Gisteren hoorde ik op het nippertje dat er die avond een discussie zou zijn naar aanleiding van het onderzoek waar ik het al over had gehad, over de ‘importpartners’ van Marokkaanse en Turkse jongeren. In een partycentrum in Amsterdam Sloterdijk. Ik er heen. Daar aangekomen bleek wel waarom ik geen aankondiging of uitnodiging had gezien, terwijl ik normaal gemiddeld drie uitnodigingen per evenement ontvang. De discussie was door drie moskeekoepels georganiseerd, maar voornamelijk gericht op de jongeren zelf. Toch was ik welkom.

(Rachida Azough)

(de onderzoeksters)

Haci Karacer, van Milli Görüs vindt dat er wel degelijk een probleem is. Uit het onderzoek van Leen Sterckx en Carolien Bouw van het SISWO dat in opdracht van Milli Görüs, een ‘Turkse’ koepel, en Unie Marokaanse Moslim Organisaties Nederland (UMMON) en Unie Marokkaanse Moskeeën Amsterdam en Omstreken (UMMOA) was gemaakt blijkt dat zo’n 70% van de Turkse jongeren een partner haalt uit het land van de ouders, en bijna 60% van de Marokkaanse jongeren. Dat betekent elke keer opnieuw beginnen, zegt Karacer, inburgeren, taalachterstand. Ons hoofddoel is emancipatie in Nederland. En zo schiet het niet erg op.

Is het nu duidelijk waarom de al Nederlander zijnde jongeren in meerderheid de voorkeur geven aan een partner uit het land waar hun ouders vandaan kome”n? De onderzoeksters hebben met honderd jongeren gepraat, met ouders, imams, en kunnen in ieder geval vertellen hoe het gaat, die keuze. En dan blijkt dat er niet één type huwelijk is, maar verschillende, van een gearrangeerd huwelijk – dat overigens steeds minder voor gaat komen, via een verliefd huwelijk – in de vakantie verliefd geworden op neef of nicht – naar het cosmopolitische huwelijk, partners die zich niets van grenzen aantrekken, vaak stedelingen met opleiding, naar het rebelse huwelijk, als het niet mag van Verdonk dan willen we juist.

(Ahmed Aboutaleb)

(Fatima Elatik)

(Ahmed Marcouch)

Ook al komt dwang en door de ouders uitgezochte partners minder voor, en vinden meer ouders dan vroeger dat hun kinderen een eigen keuze moeten maken, toch speelt traditie nog een rol, en vooral de loyaliteit aan de familie. Je komt niet met een partner aan waarvan je denkt dat je familie die niet kan accepteren. Dus blijft de keuze vaak binnen de grenzen van de potentiële partners met dezelfde achtergrond. En waar vind je die: vooral in het dorp waar je ouders vandaan komen.

Naast de jongeren en representanten van de moskeeën zijn ook twee politici aanwezig, Fatima Elatik en Ahmed Aboutaleb. Vooral de laatste mengt zich stevig in de discussie. Hij heeft nog een appeltje te schillen met Verdonk. Want hoe werken de nieuwe maatregels door waarbij de overkomst van een partner moeilijker wordt gemaakt, de leeftijd is verhoogd, de partner minstens 120% van het minimumloon moet verdienen?

Een jonge vrouw in de zaal zegt dat ze niet kan trouwen met de man van haar keuze uit Turkije, omdat ze een uitkering heeft en dat niet voldoende is. En hoe het nu verder moet? Ze weet het niet. Ze zou dan naar Turkije moeten. Maar dan heeft ze geen baan en geen uitkering en ze wil niet uit Nederland weg.

Aboutaleb vertelt wat de consequenties zijn van de nieuwe regels: massale ontduiking. Deels door bij malafide werkgevers een schijncontract aan te gaan. Het werk wordt gedaan door een illegaal, maar het sofinummer staat op de naam van een ander, die daar grof geld voor betaalt en zich niet zelden hopeloos in de schulden steekt voor een neparbeidscontract waar in ieder geval mee getrouwd kan worden. De werkgever profiteert dubbel, van het goedkope werk van de illegaal, en van de extra bonus van degene op wiens naam het arbeidscontract staat. Een andere manier is de Belgische route. Iemand vestigt zich voorlopig in België, laat de partner overkomen, trouwt, en gaat vervolgens, met wettige partner, weer terug naar Nederland. Voor veel mensen geldt: waar een wil is is een weg.

