(Jan Andreae)

Avond met Jan Andreae. Trainer met wie ik graag samenwerk, en veel mee meemaak, onder andere in Gaza. Was met hem en Deny vorige maand in Palestina, vlak na de verkiezingen, waar we met veel mensen hebben gesproken, en maar weer eens zelf naar de muur zijn gaan kijken. Zie hier en hier.

Voor Jan een aanleiding om een ´bezinningsavond´ te organiseren, over Hamas. Hamas en bezinning, politiek en wat het met je persoonlijk doet, dat is een combinatie die voor veel mensen kennelijk moeilijk te volgen is, en veel van de mensen die zich hadden aangemeld kwamen uiteindelijk niet. Interessant. Hamas roept zulke beelden op dat het moeilijk op te tellen blijkt bij de gedachte dat het aanleiding kan zijn om over jezelf na te denken, of zoals Jan het zei, naar de muren te kijken die je zelf optrekt. Ik ga de avond niet navertellen, dat zou ik ook niet kunnen. Muziek, een paar van mijn eigen foto´s groot zwart-wit op een scherm geprojecteerd, samen met foto´s van Rula Halawani, filmfragmenten van Paradise Now en uit Avenge but one of my two eyes van Avi Mograbi.

(Imad al Kaka en Uri Cohen, initiatiefnemers van Meeting the Enemy)

Een heel persoonlijk verhaal van de Nederlandse Palestijn Imad al Kaka die vertelde dat hij als jongetje in Vlaardingen niet wist dat hij Palestijn was. Inleiding van Jan. Vraag: kunnen we tussen het hebben van een mening en een passief makend gevoel van machteloosheid nog een derde weg vinden? Stilte. En Jan zong Ne me quitte pas, van Brel. Een paar lichtverbijsterde bezoekers die niet weten hoe vaak Jan mensen op het andere dan verwachte been zetten vroegen zich af waar de discussie bleef. Nee, discussie was er deze keer niet.

(Helma, van al het werk achter de schermen)

Ik moest daar wel een beetje om lachen. Pas werd ik weer eens uitgenodigd voor een discussie in een politiek café met de geijkte formule, zoek twee mensen uit die wat opvattingen betreft zo ver mogelijk uit elkaar liggen, en hopla, je hebt weer een debat. Je hoeft als organisator zelf niet na te denken wat je wilt bereiken, een debat, toch? Debat is altijd goed. De debatterenden verschansen zich in de verwachte loopgraven en de mensen gaan na afloop naar huis met het prettige gevoel weer geheel gesterkt te zijn in de mening die ze toch al hadden. Zonde van de tijd. Ik heb tamelijk onvriendelijk nee gezegd, ik doe dat echt niet meer als ik het maar enigszins kan vermijden.

We hebben in de kranten weer genoeg reuring om enige dagboeken mee te vullen. Ik lees dat de gemeente Wageningen, althans de stichting Ons Pardon, vooruitlopend op een progressief kabinet dat volgens hen gaat komen, de in Wageningen verblijvende vluchtelingen van voor de nieuwe asielwet een dak boven hun hoofd, geld en begeleiding gaat bieden. Dat doen al meer gemeentes, gewoon omdat je mensen nu eenmaal niet op straat kunt zetten, maar Wageningen doet het nu openlijk. Ik zie het al: ik sta daar geheel achter. Zuur redactioneel in de Volkskrant: de desbetreffende asielzoekers zullen blij zijn met ieder sprankje hoop. Des te pijnlijker zal het zijn als de verkiezingsuitslag verkeerd uitpakt. Dat argument van de ´valse hoop´ gebruikt Verdonk ook graag. Onterecht, vinden de mensen die met vluchtelingen werken, want meer dan veertig procent kreeg inmiddels een verblijfsvergunning, en wat is er dan vals aan die hoop? En nog wat, gooi ze maar de straat op, laat ze maar de vernieling ingaan, is dat het alternatief voor een sprankje hoop?

De allochtone stem discussie woekert nog een tijdje door. Ook reacties die ik verstandig vind, dezelfde strekking van mijn Volkskrant stuk. Doen Nederlandse migranten eindelijk wat iedereen wou, is het weer niet goed. Reacties vooral naar aanleiding van de ´het multiculturele drama´ aanhanger Paul Scheffer. Sjoerd de Jong in het NRC van gisteren. Laat vooral zien hoe verschillend er is gereageerd op de revolte van de autochtone kiezers die achter Fortuyn aanliepen, en de allochtone kiezers die nu een vuist hebben gemaakt. Toen was het geluid dat we begrip moesten hebben voor de door burgers vertoonde onvrede. Nu is het vooral op verwijtende toon, met veel nadruk op de ´etnische belangenbehartiging´, en het loerende clientelisme.

