Deze week verscheen zijn boek: Retourtjes Nederland. Simon Kuper, Nederlandwatcher, Engelsman wonende in Parijs, zoon van joodse Zuid-Afrikaanse ouders geboren in Oeganda, woonde van zijn zesde tot zijn zestiende met zijn ouders in Nederland. Ik heb zijn ouders wel eens ontmoet, ken zijn oom de uitgever uit Londen die ik weer tegenkwam bij de muur in Kalkiliya en op een conferentie in Jeruzalem – ik had nog niet door dat het jongetje van toen een man is al had ik dat kunnen weten. Kuper, die zichzelf een beroepsallochtoon noemt, schreef een boek over een land in beweging; Nederland. Uit verbazing. Omdat hij het tolerante land van zijn jeugd in de jaren negentig niet meer herkende. Nog steeds zijn zijn beste vrienden Nederlanders, en zit hij graag met ze in Nederlandse cafes – maar we krijgen het flink voor onze kiezen.

Een interview met hem in VN van 29 april, door Thijs Niemantsverdriet, en een interview in het NCR van 6 mei, door Colet van der Ven.

Geen vrolijk beeld van de Nederlanders, stelt Van der Ven. Ontevreden, bang, onbeschoft, inert. Kuper:

Neem om te beginnen de angst. De vorige eeuw is voor Nederlanders betrekkelijk rustig verlopen. Ze waren niet betrokken bij de Eerste Wereldoorlog, de Tweede Wereldoorlog was vooral voor de joden rampzalig maar voor de gewone bevolking minder ontwrichtend dan in veel andere landen, er hebben zich in Nederland geen terroristische groeperingen als de IRA, de RAF, de ETA of De Rode Brigades gevormd en zelfs de Centrumpartij polderde mee in het bestel. Nederland is gewend geraakt aan veiligheid, op een korte opflakkering van gewelddadig verzet door de Molukkers na. Het heeft vakantie gehad van de geschiedenis. Toen kwamen de moorden op Fortuyn en Van Gogh – en Nederland reageerde hysterisch. Een extremist als Volkert van der G. en de Hofstadgroep waren een nieuw fenomeen. Maar de reactie op deze twee moorden was buitenproportioneel. Er is in Nederland tot nu toe een dode gevallen door terrorisme, en hoe erg dat ook is, het reachtvaardigt niet de paniek. De Britten reageerden na de aanslag op de Londonse metro geheel anders. Ze beschouwden de moslimgemeenschap evengoed als slachtoffers en de daders evengoed als Britten. Het was not done om alle moslims over een kam te scheren, terwijl in Nederland bestuurders er geen been in zagen om te klagen over de moslims of de Marokkanen. Neem Rob Outkerk met zijn opmerking over ´kut-Marokkanen´. Daarnaast sloot het Engese establishent een deal met de moslims. Zij zaten dichter bij het vuur, konden sneller potentiele terroristen traceren en als een soort adjunct-spionagedienst fungeren. Zij werden niet met scheve ogen nagekeken maar benaderd als mede-Britten.

U citeert met instemming Trevor Phillips, hoofd van de Briste Commissie voor raciale Gelijkheid in Engeland: ‘ Mensen die anders zijn komen hier, zij veranderen en veranderen wat ze aantreffen’. In Nederland hoor je dat niet snel.

Ik denk dat het establishment de multiculturele samenleving heeft opgegeven, met Job Cohen als bewonderingswaardige uitzondering. De politici hebben zich laten verleiden de gevoelens van de straat te verwoorden en mee te gaan in het bashen van immigranten. Maar ik geloof dat geen enkele partij bij de volgende verkiezingen de multiculturele samenleving in positieve zin tot speerpunt van haar programma zal maken.
…..

De elite heeft haar tactische overwegingen. Hoe behoudt de VVD haar macht, hoe wint ze de volgende verkiezingen, met welke standpunten blijft ze in het zadel? Als de partij denkt dat dat met Verdonk zal lukken, dan zullen ze haar in de armen sluiten. Maar ik geloof niet dat Verdonk – mocht ze gekozen worden tot lijsttrekker – een lange toekomst beschoren is. Zij slaat in navolging van Fortuyn met de vuist op tafel, zegt ;geen gezeik, wij gaan het oplossen’, maar helaas is de moderne maatschappij te complex voor oneliners en simpele antwoorden. Files tover je niet weg, net zo min als de mutliculturele samenleving. Daarom loopt iedere vorm van populisme uiteindelijk uit op een teleurstelling. de LPF in de regering is daar een mooi voorbeeld van.
….

Ik heb nu drie dagen rondgewandeld in Amsterdam en het is een stad met een blank hart en bruine buitenwijken. De Zuid-Afrikaanse cabaretier Pieter-Dirk Uys grapte in oktober 2005 in oktober in het Parool: ‘Wij liepen met onze apartheid twintig jaar voorop. Van Verwoerd naar Verdonk, het is snel gegaan’. Satirische overdrijving, maar ik deel de gedachte erachter. Ik bewonderde de oprechtheid waarmee Nederland vroeger de apartheid veroordeelde, maar hoe het land nu omgaat met scholensegregatie en arbeidsdiscriminatie stelt me bijzonder teleur. Zwarte scholen maken ieder integratiebeleid tot een lachertje. Maar desegregatie heeft geen politieke prioriteit.

Complete interview te lezen in NRC 6 mei 2006. Het boek, Simon Kuper, Retourtjes Nederland, ligt inmiddels in de boekhandel.