Gisteren was het Prinsjesdag. Op weg naar het Binnenhof liep ik al tussen de joelende schoolklassen voor wie dit een dagje uit was. Binnen stonden om tien uur al de eerste mensen achter de dranghekken, de gelukkigen die een staplaats hadden gekregen van waaruit ze de koningin en alle prinsen en prinsessen even uit de koetsen konden zien stappen.

In het Eerste Kamer gebouw stonden de stoeltjes al opgesteld achter alle ramen, en daar zaten de gelukkigen die een zitplaats hadden veroverd. Er was taart. Er was de jaarlijkse hoedenparade. Ageeth Witteman vertelde trots dat haar paarse hoed 22,95 had gekost bij VenD, en dat ze die als PvdAer volgend jaar gewoon opnieuw op ging zetten. De andere hoeden leken me een tikje duurder. Hanny van Leeuwen droeg er geen: van dat geld kunnen andere mensen weer een tijdje leven.

Dit is een dag dat kamerleden hun familie mee kunnen nemen om het gebouw en de mensen eens van dichtbij te bekijken. Tiny Kox en Ronald van Raak hadden hun respectievelijke vaste verkering meegenomen, Irene en Preety, zonder hoed. Een gymnasiaste, sorry, ik ben je naam vergeten, was als gast mee met Ed van Thijn, die haar coacht.

Gelukkig was de troonrede zelf dit jaar kort. Want van de beloofde sprankelende nieuwe stijl heb ik niets kunnen merken. Hare Majesteit had aan het begin en het eind een paar persoonlijke opmerkingen geplaatst, maar in die sandwich was het beleg toch gewoon weer het reclamespotje van de regering. Een droge opsomming van wat ze van plan zijn. Wat we ondertussen al weten en waar geen hond vrolijker van wordt. De zorgvuldige luisteraar kon volgens de Volkskrant horen dat het mantra van de vorige jaren, de eigen verantwoordelijkheid, vertaal: zoek het zelf maar uit, er niet meer in voor kwam, en dat het nu de tijd is geworden om de grootste schade die al is aangericht met wat zoetmakertjes te herstellen. Of dat iemand gaat overtuigen? Ik betwijfel dat. Want de werkelijke proef op de som is wie er op achteruitgaan en wie vooruit. Iedereen vooruit, heeft de regering gezegd, alleen de hogere inkomens wat meer dan de laagste. De kloof tussen arm en rijk gaat dus weer een beetje groter worden. En die 1% die de minima er op vooruit zouden moeten gaan zijn ook nog niet zeker. Gaan de prijzen voor gas en electra nog meer stijgen? Hoe zit het met de kosten voor de gezondheidszorg? Hoe staat het met al die mensen die uit de WAO, WW en bijstand vallen of dat alsnog gaan doen? Want dit weten we: de regering is er trots op dat het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen aanzienlijk is gedaald, maar vertelt ons er niet bij waar al die mensen blijven. Hebben ze nu werk, zoals de bedoeling was? Alle dure reintegratietrajecten hebben niet meer opgeleverd dan dat 10% van de mensen aan werk is geholpen. En het aantal mensen in Nederland dat onder de armoedegrens terecht is gekomen. Jan Marijnissen stelt dat dat vier jaar geleden nog 9 procent van de bevolking was, en dat is gestegen naar vijftien procent. De regering stelt ook wijselijk geen streefcijfers vast hoeveel van de mensen die nu helemaal geen uitkering, of een lagere, of een kortere zullen krijgen weer aan de slag zullen komen, omdat het voorspelbaar is dat ze het niet zullen halen.

Op naar de troontelefoon van de SP. Twee uur dienst, twee uur af, nog twee uur dienst, tussen de kamerleden, bestuursleden en de medewerkers van de SP die burgers te woord staan die klachten en vragen hebben. Door houdt de zaken gaande, geeft instructies, zorgt voor eten en drinken. Ik vind dat niet een makkelijke klus, ook al zie ik hoe belangrijk het is dat we in contact blijven met de mensen waar het echt om gaat, en even belangrijk dat zij het gevoel hebben dat er nog politici zijn die naar ze willen luisteren. Niet gemakkelijk omdat je in veel gevallen mensen niets meer te bieden hebt dan instemming – het is niet goed, het is niet eerlijk, de toekomst is onzeker, en zolang deze regering zit en de coalitiepartijen ondanks enige gesputter toch altijd met de ministers mee zullen stemmen zal dat ook niet wezenlijk veranderen.

