Zat ik in de taxi terug van Schiphol, zag ik een levensgroot affiche met zo’n vrouwenteken er op, zoals die in de hoogtijdagen van de Tweede Golf populair waren. Roze ook nog. Wat zullen we nou krijgen, dacht ik. Is de voorhoede van toen weer opgestaan en waarom weet ik dat niet, of is er een politieke partij die opeens het feminisme heeft ontdekt? Blijkt een reclame te zijn voor maandverband. Niet erg slim, lijkt me. De vrouwen die nog gevoelig zijn voor dat roze vrouwenteken van toen zijn het maandverband voorbij.
Gisteren Netwerk over de stoffige maar onverminderd actuele vraag hoe vrouwen werk en kinderen kunnen combineren. Voornamelijk niet, blijkt. 72% van de vrouwen vindt dat een ambitieuze baan niet te combineren is met het hebben van kinderen.
Het lijkt wel of we een jaar of twintig terug worden geplaatst en er ondertussen niets is gebeurd. Toen werd ik gevraagd in een discussieprogramma met Witteman om diezelfde vraag te beantwoorden. Ik kom alleen als ik de ruimte krijg om uit te leggen waarom die vraag niet deugt: hoe combineren vrouwen baan en kinderen, zei ik. In de studio zaten drie vrouwen die model stonden voor de drie mogelijke keuzes. De vrouw die kinderen had en haar baan had opgegeven mocht in de verdediging of dat niet erg ongeemancipeerd was. Hoezo, zei ze, is kinderen opvoeden dan niet belangrijk? De vrouw die een carriere had en geen kinderen mocht zich verdedigen of ze daar geen spijt van zou krijgen. Hoezo, zei ze, ik heb toch neefjes en nichtjes waar ik me mee kan bemoeien? En de vrouw die de combi probeerde, een halve baan en kinderen mocht zich verdedigen of dat niet slecht was voor de kinderen. Vervolgens gingen de vrouwen met elkaar in de clinch, je hoorde ze denken: omgeemancipeerde trut, egoistische carrierejaagster, ontaarde moeder. De mannen keken geamuseerd toe.
Fijne discussie. En hoe los jij dat nou op, vroeg Witteman aan mij. Niet, zei ik, zolang je die vraag alleen aan vrouwen stelt. Ik bedoel maar: heb jij kinderen? En een baan? Hoe los jij dat op? Daar had Witteman geen zin in want het ging niet over hem, het ging over vrouwen.
Kennelijk weinig veranderd sindsdien. Om de zoveel tijd maakt de politiek zich druk over de vraag of er wel genoeg kinderen worden geboren om straks de ouderen te verzorgen. Erg actueel gezien de angst voor de vergrijzing, en het feit dat deze regering (straks de WMO, nu al de bezuinigingen op kinderopvang en thuiszorg) nog veel meer mensen in de mantelzorg wil duwen. Tja. We hadden afgesproken dat kinderen krijgen een individuele keuze is, en eigen verantwoordelijkheid. Dus veel vrouwen nemen die eigen verantwoordelijkheid en stellen het kinderen krijgen af of uit – want het blijkt nog steeds nauwelijks te doen als je ook nog een opleiding hebt gevolgd en die niet voor niks gedaan wilt hebben. Of je gewoon niet kunt veroorloven om minder te gaan werken.
De gevolgen zijn nog steeds merkbaar. In Nederland is nog steeds maar 40% van de vrouwen economisch onafhankelijk. de andere 60% verdient minder dan 70% van het minimuminkomen, en is dus van staat of man afhankelijk. En dat betekent dat de armoede niet alleen maar een risico is voor de lager opgeleiden, het betekent ook dat er een onevenredig aantal alleenopvoedende ouders, in de praktijk voornamelijk vrouwen onder de armoedegrens zitten, plus oudere vrouwen die destijds gekozen hebben voor een traditioneel leefpatroon.
Oplossingen? Marli Huijer, die de Opzij-leerstoel in Maastricht bekleed stelt de opties voor (in Filosofie Magazine, 7/2005):
1. Vrouwen leggen zich er bij neer dat het nu eenmaal hun lot is en geven vrijwillig of onder zachte dwang hun ambities op werk of ontplooiing of een eigen inkomen op. Dan stagneert de emancipatie of loopt zelfs terug.
2. Vrouwen volgen hun ambities en geven het kinderen krijgen op. En zijn dan niet beschikbaar als ouders of partner ziek worden en zorg behoeven. Dan zitten we straks (of nu al) met te weinig kinderen om de bevolking niet nog verder te laten vergrijzen en wordt de mantelzorg een nog groter probleem.
3. Vrouwen (en mannen) kiezen voor kinderen en carriere en laten de zorg voor de kinderen doen door vrouwen met minder kansen. Dan wordt emancipatie vooral iets voor de hogere klassen.
