Claar boos. En terecht. Ze reageert op een artikel in de Volkskrant waarin wordt gesuggereerd dat ‘actieve senioren’ die geen werk kunnen krijgen maar aan het vrijwilligerswerk moeten worden gezet. Ik betrapte minister de Geus er al eerder op dat hij vrijwilligerswerk wilde verplichten, en ik moest hem er even op wijzen dat het dan geen vrijwilligerswerk meer was, maar gewoon verplichte, onbetaalde arbeid. Hieronder Claar.
Geachte redactie van de Volkskrant,
Daar gaan we weer. Toine de Caluwé c.s. stelt voor, “actieve senioren” te recyclen (Volkskrant 15 augustus). Hij komt uit het ‘verandermanagement’ zie ik op internet en werkt als reïntegreut voor ‘senioren’. Zijn analyse is correct: “Vijftigplussers staan met hun sollicitatieplicht onder de arm voor gesloten deuren.” Ook de aantallen kloppen: het gaat om 125.000 mensen van wie een kwart wil werken. De Caluwé spreekt van “uitgetreden senioren”. Ik houd niet van eufemismen: ze zijn gewoon uitgerangeerd en afgekoppeld. Waarna ze veelal staan te roesten op een zijspoor. De Caluwé stelt nu voor, van senioren vrijwilligers te maken. Want daar is behoefte aan.
De reden daarvan wordt in het artikel echter nergens belicht. Overal zijn bezuinigingsreorganisaties doorgevoerd. Er is door dit kabinet heilloos gesneden in gesubsidieerde arbeid, neem de Melkertbanen. Met als direct gevolg dat de ongesubsidieerde arbeid nog zwaarder wordt belast en de werkdruk op vele plekken gevaarlijk toeneemt – ik noem basisscholen, bibliotheken, de zorg. De sociale cohesie staat op scheuren en leidt tot groeiende behoefte aan helpende handen, luisterende oren. Denk ook aan de immense problemen bij de mantelzorg. De vraag, of het verstandig was een gesubsidieerde colonne laaggeschoolde werkassistenten naar huis te sturen, wordt door De Caluwé genegeerd.
Zijn oplossing is simpel, senioren worden maar vrijwilliger: “Wie in de netwerksamenleving voor zichzelf nieuwe kansen wil creëren, moet gezien worden.” Alweer zo’n eufemisme. Ik stel voor die ‘kansen’ uit de SWOT-analyse (Strenght, Weakness, Opportunities, Threats) voortaan correct te vertalen als ‘gelegenheden’ of ‘mogelijkheden’. Het gaat hier tenslotte niet om een loterij. De Caluwé: “Het gaat er bijvoorbeeld om overbelasting van werknemers in onderwijs, jeugdzorg en gezondheidszorg te voorkomen; of om desintegratie van bevolkingsgroepen voor te zijn.” Dat zeg ik dus, het ene gat wordt met het andere gedicht. Waarbij De Caluwé ook nog eens tekortschietend regeringsbeleid loopt op te lappen. Kent de regering de wet van Baumol? Men heeft namelijk geen antwoord op het feit dat bij arbeidsintensieve sectoren zoals de zorg en het onderwijs de arbeidsproductiviteit godsonmogelijk even lekker kan groeien als bij gemechaniseerde productieprocessen. Het gevolg is, dat bij de wèl lekker groeiende marktsectoren de lonen stijgen, waardoor uiteraard de lonen in de sectoren zorg en onderwijs etc. meestijgen. Maar dan zonder dat daar verhoogde productiviteit tegenoverstaat. Met als onvermijdelijk gevolg dat er ontslagen vallen. Plekken die van De Caluwé dus gezellig door baanloze vijftigplusserige vrijwilligers moeten worden ingevuld. Cirkels zijn altijd rond, deze niet uitgezonderd.
