Verberg uw Aangezicht niet voor mij,
uw woorden verzwijg ze mij niet,
een vreemdeling ben ik op aarde.
Zo vaak als ik mij tegenwoordig niet een vreemdeling voel. In mijn eigen land.
De Ekklesia. Een reeks van zondagen staan de diensten en de schriftuitleg in het teken van het teruggaan naar de bronnen: de joodse bronnen. Want in deze kerk wordt nooit vergeten dat Jezus geen christen was, geen goi, maar een joodse leraar. Als ik moet zeggen wat ik ben zeg ik maar christen, bij gebrek aan een preciezere term. De Ekklesia is zowel ontstaan uit een christelijke traditie als uit het verzet ertegen. Dat gaat dieper dan ‘eucumenisch’, waarbij katholiek en protestant bij elkaar worden opgeteld. Het gaat er om om ‘het woord dat ons gegeven is’ te ontdoen van de aangegroeide patriarchale interpretaties, van ingeslopen tradities en locale gewoontes, van al te aardse machtspolitiek van religieuze instituties, van de ontpolitisering. Om ze te ontdoen van ‘geruchten over God’.
Ik vind het interessant dat ik een dergelijk proces ook zie plaats vinden onder Europese moslims, de vrouwen die terug gaan naar de bronnen om de oorspronkelijke woorden te vinden die gaan over gelijkheid tussen de seksen, terug naar de bronnen zoals Tariq Ramadan dat doet (niet te verwarren met fundamentalisme) om met nieuwe ogen kunnen zien wat de eeuwige woorden te zeggen hebben aan de mensen nu, hier.
Alex van Heusden deed de schriftuitleg . Over de priester Ezra die het volk het boek van de thora van Mozes kwam brengen. En zij begrepen wat voorgelezen werd en zij huilden. En zij vierden feest en aten, maar vergaten niet om hun voedsel te delen met de armen. Het woord is er niet alleen om te spreken, het woord moet je doen.
Daar aan de voet van de Sinai ontvangt het volk het brood dat het nodig heeft om volwassen te worden, dat wil zeggen: drager van de vrijheid die pas werkelijk wordt als het de verantwoordelijkheid voor de ander aanvaardt (wat de joodse wijsgeer Emmanuel eens heeft getypeerd als ‘moeilijke vrijheid’.
De geschiedenis van het joodse volk, al sinds antieke tijden, is er een van verloren vrijheid die telkens weer herwonnen moet worden.
Voorlezen aan het volk – zij moeten de thora leren begrijpen, niet als een godsdienstig boek, maar als de grondwet van hun samenleving, met las beginselen gerechtigheid, solidariteit en erbarmen. Als zij begrijpen waarom het gaat in dat boek, huilen ze. En ze doen wat ze berepen hebben. Ze vieren feest, want daar is reden toen, Simchat Thora, ‘vreugde om de thora’, en ze sturen voedselpakketen naar de armen. Ze tonen zich solidair met de zwaksten, zoals de thora het voorschrijft.
Het is zo actueel, alweer. Vrijheid is moeilijk. Vrijheid is alleen de moeite waard als we die gebruiken voor gerechtigheid, solidariteit en erbarmen. Vrijheid is nooit bedoeld voor ons alleen, ten koste van een ander. Die actualiteit klinkt ook door in de voorbeden: om zorgvuldige omgang met onze vrijheden, om respect, om wijsheid in het omgaan met elkaar. Dat wij nalaten wat anderen pijn bezorgd. Dat wij anderen eerbiedigen met hart en ziel.
Een paar maanden geleden, toen Anton Wessels de schriftuitleg deed, las hij dit moslimse gebed in De Rode Hoed, die eens eens schuilkerk was:
O Ene, wekker van mijn hoop,
Bedekker van mijn schuld!
Behoed mij…
voor stormen en gevaren,
voor het boze dat op aarde waakt,
dat ook in mij slaapt!
Behoed mij voor drift
die tot U niet leeft!
Behoed mij voor een lichaam
dat voor u niet beeft!
Behoed mij voor een geest die
van U niet getuigt!
Behoed mij voor een knie die
voor u zich niet buigt!
Behoed mij voor een hart
dat U niet meent!
Behoed mij voor een oog
dat tot U niet weent!
Behoed mij voor een bede
die niet opstijgt
uit de nacht, uit het diepste van mijn hart,
tot Uw oor!
Een moslims gebed, het past hier evenzeer als die andere, joodse en christelijke gebeden. In de Ekklesia ben ik even geen vreemdeling.
Na het lezen van het artikel is het misschien interessant om ook eens contact te zoeken met de Soefi Orde van Hazrat Inayat Khan. Daar wordt tijdens de Universele eredienst, die voor iedereen toegankelijk is, teksten uit de Heilige boeken,waaronder de Thora, de Bijbel en de Koran, voorgedragen en toegevoegd met een thematische preek, voordracht(www.soefi-orde.nl)
Soefisme is binnen de Islam een stroming die nauwelijks bekend is bij mensen. Deze soms wat vrijzinnige benadering van de Islam kan een bijzondere aanvulling zijn op de gangbare informatie.
Naast de soefi orde bestaat ook de soefibeweging van Hazrat Inayat Khan (www.soefi.nl). Deze heeft eigenlijk de Universele Eredienst verder uitgewerkt. De soefiorde was door zijn zoon verder ontwikkeld.