Of de vraag hoe we om moeten gaan met de balans tussen werk en zorg, tussen baan en kinderen, komt opnieuw op de agenda, maar nu niet langer als vrouwenprobleem. De vraag opnieuw, dat tweederde van de mannen het af laten weten als het gaat om de verdeling van huishouden en de zorg voor kinderen. Ik geloof dat er weinig politici zijn, zeker geen mannelijke, die zich daar druk over maken. Tot ze tot zich door laten dringen dat het geen vrouwenprobleem is maar een probleem van de gehele samenleving.
Niemand in de uitzending van Netwerk kwam op het idee om die vraag eens aan mannen voor te leggen: hoe combineer jij een ambitieuze baan met het hebben van kinderen?
Het antwoord werd door Sven Kockelman al gegeven, Anja. In Nederland denkt men nog uiterst conservatief. Met “men” bedoelt hij uiteraard de MANNEN. Die voelen zich aangevallen, bekritiseerd, onrecht aangedaan en bedreigd in hun baan en superieure rol van kostwinner en degene die het meeste verdient. Vrouwen moeten opnieuw emanciperen, zodat ze hun eigen waarde en trots terug krijgen weer en mannen moeten emanciperen om die onberedeneerde angsten voor vrouwen te overwinnen! Ik ben kennelijk nog steeds een feministe! 😀
Als je de uitkomst van Stand.nl ziet schrik je toch wel even. En tijdens de telefoonronde was er inderdaad een man die zich heel erg tekort gedaan voelde en vond dat vrouwen moesten kiezen, omdat zij nu eenmaal de baby krijgen…. Nog een teiltje alsjeblieft?
Inderdaad, emancipatie is niet alleen een vrouwenzaak. Het valt mij op dat wanneer het over emancipatie gaat, meestal wordt bedoeld dat vrouwen ook een betaalde baan zouden mogen (moeten) hebben. Dat mogen ze tegenwoordig, nee, dat moeten ze zelfs. Het gaat er momenteel over of ze gelijke carrièremogelijkheden hebben en gelijk beloond worden. De maatstaf is dus nog steeds de man.
Maar het zou eigenlijk moeten gaan om de keuzevrijheid van de vrouw en de GELIJKWAARDIGHEID van man en vrouw, dus niet over of de vrouw nu wel of niet hetzelfde mag/kan als de man. Dan hoeft de vrouw die thuis voor man en kinderen zorgt zich niet meer te verdedigen omdat ze niet werkt, en de vrouw die werkt niet omdat ze geen kinderen baart. En als de maatschappelijke druk op mannen (en vrouwen) om fulltime te werken eens wat minder zou worden, zou de zorg voor de kinderen eerlijker verdeeld kunnen worden.
Hallo Anja,
Zo lang we de samenlevingsvorm van “het gezin” blijven gebruiken, zal het probleem van keuzeafweging (vooral voor de dames) blijven bestaan. We zijn toe aan een verandering, een verandering van individueel naar samen, – van m/v-gezin naar samen met meerdere mensen. Zo’n samenlevingsvorm kan een heleboel problemen oplossen; nog leuk zijn ook, – maar ja…. dan zullen we wel een stuk van ons ego moeten inleveren. Helaas zijn velen daar nog niet aan toe. Maar het is wel DE oplossing.
Groet,
Amita
Oh, maar het kán echt ánders! Vrienden van me hebben twee schatten van kindjes, waarvan de oudste nu op peuterspeelzaal is een aantal uurtjes per week. Zij werkt drie dagen in de week en hij is huisman en zorgt dus voor de kinderen én heeft daarnaast een eigen bedrijf aan huis. Zo hebben ze allebei het beste van wat de kinderen hen bieden en dit werkt dus goed zo.
Het klopt dat het anders kan. Ik ken gelukkig ook mannen die hun vaderschap serieus nemen en ook hun werk aangepast hebben om meer bij de kinderen te kunnen zijn. Omdat ze dat zelf willen. Omdat hun leven er ook rijker en vollediger van wordt. Omdat ze ontdekken dat hun kinderen mensen zijn met wie je ook moet werken aan een goede relatie, en dat haal je niet met voetballen in het weekeinde.
Ik hoorde een keer iemand zeggen (vergeten wie): als je oudere mannen vraagt om terug te kijken op hun leven zeggen ze nog wel eens dat ze spijt hebben dat ze hun kinderen te weinig hebben meegemaakt, ze zeggen nooit dat ze spijt hebben dat ze niet meer hebben gewerkt.
