PARC (2)

(En dit terzijde: kijk eens naar de foto’s van de mensen bij dit bericht. Als ik er niet bij zou vertellen dat dit Palestijnen zijn, zou iemand daar na alle beeldvorming over moslims zelf nog opkomen?)

Novib heeft ons gevraagd met een paar van hun partners te praten. Met de directeur van Parc hebben we al kennisgemaakt. Hij heeft ons uitgenodigd om met een deel van zijn staf te komen praten. Een ‘assesment’ gesprek. Voor mij vooral een gelegenheid om te horen hoe de Palestijnen er zelf voor staan na de verkiezingen.

Zo zoeven we de volgende ochtend met Mohammed Alatar in zijn auto over de kolonistenweg naar Ramallah. Half uurtje. Alatar heeft een Amerikaans paspoort, en een ID kaartje van de VN omdat hij vaak voor ze werkt. Klein minpuntje, zegt hij, dat hij Mohammed heet. De laatste keer dat hij bij een checkpoint kwam werd hem gevraagd waarom hij Mohammed heette. Komt vaak voor in Amerika, zei hij, denk maar aan Mohammed Ali. En kon door. Ook dit keer gaat het makkelijk. Wie hij in de auto had. A couple of Dutch guys who think they can fix the Middle East, grapt hij. We mogen door.

Ondertussen praten we alweer over de verkiezingen. Zien op de muur, in Al Bireh, dan in Ramallah al die verkiezingsposters. Die van een miljonair, die veel geld in zijn campagne heeft gestoken. Niet gekozen. Die van Mustafa Barghouti, ons in Nederland wel bekend. Heeft het niet geweldig gedaan. Waarom niet? Omdat mensen niet het gevoel hebben dat hij ‘one of us’ is zegt Alatar. Hij gaat campagne voeren in een duur pak dat mensen hier twee maandsalarissen zou kosten.

Ik denk aan Eyad Sarraj, de bekende psychiater in Gaza, ook welbekend in Europa, en door mij zeer gewaardeeerd, maar nauwelijks bekend bij zijn eigen mensen. Stond ook verkiesbaar. Heeft het niet gehaald. Het is een les voor ons en voor de Europese donororganisaties, die charmante mensen die zo goed Engels kunnen praten zijn niet per definitie de mensen die het meeste vertrouwen hebben bij de bevolking. Hanaan Ashrawi, door ons ook zeer bewonderd, hetzelfde verhaal. Fatah had kunnen winnen als ze meer naar de mensen zelf hadden geluisterd, zegt Alatar, en als ze meer nieuwe leiders uit de bevolking zelf hadden gerekruteerd in plaats van ze als concurrenten te behandelen.

In Ramallah, in het zonnige moderne kantoor, worden ons eerst de producten getoond die door de boerencoöperaties worden gemaakt. Olijfolie, couscous, gedroogde kruiden, zaken die een tijd houdbaar zijn, want soms worden de goederen door Israël een maand bij de grens vastgehouden, en met sinaasappels of tomaten begin je dan niets. Ze leren nieuwe landbouw methoden, een aantal boeren zijn nu overgegaan op organische spullen, en kunnen nu ook extra virgine olie maken, die de dubbele prijs oplevert. Daiq is erg trots op de resultaten die ze hebben geboekt, ondanks de bezetting, ondanks de moeilijkheden. In dat arrogante Italië dat denkt dat hun eigen spullen altijd beter zijn hebben ze zelfs een prijs gewonnen voor hun couscous.

In de vergaderzaal zitten elf mensen op ons te wachten, stafleden die zelf mensen trainen en opleiden. We komen vooral om te luisteren: wat hebben ze bereikt, hoe is voor hen de situatie na de verkiezingen, wat zijn de zaken waar ze in de toekomst aan willen werken en waar ze misschien nog training bij kunnen gebruiken?

Een van de grote problemen is Jeruzalem, zegt een van de mensen. Jeruzalem is door iedereen verwaarloosd. Het valt niet onder het Palestijnse Gezag, want Israël vindt dat het van hen is, maar tegelijkertijd wonen daar Palestijnen, en Israël vindt niet dat ze daar verantwoordelijk voor zijn. Problemen legio. Drugsproblemen onder de jeugd. Sommige mensen denken dat Israël opzettelijk de jeugd met drugs probeert te demoraliseren, in ieder geval grijpen ze nooit in terwijl een jongere voor bijna niks in de gevangenis kan komen, en ook is het opmerkelijk dat de drugs aan de Palestijnse kant maar de helft kosten van wat een jongere er aan de Israëlische kant voor betaalt. Veel problemen in de families, omdat er velen leven met de ene of de andere partner illegaal. Het maakt vrouwen afhankelijker. Ja zeker, veel geweld. Veel echtscheidingen. En graag willen ze daar buitenlandse trainers voor. Die kunnen makkelijker Jeruzalem in dan trainers van de Westoever die geen vergunning krijgen of eindeloos worden tegengehouden bij de checkpoints