Dan nog wat, ik citeer: “Het wegvallen van betaalde arbeid als legitimatie en ordening van het leven moet verwerkt kunnen worden om constructief te kunnen werken aan nieuwe mobiliteit, motivatie en fysieke en mentale gezondheid.” Wat hier (kan het nog paternalistischer) wordt gesteld, gaat voorbij aan de prima motivatie, etc. die ontslagen senioren onvrijwillig is afgenomen. Neem mij nou: vrouw, 52, HBO-opleiding, brede werk- en levenservaring, op functioneren nooit iets aan te merken geweest, ‘uit de kinderen’ dus geen gedoe meer met bevallen, ouderschapsverlof, spitsuurgezinnen – ontslagen, omdat een dure laag stafmedewerkers moest weggesneden. Ik solliciteer sinds 2002 non-stop, blijf op mijn vakgebied volop “gezien” worden door (onbetaalde) publicaties en adviesfuncties, blijf bij op mijn vakgebied, gemeenteraadslid, in de kracht van mijn leven, paar uur aan een middelbare school – allemaal geweldig, maar ik zal domweg nooit meer volledig aan betaalde arbeid komen. Domweg, ja. Want van De Geus moet ik nog dertien jaar amechtig doorsolliciteren. Dat is eenderde van de periode die je op de arbeidsmarkt productief bent. Het is domme kapitaalvernietiging, het in mijn opleiding en ervaring geïnvesteerde kapitaal zo te laten wegroesten. Er opnieuw geld inpompen om vijftigplussers onvrijwillig ‘vrijwilligerswerk’ laten doen (nog een eufemisme, bedoeld wordt sociale dienstplicht) is contraproductief. Geen hulpbehoevende zit bovendien te wachten op een ongemotiveerde teleurgestelde ‘vrijwilliger’. Kom dan met regeringsbeleid dat werknemers dwingt waardevolle vijftigplussers in dienst te nemen en te houden. Benut de schat aan ervaring en motivatie die we (nog) hebben. Voor een serieuze sollicitatiebrief moet ik me uitgebreid inlezen. Dat vraagt zeven uur, dus 56 uur per maand. Maar opgeroepen worden, ho maar. En je halve omgeving vindt je openlijk ‘een profiteur’, te beroerd om te werken. Om beroerd van te worden. En dat nog dertien jaar. Minister, doe iets!
Tenslotte: De Caluwé was directeur bij UWV. Hij moet dus beter weten. Ik citeer: “Voorzorg is beter dan nazorg. Laat instanties als CWI, UWV, (…) hun verantwoordelijkheid nemen en zorgdragen voor vloeiende overgangen tussen de marktsector en informele sectoren.“ Op basis van drie jaar ziekmakende ervaring durf ik te stellen dat dit onuitvoerbaar is. Voor wie me niet gelooft, mijn ervaringen staan volledig gedocumenteerd op internet en ze hebben inmiddels geleid tot kamervragen (www.claars-notes.nl/uwv). Maar afgezien van mijn hoge wenkbrauwen bij het plan, reïntegreuten van CWI en UWV ook nog eens minimaal 40.000 afgeschreven senioren “vloeiend” aan een functie als “adviseur, coach, bouwer, mentor, hoeder van cultureel erfgoed (?) of overbrenger van waardevolle know-how” te helpen – het maakt me pisnijdig dat over de hoofden van 125.000 vijftigplussers met wie niks mis is, voorgesteld wordt dat deze inderdaad belangrijke en vitale functies onbetaald moeten zijn. Laat ons onze eigen verantwoordelijk kunnen nemen.
Clara Legêne, ervaringsdeskundige
Fantastisch zo’n pittige verbale schop richting ‘jongens die het allemaal wel even zullen regelen voor de mensen die geld kosten’. Ik ben nog net geen vijftiger, maar word helemaal blij van deze brief. Ik als WAO-er/WW-er voel me ook belachelijk behandeld en vernederd en ervaar dit gedrag als belemmerend in mijn genezingsproces. Claar laat precies zien hoe respectloos de grote jongens bezig zijn. Bedankt Claar!
Claar, goed stuk. Ik heb inmiddels een lange sik van al dat “dan moet je maar vrijwilligerswerk doen”-gewauwel van politici en ander “deskundig tuig”. En die sollicitatieplicht is ook niet van deze tijd (van geen enkele tijd eigenlijk) want als er geen banen zijn, is solliciteren een zinloze onderneming.
Waarom ziet men dat niet? Ik weet het niet. Kortzinnig en stomzinnig.
Die Toine Calvé (of wat was het?) mag van mij eens een tijdje werkloos zijn, met dezelfde verplichtingen en hetzelfde budget, voor hij weer eens een briljante oplossing naar voren schuift.
Jan schrijft: Waarom ziet men dat niet? Ik weet het niet.
dag Jan, ik vermoed dat men dit wel degelijk ziet. Maar ‘op papier’ klopt het immers allemaal – de vele dure reïntegratietrajecten, etc. waarin is voorzien – en het probleem is in de praktijk binnen de huidige wetgeving en manier van denken over werk en inkomen simpelweg niet op te lossen.
