‘Mochten ook wij een nieuwe dag zien lichten, voor onze kinderen een nieuw begin’, zongen we op de avond voor Kerstmis. Drie vriendinnen mee. Huub Oosterhuis had het liefst willen zwijgen. Zeven minuten zwijgen.

Omdat je je schaamt het nog eens te zeggen; dat tien procent van de bevolking in armoede leeft en zeventig procent daarvan zijn allochtonen. Flauwekul, vindt mijn vriend, armoede is een relatief begrip, je moet het vergelijken met wat ze hebben in hun thuisland. We zitten te eten in een redelijk goed restaurant: ik probeer het nog een keer – nee zo zit het niet, zegt hij, hij vindt het wel meevallen. Waarom kon ik hem niet overtuigen? Waarom kunnen we de minister van vreemdelingenzaken niet overtuigen?

Een paar fragmenten uit de preek:

Ik was er niet bij – (bij de honderdvijftig mensen die een wake hielden op een veldje van vertrapt gras aan de rand van de beschaving, bij Schiphol, zoals Martin Bril dat beschreef) Ik was bij het Messiaans Beraad in een bijgebouwtje van De Nieuwe Kerk. Daar stond iemand op en zei: het is overal verschrikkelijk, het is niet vol te houden, zeg me hoe het vol te houden.

Ik heb jarenlang heftig gedroomd van wereldwijd een nieuwe kerk, die een gemeenschap van volhouden zou zijn, van inspiratie en vertroosting, van bij elkaar horen: een tegenbeweging tegen ontmoediging en cynisme. Ik heb moeten leren dat zo’n tegenbeweging ook werkelijk bestaat, maar onzichtbaar en zonder aanzien, niet herkenbaar als die kerk naast het Paleis op de Dam, of zoveel andere Monumenten van Godsdienst en Cultuur, maar meer ‘een veldje van vertrapt gras rondom een detentiecentrum’.

Over heel de wereld gebeurt die verborgen gemeente, soms een pleintje verderop, maar je weet het niet – zet het op het internet! – ik begrijp internet niet, ik begrijp electrisch licht nog niet eens, maar het werkt. Overal zijn mensen die de leugens geen toegang geven en hun knieen niet buigen voor onrecht. Tien nachten geleden werd ik gebeld uit ergens in Nederland: “Vannacht zijn er hier twaalf weggehaald, er worden wel gezinnen gescheiden, een kind van twee kreeg handboeien om”. Wat moeten we? Ze onder laten duiken, tot betere tijden? Maar kunnen jullie dat aan, vroeg ik? We hebben al drie adressen. Een telefoontje vanuit de verborgen gemeente. ‘Red hen die geen verweer hebben’, schreeuwen de psalmen van het Grote Bijbelse Verhaal. Wat zou dat kunnen betekenen? Misschien moeten we toch maar de straat op tegen dit asielbeleid en tegen de armoede. Op 15 april, paaszaterdag, stille zaterdag? Alle christenen van Nederland, allen die het ethisch appel van de bijbel herkennen, en bijvallen, demonstreren in stilte zonder leuzen, met enkel dat psalmvers ‘red hen die geen verweer hebben’.

Deze wereld is verschrikkelijk. Er is geen beginnen aan. Er is geen God en geen Jezus die Aids-Afrika zal redden. God zwijgt zo diep dat je denkt: hij bestaat niet.
Er is maar een oplossing: dat je ‘en toch’ zegt en ‘hier ben ik’; en om je heen kijkt of er nog iemand is die ook – en dat je dan samen probeert te redden wat er te redden is. En is er ‘niemand’ die ‘ook’, dan maar alleen. Misschien is er wel ‘iemand die ook’. Misschien wel twee, of drie.

Dan zijn er nog een paar woorden, in alle talen: hebt elkander lief, red hen die geen verweer hebben. Ze zouden er niet meer zijn, die woorden, niet meer geladen met de kracht van verlangen en hoop, als ze niet ieder uur ergens in de wereld, in het verborgene, gedaan zouden worden. Ze betekenen: nieuw begin, nieuwe dag. Alles wat wij willen voor ‘onze’ kinderen – dat zijn alle kinderen van de toekomst.

Mogen ze in ons zijn, dat wij ze denken en zolang wij denken en prevelen kunnen.

Het visioen dat blijft, toch. We zongen het lied van Micha:

In de dagen die nog komen zal het zijn
dat zwaarden worden omgesmeed tot ploegen,
je leert de oorlog af, je snoeit je wijnstok
en strekt je in de schaduw van je bomen.
En niemand schrikt meer wakker in de nacht
en niemand vreest nog voor een nieuwe morgen.