(Prof. dr. Gloria Wekker)

Gisteren een studiedag, op het IIAV zelf, in de mooie kerk op het Obiplein, met veel buitenlandse gasten. Travelling Heritages. Reizende nalatenschappen.
Discussie vooral over het belang van archieven – wat verzamel je, waarom? Het gaat om veel meer dan het bewaren van historisch interessante papieren. Het gaat om de visie op de geschiedenis. De officiele geschiedenis is altijd die van de overwinnaars en de heersende klasse. Kijk je bijvoorbeeld naar slavernij, dan zijn er heel weinig geschreven documenten van de slaven zelf. Dan is het dagboek van een man die met een slavin getrouwd was een kostbaarheid.

(Twie Tjoa)

Twie Tjoa, van Zami, vertelt hoe ze bezig is met een kalenderproject, om aandacht te vestigen op de geschiedenis in Nederland van wat we ZMV-vrouwen zijn gaan noemen, zwart, migrant of vluchteling.

(Rehana Ebr Valley)

Rehana Ebr Valley vertelde een fascinerend verhaal over de lesbische en homobeweging onder de apartheid, toen de Immorality Act nog gold, ‘ ‘same-sex desires’ waren verboden, maar ook seksuele relaties tussen blank en zwart. Tegelijk wilde de anti-apartheidsbeweging zich niet bezig houden met zulke zaken als de homoemancipatie. Dus was alles driedubbel geheim en nauwelijks vastgelegd. Nu verzamelt het archief de kleine persoonlijke documenten, foto’s van geheime huwelijken tussen twee mannen, brieven. Maar ook knipsels hoe de blanke media over gays schreven: 300 Mans in malle fuif. En dan nog het gegeven dat zwarte homo’s een totaal andere ervaring meemaakten dan witte homo’s. En dat de homofobie nog helemaal niet over is, al heeft Zuid Afrika nu een grondwet. Ze vertelt een anekdote, hoe ze als lerares voor de klas stond, in een broek en overhemd (I wouldn’t be seen dead in a dress) en er een dame, ook hindoestaans, van de inspectie kwam. En zei dat het een disgrace was, wat voor een voorbeeld was ze voor de kinderen om zo voor de klas te staan. Okee, zei Rehana, morgen heb ik een das om.

(Saskia Wieringa)

(Mineke Bosch)

(Pamela Pattynama)

Verborgen geschiedenissen. Bewegingen hebben vaak wel veel papier geproduceerd, maar het nauwelijks geordend. De quiz van gisteren liet zien hoe zelfs mensen die het zelf hebben meegemaakt van mening verschillen wat er echt is gebeurd. Ik heb het boek ingekeken dat Vilan van de Loo – De vrouw beslist. De tweede feministische golf in Nederland. Knap werk om een periode waar je zelf niet bij bent geweest te boekstaven. En eervol hoe ik er in voor kom, met een groot stuk over de schaamte voorbij en een foto die ik zelf niet eens kende. Maar als ik het voor het kiezen had gehad, zou ik veel liever in dat boek zijn voorgekomen met de lessen die ik gaf over diversiteit, over klasse, sekse en kleur verschillen, over de bondgenotengroepen waar ik in zat, van zwarte en witte vrouwen, joodse en niet-joodse vrouwen, de groepen over klasseverschillen. Maar het is onze eigen schuld, daar hebben we heel weinig van vastgelegd. Ik vermeed interviews als het maar even kon, ik had ook geen zin om al dat mooie zelfbedachte materiaal meteen weg te geven. Dus ligt er nu wel wat in enveloppen op het IIAV, maar is nog nauwelijks toegankelijk. Goed voorbeeld hoe dat werkt: wat geschiedenis wordt en wat niet.

(Ozden Kutluer)

Ozden Kutluer, van Fatouch, is ook bezig met het vastleggen van de geschiedenis van vrouwen die nauwelijks aan het woord komen. Hoeveel mensen weten dat er ook vrouwen waren bij de eerste Turkse gastarbeiders, en dat ook Turkse kinderen werkten? Die verhalen verdwijnen met de mensen. Dus gebruikt zij film om gesprekken met moeders en dochters vast te leggen.

(Gloria Wekker, Maayke Botman, Troetje Loewenthal)

(Marjan Sax)

Een debat tussen drie feministes van de tweede golf en drie jonge vrouwen, die de vraag mochten beantwoorden of zij nu de derde golf waren. Meteen protest van alle kanten. Wat moesten we toch met dat golven gedoe? Sommige van de oudere vrouwen, zoals Gloria Wekker, zegt zich vaak meer verwant te voelen met jonge zwarte vrouwen dan met de witte vrouwen uit haar ‘eigen’ golf. Sommige van de jongere vrouwen, zoals Iris, voelen zich onder druk gezet om zich te verantwoorden voor de ouwetjes. Mag je geen feministe zijn als je het niet allemaal zelf hebt meegemaakt? Hebben we die termen wel nodig? Gaat het niet veel meer om thema’s waar we mee bezig zijn? Antwoorden op de tijd waarin we leven? Het snijpunt tussen etniciteit en sekse, tussen racisme en seksisme is weer volop in de aandacht, dat is een duidelijke lijn tussen tweede golf en wat zich nu afspeelt, vandaar dat ik het zo jammer vind dat juist al die discussies over diversiteit en bondgenotengroepen van toen bijna niet meer bekend zijn, en dat het Opzij feminisme in de beeldvorming zo overheerst. Maayke, met een Surinaamse moeder, maakte mee hoe de negatieve beeldvorming over Surinamers ging en nu vooral over moslims. Vanuit onze eigen geschiedenissen maken we keuzes: Troetje was eerst communist, toen anti-racist, toen pas feminist. Ik moest eerst uitgebreid feministe zijn, al had ik ook mijn voetstappen bij links en het anti-racisme, voordat ik constructief in de clinch ging met de kwaaie zwarte vrouwen, en vervolgens een onverbeterlijke aanhanger van diversiteit ben geworden, veel spannender dan die suffe, blinde, blanke monocultuur.

(Romaike Zuidema)

(Maayke Botman)

(Iris van der Tuin, Romaike Zuidema, Marjan Sax)

Marjan wil graag dat het feminisme of wat daar nog van over is zich weer bezig houdt met seksualiteit. Altijd een centraal thema. Ik zie mezelf niet meer als Nederlander, zegt ze, de wereld is groter, Nederland is een truttig en treurig land geworden. Wij van de jaren zestig waren altijd in verzet. Ik zie dat niet meer bij de jongeren. Romaike houdt zich bezig, als een van de jongeren, met onderzoek naar prostitutie. Ja maar, ja maar, zegt Troetje, terwijl jij je ergert aan de vertrutting erger ik me nou juist aan de pornografisering. Misschien moeten we weer opkomen voor de rechten van meisjes om nee te zeggen, maar ook om ja te zeggen tegen wat ze leuk vinden. Zei Marjan.