Afgelopen weekend publiceerde de NRC een groot artikel (aanrader: “Iedereen op eigen benen”) van André Meiresonne (managementadviseur) die op basis van een analyse waar geen speld tussen is te krijgen opnieuw pleit voor invoering van het basisinkomen. Wil je als regering een andere brede maatschappelijke discussie over werk en inkomen en wil je echt dat mensen op hun eigen niveau hun eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen en keuzen kunnen maken, dan zul je op compleet andere manier naar de materie moeten kijken.
De Caluwé heeft tegenwoordig een bedrijf voor het reïntegreren van 50-plussers, hij is gewoon zijn eigen markt aan het creëren en promoten. Over mijn hoofd heen. Nou en toen werd ik boos.
Kortzinnig en stomzinnig.
Het woord is anders, maar het jouwe is beter.
Uitstekend verwoord! Loopt als een ge-oliede trein over gladde rails. Niks roest! Blijf smeren!
Ik vind het erg wijs wat Jan voorstelt. Kunnen we geen verplichte inlevingscursus aanvragen voor dit soort deskundigen? Dan mogen ze verplicht vrijwillig zelf ontslagen worden en hun eigen trajecten succesvol doorlopen om terug te mogen keren…
Complimenten claar, blijven schrijven hoor!
Een duidelijk verhaal, dat laat zien wat er zoal mis is aan het (wan)beleid met betrekking tot oudere werkzoekenden. De heilige marktwerking heeft ervoor gezorgd dat een enorme verspilling van kennis en kunde heeft plaatsgevonden, die men nu dus weer voor een appel en een ei wil inschakelen. Reïntegratiebureaus hebben aan de algemene beroerde arbeidsmarktsituatie al weer handenvol weggegooid geld kunnen binnenhalen. Weer zo’m voorbeeld van het kortzichtige, op korte-termijn-voordeel gericht regeringsbeleid.
(Overigens: volgens mij moet in de 6e-4e rij v.o. in het een-na-laatste blokje staan: “Regeringsbeleid dat werkGEVERS dwingt waardevolle vijftigplussers in dienst te nemen en te houden”).
Ikzelf heb vrijwilligerswerk gedaan, heel wat verschillende soorten omdat ik afgekeurd ben en niet jong achter de geraniums wilde zitten. Maar makkelijk is het niet om goed vrijwilligerswerk te vinden. Ik heb een Wajong-uitkering en ben dus al vanaf mijn 18e jaar volledig afgekeurd. Maar toch wilde ik wat in de maatschappij betekenen en ging op zoek naar vrijwilligerswerk. Maar de druk die op een vrijwilliger ligt is erg groot, dat word ook vaak vergeten. Je doet onbetaald werk dat anderen niet graag doen of waar ze niemand anders voor kunnen vinden.
Vaak hoor je kreten als;
Zonder vrijwilligers zijn we nergens !!!
Dat klopt wel want zonder de vrijwilligers zijn er vele dingen niet haalbaar. Maar vrijwilligerswerk verplichten dat kan en mag naar mijn mening niet.
Ik zal opnoemen wat ik allemaal vanaf mijn 18e jaar tot vorig jaar aan soorten vrijwilligerswerk heb gedaan.
1. Ik heb honden en kattenverblijven schoongemaakt in een dierenasiel, veel te zware lichamelijke arbeid voor me. Ik werd dan ook door mijn colega’s hiermee geholpen en ze probeerden het toch makkelijk te maken voor me. Ook liet ik honden mee uit.
2. Ik heb gewerkt in een Papegaaienopvangcentrum eerst in de querantaine en later in de ziekenboeg. Ik ben ermee gestopt toen de eigenaar van het papegaaienopvangcentrum mij in een voliere met grote blauw/gele Ara’s wilde laten werken terwijl de Ara’s (papegaaien) mij niet kenden zou ik dus dat verblijf schoon moeten maken en de vogels moeten voeren en drinken geven. Het waren er heel wat die Ara’s die in de voliere zaten en mij werd even verteld dat ik me met een bezem moest verdedigen als de Ara’s boos op me zouden worden want ze konden hard bijten met de snavel. Toen ben ik dus gestopt omdat ik dit te gevaarlijk vond.
3. Ik heb koffie en thee gezet voor bejaarden in een bejaardentehuis en gezelschaps-spelletjes gedaan met de eenzame.
4. Ik heb creatieve-therapie begeleiding gedaan met dubbel gehandicapten in een speciaal huis voor gehandicapten. Ik ben gestopt met dit werk toen ze me inzette als vrijwilligster in een huisje waar dubbel gehandicapten woonden en ik ze eten moest geven en op gegeven moment werd het me echt teveel en ben ik gestopt omdat ze me terwijl ik geen verpleegkundige ben en omdat ze personeel tekort hadden, moest ik ineens een dubbelgehandicapte man in bad doen en wassen. Dat ging me te ver en toen ben ik weggegaan.
