan de stad. Ik was voor. Ik vind dat je mensen niets op mag leggen, maar ging er van uit dat er, zeker in Utrecht, genoeg studenten en niet of anders gelovigen zouden zijn die de zondag best willen werken. Maar ja, meeste stemmen gelden.
Nu is elke eerste zondag van de maand al een “koopzondag”. Ik ben blij dat het voorstel om op alle zondagen de winkels open te laten zijn is verworpen (ongeveer 75 % van de stemmers was tegen). Niet om religieuze redenen. Maar het zou een ernstige bedreiging voor veel kleine en buurtwinkels hebben betekend, als het door was gegaan. Met name het grootwinkelbedrijf zou ervan profiteren. Verder vind ik één wat rustige, “onthaaste” dag in de week een groot goed. En Utrecht hoeft zich niet groter voor te doen dan het is: het is nu eenmaal geen wereldstad, maar wel tot aan het eind van de Middeleeuwen de belangrijkste stad van de Nederlanden, met veel geschiedenis en heel eigen kenmerken, zoals de Dom en de grachtwerven. De Gamma had zelfs een kortingsbon die ook op de website van de gemeente was gekomen. Kennelijk bedoeld om voor-stemmen te kopen! “Het kan niet zonder de Gamma?” Nou, de zondagsrust wel hoor! 🙂