Ging naar Hoek van Holland, naar een ‘grenzeloos winterweekeind’, georganiseerd door Grenzeloos en de SAP om daar mijn werkje te doen. Inleiding en debat over racisme en migrantenpolitiek en links. Uitgangspunt: dat links te veel in het defensief zit als het gaat om de migrantenpolitiek, en dat het tijd wordt om daar verandering in te brengen. Mijn mede inleiders en debaters: Mathias Lievens van de SAP in Belgie, en SP gemeenteraadslid in Oss Mahmut Erciyas, die ook al jaren actief is binnen Turks links in Nederland. En kwam er zeer geinspireerd vandaan.

Ik zal niet alles herhalen wat ik heb gezegd, mijn stellingname is de vaste bezoekers van dit weblog ondertussen wel bekend. Onder andere hadden we het over racisme. Ik vind dat we opnieuw het beestje bij de naam moeten noemen, en haalde Tariq Modood aan, die stelt dat we in Europa van ‘colour racism’ opgeschoven zijn naar ‘cultural racism’, een integrale afwijzing van moslims, een islamisering van alle problemen die veel meer met migratie te maken hebben, een stigmatisering van moslims die zich verschuilt achter ‘islamkritiek’.

Mathias vertelde dat zij in Belgie al langer bezig zijn met antiracisme, en dat het niet helpt. Racisme is een morele term, en mensen beschuldigen van racisme maakt ze niet minder racistisch, integendeel. Hij pleitte voor een teruggaan naar de linkse uitgangspunten, het gaat om werk en sociaal-economische factoren. Ik gaf me niet zo makkelijk gewonnen. Dat het om sociaal-economische factoren gaat, daar ben ik het mee eens, en zeker is het bestrijden van werkloosheid heel erg belangrijk. Maar daardoorheen speelt wel deglijk het nieuwe racisme, dat juist ook op die werkloosheid invloed heeft. Ik heb geen illusie dat je de harde kern van de racisten kunt ‘bekeren’ door ze aan te klagen. Maar veel belangrijker vind ik dat we de migranten en de moslims in Nederland ontzettend in de steek hebben gelaten door niet ons mond open te doen over discriminatie, stigmatisering en de aanzwellende stroom van anti-islam geluiden. Verder vind ik het belangrijk om het midden te versterken, de autochtonen en de allochtonen die elkaar vinden omdat ze wel gewoon met elkaar in een land willen leven, en valt er nog veel te doen aan de autochtone Nederlanders die bang zijn voor moslims uit onwetendheid en gewoon omdat ze geen moslims persoonlijk kennen. En dat er in de beschuldiging van racisme een moreel oordeel steekt vind ik niet erg, we hebben toch ook een moreel oordeel, en ik wens daar niet over te zwijgen.

(Mathias Lievens)

(Mahmut Erciyas)

Mahmut hield een steengoed verhaal, waar ik alleen de belangrijkste punten uithaal, ik hoop dat hij zijn verhaal zelf nog eens op papier zet.
Zeker is het belangrijk om de sociaal-economische factoren die nu in de schaduw blijven weer naar voren te halen, zei hij. Die eindeloze fascinatie met de islam en wat er in de koran staat helpt niet – om de verkeersproblemen in Londen te begrijpen kijk je ook niet in de bijbel.

Mahmut:
‘Migranten hebben het in Nederland nog nooit zo moeilijk gehad als nu, en ik heb me nog nooit zo buitenlands gevoeld. Een paar jaar geleden belden mijn neefjes in Duitsland me nog op om me te feliciteren als Nederland van Duitsland had gewonnen bij voetballen, omdat ze Nederland een beter land vonden dan Duitsland, dat doen ze nu niet meer’.

(het forum)

‘Migranten worden steeds verder in de hoek gedrukt, er is een migrantenvijandig en moslimvijandig klimaat ontstaan, waarin het gewoon geworden is om hardop te zeggen dat er verschillende beschavingen zijn, die je in een hierarchie kunt plaatsen, en waarbij de Nederlanders er van uitgaan dat ‘wij’ superieur zijn. Zo ben ik het ook met Anja eens dat het feminisme is gekaapt. En Verdonk voorziet dat denken van een rechtvaardiging’ .

‘ Er is om te beginnen de discriminerende inburgeringsplicht voor mensen die hier al lang wonen. De wet inburgeringsplicht in het buitenland gaat in tegen het recht op gezinsvorming, en heel veel andere verdragen. Die discriminerende wet wordt vergoeilijkt met ‘dat is goed voor ze’. En dan heb je de identificatieplicht. Achter elkaar worden de burgerrechten van migranten ingeperkt en afgebroken, tot we een soort kastensysteem krijgen, een apartheidssysteem. Er is aantoonbare discriminatie op de arbeidsmarkt, in het uitgaansleven, in de publieke sfeer. Migranten worden geweerd uit de ‘goede’ scholen’ .

‘ Links heeft bij deze afbraak van burgerrechten van migranten voornamelijk gezwegen. Links observeert, maar komt niet in actie. Parlementair links zit in de tang van rechts, en laat zich door hen de agenda voorschrijven. Zo hebben de linkse partijen, PvdA en de SP, wel geprotesteerd tegen de technische uitvoerbaarheid van de inburgering in het buitenland, maar ze hebben er niet principieel stelling tegen genomen. Deze thema’s, het racisme, de afbraak van burgerrechten van migranten zit duidelijk in de blinde hoek van links’ .