Dit ter aanvulling en rectivicatie.
Dank je Harry, de beweging is mij bekend en met de heer Khan had ik op dit weblog al eerder kennisgemaakt. Helaas zet hij zich erg af tegen Marokkaanse en Turkse moslims in Nederland, er schijnt erg veel oud zeer te zitten tussen de verschillende organisaties en bewegingen. Dat maakte het kontakt in ieder geval minder dan prettig.
Als je de oude Khan bedoeld heb ik dat niet zo gelezen, maar het zou kunnen. Hij leefde volgens mij nog voor de conflicten met deze groepen Moslims, dacht ik.
Wat wel vaak een probleem tussen de meeste moslims onderling is, veel moslims hebben een wat starre Islam vermengd met hun cultuur. En de selefie-groep is ietwat strenger in de leer dan de soefies binnen de Islam. Wat misschien dan wel interessant kan zijn de soefies van Nimatullahi, met een interessant boek over vrouwen in de Islam, Sufi woman (www.nimatullahi.org), Haqqani-mevlevi(www.haqqani-mevlevi.nl) en de Alawigroep, waarbij veel Marokkaanse moslims betrokken zijn. Eèn van hun moderne inspirators Khaled Bentounes woont in Frankrijk(zie ook bv http://www.lombox.nl/multiculti/soefikoor.html
Turkse Moslims zijn veel aktief met Rumi, Junus Emre en een intelektuele groep van Said Nursi
Ik hoop dat met dit stuk een bredere uitbreiding over de Islam toegevoegd is
Is je keuze hierin nu rationeel, je eigen verstandelijk bepaalde keuze, of maak je je afhankelijk van een zg. hogere macht?
Hi Anja , je haalt een aantal Khan’s door elkaar. De Khan die jij bedoelt is van de ahmadiyyabeweging . De Khan hierboven genoemd is afkomstig uit pakistan of India en is een soefi. Groeten Fien
Ha Anja,
Een kleine moderne kanttekening bij het optreden van Ezra lijkt me wel gepast op je site. Hij probeerde namelijk een massale etnische zuivering door te voeren. Iedere Israeliet die weigerde binnen drie dagen zijn niet-joodse vrouw en kinderen te verstoten, werd door Ezra bedreigd met excommunicatie en verlies van al zijn bezittingen. Dus zo’n feest was Ezra’s optreden nu ook weer niet voor heel wat huisvaders, laat staan voor hun vrouwen en kinderen.
Je kunt het nalezen in hoofdstuk 10 van het bijbelboek Ezra: er wordt bitter gehuild om het hardvochtige uitzettingsbeleid…
Ruben
Dank je Fien, voor de correctie. Zal er op letten dat ik de Khans en de bewegingen niet meer door elkaar haal.
Jammer van die Ezra, Ruben. Weer een held minder.
Nico, met mijn rationaliteit is het helemaal in orde. En als je een beetje wat begrijpt van wat ik over mijn kerk vertel, dan snap je ook dat het geen kwestie is van bevelen van boven af. Of het moest die zijn van rechtvaardigheid en erbarmen. Die passen prima bij mijn verstand.
@7 Beste Ruben, helemaal mee eens! Overigens worden alle mannen naar Jeruzalem geroepen, waarop dit “hele volk” besluit om de niet Joodse vrouwen weg te sturen. Het “hele volk” bestaat uit mannen, de Joodse cultuur was toen heftig patriarchaal, maar het verhaal speelt omstreeks 520 v.C. en zo ging dat nou eenmaal in die tijd.
Wat betreft Ezra 10. In het daaraan voorafgaande hoofdstuk 9 wordt de ‘apartheid’ van Israël ten opzichte van de omringende volkeren afgezet tegen de ‘gruwelen’ die die volkeren bedrijven (vers 10, 11)en waar Israël zich niet mee mag inlaten. Onder die gruwelen moeten we gezien de hele context verstaan: praktijken die indruisen tegen de Thora, dat is de levensleer waarin mens en mensenrecht centraal staan. Door vrouwen te nemen uit die andere volkeren, laten de Israëlieten zich in met hun way of life. Huwelijken waren in die tijd geen romantische een-op-een-relaties, maar (economische) verbintenissen tussen clans. Datgene waarin Israël zich zou moeten onderscheiden van die volkeren, namelijk in het zich houden aan de Thora en haar humaniteit, verdwijnt met die verbintenissen uit het zicht. Met ‘etnische zuiveringen’ heeft dit verhaal niets te maken. Misschien zou je het een ‘ethische zuivering’ kunnen noemen. Of het ooit zo gebeurd is, is trouwens maar de vraag. Het is een ‘les’ voor toen. En die les laat zich niet zomaar naar deze tijd toe vertalen. De bijbel is in de beste joodse (en christelijke) traditie overigens geen heilig huis dat van kaft tot kaft letterlijk moet worden beaamd en bewoond, maar een discussieplatform, een weblog avant la lettre. En het gaat nooit om de letter, maar om de geest ervan. ‘Etnische zuivering’ lijkt mij in elk geval niet in de geest van de Schrift (de joodse, noch de christelijke).
En om met tante Sonja uit ‘Een verhaal van liefde en duisternis’ van Amos Oz te spreken: ‘Ik weet dat je het eventueel ook iets anders kunt zien.’
Kees Kok, Amsterdamse Studentenekklesia