Allochtonen in Rotterdam hebben een partij weggestemd die niets heeft nagelaten om hen groepsgewijs te kleineren, verdacht te maken en te ridiculiseren. Dat is een voorbeeld van strategisch en rationeel politiek gedrag, of je het nu betreurt of niet, en geen uiting van een culturele eigenaardigheid. En bovendien, is dit isolationisme, of juist het tegendeel? Tal van allochtone én autochtone kiezers hebben met hun steun aan de nog altijd zeer autochtone PvdA – de partij van ´de boel bij elkaar houden´- duidelijk gemaakt dat ze van de culturele polarisatie áf willen en op zoek zijn naar precies die democratische, toekomstgerichte consensus waar ook Scheffer zo naar verlangt.

Op landelijk niveau hebben we de laatste jaren een vergelijkbaar beeld gezien. Uit de mond van tal van politici, opiniemakers en publicisten kwam een aanhoudende stroom van parlementair aangeklede beledigingen over de achterlijkheid van andere culturen, de tribalisering van Nederland, de intellectuele en morele manco´s van moslims, en daartegenover de waarde van de Nederlandse cultuur, onze canon, het secularisme, en de noodzaak voor veemdelingen om zich aan te passen. Waarbij er natuurlijk wel altijd meteen, vanuit de goedheid van ons hart, bij wordt gezegd dat het hameren op al die verplichtingen eigenlijk vooral een ´uitnodiging´ is om méé te doen.
Maar dóén ´ze´eindelijk mee in het stemhokje, dan doen ze het kennelijk weer niet goed. Ze denken namelijk, getuige hun hoge opkomst en stemgedrag, blijkbaar dat je met de politiek nog iets kunt bereiken – en hoe achterlijk kun je zijn in dit land.

Scheffer schrijft ook: ´Wanneer we de loppgraven van wit en zwart verlaten, zien we dat er au fond geen belangentegenstelling hoeft te zijn tussen ´autochtoon´ en ´allochtoon´Nederland. In de steden moeten er toch nieuwe meerderheiden te vinden zijn om de problemen met een grotere betrokkenheid aan te pakken´.
Dat is helemaal waar – waarom zouden Turkse middenstanders niet óók een veilige straat willen, of Marokkaanse moeders niet óók willen dat hun kind niet spijbelt? Maar die kans op een nieuwe meerderheid is, althans in Rotterdam, verspeeld door de uitbaters van het ´multiculturele drama´.

Jack Burgers, hoogleraar Grootstedelijke vraagstukken aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, op dezelfde pagina, werkt precies die gemeenschappelijke sociaal-economische belangen verder uit. Kijk naar de werkloosheid onder de migrantengroepen. Die is in Rotterdam aanzienlijk hoger dan in Amsterdam. Rotterdam lijkt op de grote industriesteden in de VS, waar de verschillende groepen aan de onderkant van de samenleving met elkaar concurreren om de schaarse middelen, in de eerste plaats om werk. ´Politiek komt dat in de eerste plaats naar voren via etnisch ressentiment, want langs klassenlijnen is er eigenlijk geen conflict´, schrijft Burgers. Wat is er gebeurd: de concurrentie die uitgevochten wordt via etnische en niet via klassenlijnen heeft gemaakt dat veel kansarme autochtonen feitelijk tegen hun eigen belangen in hebben gestemd op de partij die het gedachtengoed van Fortuyn uitdraagt, mét alle inperkingen van de verzorgingsstaat waar velen van hen zelf afhankelijk van zijn. Met andere woorden: er werd ingezet op het wegkrijgen van de vermeende concurrenten, de migranten, inplaats van het verbeteren van de economische positie voor alle mensen aan de onderkant.

We kunnen er van leren dat, als we af willen van een politieke strijd tussen witte en zwarte middelvingers, we het in de eerste plaats zullen moeten hebben van het vergroten van kansen op de arbeidsmarkt voor zowel wit als zwart. Want die kansen zijn de bradstof waarop de emancipatiemachine loopt.

Ondertussen verschijnt er een nieuwe eend in de politieke bijt, de PAN, een partij expliciet voor allochtonen. Daarover morgen. We vervelen ons ondertussen niet. Gisteren stond het wijzertje van het aantal bezoekers (per dag) van dit weblog voor het eerst boven de vijfduizend. Wow! Zie dat voor je op de Dam en je hebt een echte demonstratie.