‘ Bij de inburgeringsplicht hadden we moord en brand moeten schreeuwen. Ik zit in het Platform stop de inburgeringsplicht, maar sta daar als socialist alleen. Binnen de breedte van links speelt dit onderwerp nauwelijks. Hoe hadden we ons opgesteld als Turkije iets dergelijks had gedaan? Ook Turkije heeft problemen met migratie. Ook daar trekken mensen naar de steden. Wat hadden we gezegd als Turkije een wet had aangenomen dat de Koerden verplicht zijn om Turks te leren op eigen kosten, of dat ze geweerd zouden kunnen worden uit bepaalde stadsdelen? Als Turkije de burgerrechten van minderheden zou inperken zoals wij dat in Nederland doen, dan hadden we wel degelijk onze verontwaardiging geuit, maar nu we het zelf doen zwijgt links’ .

‘Links is een grote kans aan het missen. Er is ondertussen een enorme woede gegroeid onder de allochtone jongeren, over hoe ze bejegend worden, over hun sociale positie. De traditionele allochtone organisaties zijn machteloos en apatisch, andere organisaties lopen al aan de leiband van de regering. Die jongeren zijn vrijwel niet georganiseerd. En waar er niemand voor hen opkomt zijn ze vrijwild voor rechts, ook binnen Turkse gemeenschappen is er een rechtse stroming, en voor de politieke islam. Want laten we eerlijk zijn: die hebben een sterk punt als ze zeggen: integratie in Nederland komt neer op assimilatie, ze willen onze identiteit laten verdwijnen. Als links niet met een beter verhaal komt, een concurrerend verhaal, dan laat je de jongeren aan rechts en de politieke islam over’ .

‘ Socialisme is het enige verhaal waar we allochtonen en autochtonen in kunnen verenigen’, zei Mahmut. ‘Maar dan moet links wel wakker worden, en ook de woede van de jongeren een stem geven. We moeten meewerken dat hun woede stem krijgt, ze de thema’s aanreiken. Het belangrijkste is dus dat we opkomen voor de burgerrechten van migranten, fatsoenlijk wonen, fatsoenlijk werk. Links moet zich in gaan zetten tegen de afbraak van burgerrechten die speciaal migranten aangaan. En dat kan niet zonder kritiek op het neoliberalisme, die mensen terugwerpt in hun ‘eigen verantwoordelijkheid’. Zoals inburgering tot een eigen verantwoordelijkheid van migranten is gemaakt die ze zelf moeten betalen’ .

‘ We moeten ook niet vergeten dat de theorie van het arbeidsreserveleger van Marx opnieuw hoogst actueel is. Een paar jaar geleden hadden de migranten nog banen. Nu niet meer, en wordt dat geweten aan hun gebrek aan opleiding en dat ze de taal niet goed zouden spreken. Maar een paar jaar geleden hadden ze ondanks die lage opleidingen of taalachterstand wel degelijk werk’ .

‘De Nederlandse samenleving zit in een diepe crisis, die voornamelijk wordt afgewenteld op migranten, alsof zij de schuld zijn van alles. Natuurlijk hebben we last van de goedkope concurrentie in andere landen, en verdwijnt veel laaggeschoold werk. Maar dat uit zich in het weg willen werken van migranten, alsof zij daar de oorzaak van zijn. Veel Nederlanders worden met terugwerkende kracht tot buitenlanders gemaakt, die hier niet zouden horen’.

Reacties uit de zaal. Lot van de SP in Rotterdam valt Mahmut bij: ‘ we hadden veel kwader moeten worden, we hadden migranten moeten laten zien dat wij ook boos zijn. We blijven zo netjes! Ook in de SP. Er worden nu keiharde scheidslijnen getrokken door de samenleving heen, en wij moeten laten zien aan welke kant van de lijn wij staan. We moeten kiezen. Wij hebben in Rotterdam dus een verkiezingsfolder laten drukken in alle talen en heel principieel niet alleen in het Nederlands’ .

Andere reactie: links is teveel anti-religieus, en dat is fnuikend. we laten een gat vallen, en dat gat gaat gevuld worden door de politieke islam, als wij daar geen antwoord op hebben.

Allochtonen worden te weinig betrokken bij links, en zeker de jongeren. Bij de nieuwe generatie missen wij de boot.

Mahmut: ‘ de jongeren moeten van onderaf worden georganiseerd. Als migranten-socialisten. We moeten nieuwe vormen van zelforganisatie van onderop mee helpen maken, ik ben daar erg mee bezig. Ook de SP kan meer. Die is razend populair bij allochtonen, juist omdat we opkomen voor wijkbewoners. Maar de SP moet er wel meer aan doen, en duidelijker partij kiezen voor alle gemarginaliseerden in de samenleving’ .

Mathias: ‘ wij socialisten moeten de beste liberalen zijn, in die zin dat we opkomen voor de vrijheden van alle burgers – dus ook die van migranten. Er kan alleen volledig burgerschap zijn, uitgebreid met cultureel burgerschap en volledige sociale rechten’ .

Wat ik zei: heel inspirerend. Met name Mahmut Erciyas gaf een kader aan waarin socialisme en migrantenrechten helder zijn verenigd. Daar kunnen we nog een boel van leren, binnen links.

Wat te doen? Discussies binnen de geledingen van de partij, de afdelingen, met deze uitgangspunten. Ik hoop dat Mahmut door vele afdelingen uitgenodigd gaat worden voor een discussie over hoe we als socialisten om moeten gaan met de belangen van migranten. Ik vind hem een belangrijke bruggenbouwer, met een visie op migranten waar socialisten veel aan kunnen hebben, en een visie op socialisme die goed aan kan komen bij migranten.

Grenzeloos organiseert met debatten als deze een interessante en noodzakelijke denktank. Ik ga dus meteen maar een abonnement nemen.