Ik zou zo een reclamespotje kunnen maken voor meer participatie van mannen in de zorg, ook voor hun eigen kinderen:
Betere relatie met de kinderen
Betere relatie met de partner (een grote bron van ongenoegen van vrouwen is dat de man het als vader zo laat afweten en haar het huishouden laat doen, het is een belangrijke echtscheidingsgrond)
Betere relatie met zichzelf. Want meer in balans.
Wat willen ze nou nog meer?
Citaat:
“Ik hoorde een keer iemand zeggen (vergeten wie): als je oudere mannen vraagt om terug te kijken op hun leven zeggen ze nog wel eens dat ze spijt hebben dat ze hun kinderen te weinig hebben meegemaakt…..”
Dat zeggen volgens mij zowat ALLE mannen die in traditionele rolpatronen hebben geleefd. Meestal zeggen ze ook: “Fijn om wel de ontwikkeling van de kleinkinderen mee te kunnen maken.” (Als ze die hebben, natuurlijk).
Door het economische tij en de regeringspolitiek de laatste jaren heeft de emancipatie van MANNEN in dit opzicht tegenwind gehad. Ik ben ervan overtuigd dat weer betere tijden zullen komen. Want die MOETEN komen…..
Het ‘probleem’ wordt inderdaad wel heel erg bij de vrouwen neergelegd. Ik ben zo’n vrouw van dertig met een goede baan die er niet uitkomt. Kinderen wil ik wel, maar niet als ik daarvoor mijn opleiding en opvoeding zo ongeveer door het toilet kan spoelen. “Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid”, nou van die generatie ben ik dus. Maar dat blijkt in de praktijk volstrekt niet aan te sluiten bij de conservatieve samenleving zoals die is. Niet alleen ik, maar ook vele anderen komen bedrogen uit.
De kerel? Ach, die wil mij bij kinderen thuis zien en heeft uitermate conservatieve ideeën over het ouderschap. En dat is wel iemand van precies dezelfde generatie. Euhhh…kan iemand mij vertellen waarom de heren kennelijk niet voorbereid hoefden te zijn? Een andere vriend is een optie natuurlijk, maar liefde is nu eenmaal niet iets wat je kunt dwingen. We hebben nu al ellenlange discussies hierover. Nou ja, ik maak me boos en hij vindt dat het toch gaat zoals hij wil. Ofwel, het probleem komt echt wel bij mij te liggen.
Tuurlijk, fijn dat ik thuis mag blijven. Maar dat wil ik helemaal niet. Ik wil gewoon werken, mijn onafhankelijkheid EN mijn vrijheid behouden. Mijn werk draagt bij aan mijn gevoel voor eigenwaarde. Stop ik met werken dan is bovendien de gelijkwaardigheid binnen mijn relatie ver te zoeken. Op maar niet te spreken over het feit dat die loeidure opleiding voor niets is geweest.
Leuk blijven werken… En kinderen dan? Nou kinderopvang zou prettig zijn. Maar dat is weer zodanig duur dat je voornamelijk voor de kinderopvang werkt. Kan je net zo goed thuisblijven. Leuke spagaat. Ik kom er niet uit. Als de overheid zich werkelijk zorgen maakt, dan zou het geen onaardige gedachte zijn als dezelfde overheid allerlei regelingen (denk aan het scandinavische model) treft waardoor de keuze WERKELIJK aan de vrouw is. Twee vliegen in één klap; de vrouwen blijven werken (wat men graag wil, kennelijk verwacht en wat nodig is met de vergrijzing e.d.) en er komt nieuwe aanwas van de bevolking. Zoals het nu is, valt er in ieder geval bijzonder weinig te kiezen. De oplossingen van Marli Huijer zijn vooral geen oplossingen wat mij betreft.
Zelf vind ik het tijd dat de dames (en die paar heren die het wel begrepen hebben) zich verenigen en laten horen. Anja, daar heb jij meer ervaring mee…
Titia
Word hier zo moe van, ze willen gewoon niet PUNT. Ze maken zich drukker om de zogenaamde moslim mannen om vooral de eigen ” spagaat” niet onder ogen te zien. Ik geef er de brui aan en heb er TABAK van.
Ik geef toe dat ik het ook wel prettig vind dat mijn vrouw thuis voor de kinderen zorgt. Dat heeft geen ideologische oorzaak, maar komt vooral door het puur praktische feit dat mijn vrouw weinig aanleg blijkt te hebben voor het leren van de Nederlandse taal en al het werk dat zij buitenshuis zou kunnen doen financieel niet voldoende oplevert voor professionele kinderopvang. Het volgende dilemma zou zijn dat wij onze ernstige twijfels hebben of die professionele opvang wel zo goed is voor de ontwikkeling van een kind. De meningen zijn daarover erg verdeeld. Beiden parttime werken zou dan de oplossing zijn, desnoods met een dag opvang. Mijn werkgever ziet mij al aankomen. Minder dan vier dagen wordt hier niet geaccepteerd.