Twee grote thema’s sprongen er uit, de mensen die hardnekkig proberen het hoofd boven water te houden, maar zien dat ze steeds meer afglijden richting de beschaafde armoede die in Nederland al gewoon is geworden, en de mensen die in grote onzekerheid zijn wat voor hen het nieuwe zorgstelsel gaat betekenen. Gelukkig zat ik naast Ineke Palm die daar veel meer van weet dan ik en kon zij nog enige informatie doorgeven – maar lang niet alle onzekerheid kan worden weggenomen omdat niemand het nog weet.

Zo kreeg ik het verhaal van een gepensioneerde man die zorgt voor zijn invalide dochter. Die had graag verder willen studeren maar kreeg de kans nooit. Nu dreigt ze bij herkeuring uit de wajong gezet te worden en dan moet ze naar de bijstand. de kans dat ze nog werk krijgt, zeker als ze niet kan gaan studeren, is minimaal. De vader maakt zich zorgen, hij is in de zeventig, als hij overlijdt, wie doet dan nog wat zo mooi de mantelzorg heet voor zijn dochter?

Een alleenstaande vrouw. Meer dan dertig jaar van haar leven gewerkt. Haar baan is opgeheven, zij is werkloos geworden. Ze solliciteert zich een bult, maar is al in de vijftig en heeft bijna geen kans meer. Ze ziet de bijstand al opdoemen. Die krijgt ze alleen als ze eerst haar spaarpotje opeet. Dan zegt de regering dat we moeten sparen voor ons pensioen, maar hoe kun je dat doen als je je spaargeld eerst op moet maken voordat je de bijstand ingaat?

Een vrouw die vertelt over haar ervaring bij de herkeuring. Hoe ze zich als een potentiele crimineel behandelt voelt door de keuringsarts. Nu zit ze in de spanning wat de uitlag gaat worden. Aan het eidn van de maand houdt ze al niets meer over. Het grijze kentekenbewijs is ze al kwijt. Hoe hoog de ziektekosten gaan worden weet ze nog niet. Ik word ziek van de onzekerheid, zegt ze.

Een echtpaar, beide arbeidsongeschikt. Nu redden ze het nog net. Als een van de twee of beide bij de herkeuring minder gaat krijgen redden ze het niet meer. Dan moet de auto weg. En met de bus kunnen ze niet. Dan kunnen ze alleen nog investeren in de geraniums om achter te zitten, zegt de man cynisch.

Nog een vrouw met zorgen. De nieuwe zorgverzekering. Beseft de regering wel dat dat neer komt op 11000 perpersoon? Zij zijn met z’n tweeen, en een van de kinderen wordt spoedig 18, dan is het dus drie keer. Dat is dus een verdubbeling vergeleken met het ziekenfonds. En dan komt wel de zorgtoeslag terug, maar daarbij worden ze bij elkaar opgeteld, die krijgen ze maar een keer. Kan iemand haar uitleggen hoe ze daar dan niet fors op achteruit gaan?

Iemand werkt in de thuiszorg. Daar komt ze nu al mensen tegen die niet verzekerd zijn, die de tandarts maar laten schieten, die ophouden met pillen slikken die ze zelf moeten betalen, die nu al weten dat ze de verzekering niet kunnen betalen, en gaat dat straks beter worden?

Iemand die pillen slikt waarvan het niet zeker is dat die straks nog vergoed gaan worden. Het gas en licht kost al 300 euro meer per jaar. Alle ruimte om nog ergens in te schrappen is al op. Wat moet ik straks doen, moet ik maar op straat gaan liggen en zeggen neem me maar mee, ik weet het niet meer?

Iemand in de bijstand. De regering heeft het er alleen over dat de prijzen in de horeca gestegen zijn, maar daar komt ze al jaren niet meer. Maar pas moest ze toch echt een paar nieuw gordijnen. En schrok van de prijs. Weten die ministers met die dikke salarissen wel wat het is om van een uitkering rond te komen? Weten ze wel dat de prijzen, ook van hele gewone dingen die geen luxe zijn zijn gestegen? Moet iedereen dan maar zien hoe arm je bent geworden, dat je je geen gordijnen meer kunt veroorloven?

Oef. De medewerker naast me heeft iemand aan de lijn die huilt. Ik ben vaak nog onder de indruk van de weerbarstigheid van mensen die het niet opgeven. Maar wel heel kwaad zijn over de onrechtvaardigheid er van.

Na afloop even een borreltje aan het Plein. De hoempa speelt onverstoorbaar door. Alsof het toch een feestje is.