Natuurlijk zijn de sluipwegen een keuze van de mensen zelf, en wie schulden aangaat om te kunnen trouwen is daar zelf voor verantwoordelijk, maar ook is duidelijk dat de regels van Verdonk, die voor Marokkanen en Turken een hogere barriére opwerpt om met een partner uit het buitenland te trouwen dan bijvoorbeeld voor Amerikanen of Japanners niet erg behulpzaam. Om het nog maar niet te hebben over de onrechtvaardigheid – ik ben nu eenmaal een PvdAman, zegt Aboutaleb, dat een manager bij Philips zo een vrouw uit Rusland over kan komen, maar een Marokkaanse Nederlander op een minimumloon niet. Aan de ene kant vind ik het moreel verwerpelijk dat er voor mensen met een Marokkaanse en Turkse achtergrond hogere financiële drempels worden opgeworpen, aan de andere kant zie ik wel dat we problemen hebben. De toekomst van kinderen wordt voor een groot gedeelte bepaald door het opleidingsniveau van de ouders, en ik maak me zorgenm over die groep mensen waarbij de achterstand generatie na generatie wordt gereproduceerd. Maar uiteindelijk is partnerkeuze vrij, en laat niemand zich hier laten vertellen met wie je trouwen moet, Verdonk, moch ik, noch de moskee hebben daar uiteindelijk wat over te zeggen.

Maar waarom toch steeds die keuze voor partners uit het land van de ouders, terwijl er ondertussen hier in Nederland ook partners te vinden zijn, met dezelfde culturele en religieuze achtergrond, en bovendien al ingeburgerd in Nederland? Het is een kwestie van emancipatie, zegt Aboutaleb, en emancipatie voltooi je nu eenmaal niet in vier jaar of in één kabinetsperiode. Die ontwikkeling heeft een eigen dynamiek, je kunt hoogstens de keuzes van mensen begeleiden, maar je kunt ze niet opleggen.

Als Rachida Azough, de gespreksleidster, mij als oude feministe vraagt of ik overeenkomsten zie met de emancipatie nu en die van vroeger, en ik dat kan beamen, komt een vrouw naast me met een andere visie. De Turkse en Marokkaanse vrouwen hier raken hoger opgeleid, zegt ze, en de mannen willen liever een vrouw die niet zo modern en zo brutaal zijn. Dus halen ze die uit Turkije en Marokko. En de vrouwen die overblijven? Die gaan vervolgens ook een partner in Marokko zoeken, eentje die bij voorkeur ook goed opgeleid is. Ja, ze ontkennen het wel, zegt ze, als er een storm van protest klinkt in de zaal, maar het is wel zo. Je wilt een partner die hetzelfde denkt. Er zijn hier te veel jongens die niet willen studeren en die zich niet verder willen ontwikkelen.

Een aantal mensen in de zaal bevalt de hele discussie niet. Het zijn toch niet allemaal probleemgevallen die met een partner uit Turkije of Marokko trouwen? Dat zijn toch net zo goed vaak mensen die gewoon gelukkig worden en waar het goed mee gaat?

(Haci Karaecer)

En zijn wij zo anders, zegt een man die net heeft opgebiecht dat hij met een Nederlandse vrouw van eigen keuze is getrouwd en inmiddels is gescheiden. Nu zegt zijn moeder, die vorige koos jij en dat werd niks, laat mij deze maar doen. Zijn wij zo anders als we iemand willen met dezelfde achtergrond? En meisje uit Wassenaar wil toch ook het liefst trouwen met een jongen die bij haar in het koor heeft gezeten? Waarom wordt alles wat wij doen toch zo onder een vergrootglas gelegd?

Fatima Elatik zegt dat van vrouwen nog steeds verwacht wordt dat ze thuis blijven zitten wachten tot de prins aan komt kloppen, alleen, bij mij heeft er niemand aangeklopt – nou ben ik ook wel een moeilijke hoor.
Achter mij roept een lolbroekje Fatima, ik heb geklopt, maar je was niet thuis.

Karacer komt nog eens terug op de problemen die hij ziet. Die moeten we niet ontkennen, vindt hij, en er moet binnen de gemeenschap veel meer gepraat worden en dan het liefst zonder de politiek erbij. Er zijn teveel mensen die uit de boot vallen. We zetten zelf een rem op onze emancipatie door steeds maar nieuwe mensen, die opnieuw moeten beginnen. Wij hebben 22 imams in dienst. Die hebben er hun handen vol aan, aan vrouwen die ze midden in de nacht bellen omdat ze het niet meer uithouden bij een man die geweld gebruikt. Vrouwen die geen kant op kunnen omdat ze niets hebben.

Ahmed Marcouch vindt ook dat het belangrijk is om meer te weten van waar de jongeren mee worstelen in hun partnerkeuze. De zomer komt er weer aan. Dan is het te voorspellen: de huwelijkskoorts breekt weer uit als iedereen naar Turkije en Marokko gaat. Wat er moet gebeuren? Meer gesprekken tussen ouders en jongeren. Meer gesprekken in de gemeenschappen. Meer ontmoetingsmogelijkheden voor jongeren, ook in de moskeeën.
Daten in de moskee, vraagt Rachida.
Waarom niet, zegt Marcouch, daten in de moskee.

Toen was er rap, en een grote bruidstaart.