Meer problemen: dat het niet altijd makkelijk is om mensen er toe te bewegen om een opleiding te volgen als er geen banen zijn. En zolang er een bezetting is en mensen alleen maar aan het overleven zijn, nauwelijks aan hun toekomst denken. Ze zitten ook met het probleem van onderwijzers die niet naar de dorpen kunnen, en dorpelingen die niet naar de stad kunnen. En dat gaat alleen maar erger worden.
Ze doen hun best in de dorpen, ze hebben al een hele reeks clubhuizen geopend voor de jongeren, voor de vrouwen, maar er is een schreeuwend tekort aan bibliotheken, aan sportfaciliteiten, zodat die jongeren zich een beetje uit kunnen leven. Er is in vele dorpen een totaal verwaarloosde infrastructuur. En er is behalve landbouw nauwelijks sprake van industriële ontwikkeling.

Een van de vrouwen vertelt over het vrouwenwerk in de dorpen. Simpele cursussen, over voedsel, wat je nog meer met een tuin kunt doen, basisscholing in lezen en schrijven, burgerschapskunde, over je registreren voor de verkiezingen en waarom dat belangrijk is. Maar daarna, wat moeten de vrouwen in hun dorp als ze alle cursussen hebben gedaan? Er hebben nog nooit zoveel vrouwen deelgenomen aan de verkiezingen, maar ze zijn niet verkozen, op een enkele na. Moeten ze niet meer leren hoe je campagne moet voeren, meer leiderschapsontwikkeling?

Een belangrijk onderwerp van gesprek is de vraag hoe het komt dat Hamas zo vergaand heeft gewonnen. Het is tijd voor de hand in eigen boezem. Een van de vrouwen, foto hieronder, stond kandidaat en heeft het op 400 stemmen na niet gehaald. Natuurlijk is ze teleurgesteld, maar neemt het sportief op. Zo kan dat gaan in een democratisch proces. Maar stelt zich wel de vraag: hoe komt het dat Parc zo goed is in het mobiliseren van mensen, van het stimuleren van zelforganisatie, en het aanbieden van sociale dienstverlening in de dorpen, en hoe komt het dat zich dat niet heeft verzilverd in meer stemmen voor de mensen die met Parc gelieerd zijn? Hamas heeft ook gewonnen omdat ze veel voor de mensen doen, zoals uitkeringen voor families die hun kostwinner kwijt zijn, gesneuveld of in de gevangenis. Ze richten scholen op. organiseren medische hulp. Wat heeft Hamas dat zij niet hebben? Iemand zegt: maar Hamas heeft ook gewonnen omdat de mensen een sterke organisatie wilden tegen Fatah in. Dat is waar. Maar toch. Het zal de komende tijd een belangrijk onderwerp blijven – waar zit de missende stap tussen de sociale dienstverlening en de politieke vorming?

Er wordt heftig gepraat hoe het komt dat zoveel vrouwen op Hamas hebben gestemd, als een van de mannen dat de vrouwen bijna verwijt. Ze maken nog te weinig onderscheid tussen hun burgerrechten en hun religieuze rechten als vrouw, zegt iemand. Hamas was heel slim om uitgerekend de vrouwen te beloven dat ze voor hun rechten op zouden komen. We moeten ook niet zo hameren op vrouwenrechten, zegt een man. We moeten het veel meer hebben over partnerschap. En mannen moeten meer weten over vrouwenrechten, zegt een vrouw. Het is hier nog een hele discussie, die begrijpelijk is. Onder de omstandigheden hebben vrouwen en mannen elkaar hard nodig.

Klopt, zegt de vrouw die niet is verkozen later tegen me. Mijn man heeft meegeholpen in mijn campagne. Hij heeft in de tijd dat ik op pad was voor onze dochters gezorgd en hij vindt het niet te min om zelfs op de tv te laten zien dat ook hij het huishouden doet. Zonder hem had ik het niet kunnen doen.

We moeten meer leren hoe we onze PR beter kunnen doen, hoe we met de media om kunnen gaan, zegt een deelnemer. We moeten de jongeren meer helpen om hun situatie te begrijpen, we hebben meer politieke scholing nodig. We gaan weg met een lijst van punten waarop de Parc mensen nog best wat scholing en training kunnen gebruiken.

Er valt nog zoveel te doen in de Palestijnse gebieden. We hebben bewondering voor de manier waarop ze tegen de bierkaai op toch proberen hun land op te bouwen, hun eigen geld te verdienen. Parc is een heel goed voorbeeld van ontwikkeling van onderaf, klein beginnen bij de mensen zelf, ze de middelen in handen geven om het zelf te doen. Als straks de muur af is gaat het allemaal weer nog moeilijker worden.
Toch is dit bijna regel: wanneer we met de Palestijnen praten die maar niet opgeven -soemoed, volharding noemen ze het daar – worden we aangestoken door hun energie. Je komt er kwaad vandaan om al het onrecht. Maar nooit depressief. Zij zijn het die bij ons de moed er in houden.

’s Middags gaat Ashraf, het jongste staflid met ons een dorp bezoeken.
(Morgen laatste deel)