5. Ik heb op de basisschool van mijn kind vrijwilligerswerk gedaan bij de bibliotheek met plezier dacht ik 5 jaar lang, maar ik ben ermee gestopt toen het vaste team dat de bibliotheek organiseert veranderde en er een vast clubje moeders kwam die het goed met elkaar konden vinden en ze van mij niet accepteerden dat ik gewoon eerlijk mijn mening gaf en zei wat ik ergens van vond. En toen ik merkte dat de andere moeders niet begrepen dat ik vanwege mijn gezondheid regelmatig naar het ziekenhuis moest voor controle en zorg die ik nodig heb. En ze letterlijk tegen me zeiden dat het niet prettig samen werken is met iemand die veel weg moet vanwege haar gezondheid en telkens vervangers regelt om te werken in de bibliotheek. Toen ik commentaar kreeg op mijn gezondheidstoestand dat was onder andere een aangeboren hartafwijking, toen werd het mij teveel en ging ik weg.
Vrijwilligerwerk hoort vrijwillig te blijven. Maar zelfs nu zijn andere mensen van mening dat je verplichtingen hebt. Prima, je weet waar je aan begint en je legt eerlijk uit wat je mankeert met je gezondheid. Bij mij werd dat niet geaccepteerd en daarom heb ik veel moeten wisselen met vrijwilligerswerk.
Ik heb zo noem ik dat verborgen handicaps.
En niemand ziet iets aan me dat ik pas geleden zelfs nog ge-opereerd ben aan mijn hart, en ga zo nog maar even door.
Voor de omgeving ben je gezond, je wandeld immers, je fietst, doet zelfstandig boodschappen dus is er niets met je aan de hand.
Jammer, vind ik dat.
Vrijwilligerswerk als je daar nu al aan begint dan heb je verplichtingen die je aangaat. Maar het blijft vrijwilligerswerk. Ik vind het treurig dat er weer opnieuw gepraat word over gedwongen vrijwilligerswerk.
Claar, prima stuk dat je geschreven hebt. Ik deel je mening dat is zeker.
Ikzelf ben dus al vanaf mijn 18e jaar afgekeurd en kan door mijn gezondheidsproblemen de gewone arbeidsmarkt niet op. Maar ik wil zelf de keuze houden ofdat ik al of niet vrijwilligerswerk ga doen.
Ik wil het graag maar dan moet het wel vrijwilligerswerk zijn die ik prettig vind om te doen. Maar na de laatste ervaring waar weinig begrip was voor mijn gezondheidsprobleem heb ik voorlopig even geen zin meer in vrijwilligerswerk.
Dat is nog even toekomst muziek.
Het is zo gek, er wordt gedacht dat vrijwilligerswerk gratis werk is, maar dat is niet zo! Vrijwilligers leveren werk dat waardevol is. Maar dat bedoel ik nog niet eens. Als een vrijwilliger zijn werk goed wil doen, dan heeft hij van alles nodig: een vergoeding van onkosten, begeleiding, spullen om mee te werken, een teken van waardering in de vorm van een cadeautje, deelname aan cursussen, een feestje.
Als morgen driehonderd vrijwilligers bij een organisatie op de stoep staan, en de organisatie neemt ze meteen allemaal aan, dan loopt de organisatie een groot financieel risico.
Daarnaast: een organisatie zoekt niet om het even wie. De ene vrijwilliger is de andere niet. Plus: organisaties zijn lang niet altijd geschikt voor elke vrijwilliger. Er moet vaak nog veel werk gedaan worden om flexibeler om te gaan met vrijwilligers, waarbij de behoeftes van die vrijwilligers meer op de voorgrond komen. Dat is nog een hele omslag in het denken. En die is niet meteen gemaakt. Die kost tijd en geld, en dat is vaak niet zomaar voorhanden.
Kortom: niet alleen houden zulke voorstellen weinig rekening met het welzijn van de potentiële vrijwilligers, ze houden ook weinig rekening met de praktijk van het werk in organisaties.
Vrijwilligerswerk kan absoluut een rol spelen in reïntegratie. En het is ook waar dat je meer kans hebt werk te vinden als je netwerk groter is. Daar kan vrijwilligerswerk bij helpen. Je kunt er allerlei vaardigheden in oefenen, bovendien. Maar iedereen verplichten vrijwilligerswerk te doen lost het ene probleem op door er vijf voor in de plaats te creëren.