Cairo. Een conferentie over terrorisme. Er zijn mensen uit zes Arabische landen afkomstig: Egypte, Jemen, Libanon, Syrie, Saudi Arabie, Palestina en Soedan. Het is georganiseerd door een Jemenitische vrouw, Aischa, die mij heeft uitgenodigd omdat ze al samenwerkte met mijn Palesijnse vrienden. Vanochtend een eerste forumdiscussie, ik zit er naast een geestelijke, en een rij vrouwen. Afkarel Kharady, die de hoofdredactrice is van een Egyptisch weekblad, Dr. Khadiya Al-Haisami, die de minister is van Mensenrechten in Jemen, dr. Nahed Ramzy, die het hoofd is van een centrum voor sociaal en criminologisch onderzoek. Als ik aan de beurt ben om me voor te stellen kan ik meteen een grap maken. Er zijn mensen in Nederland die denken dat alle Arabische vrouwen twee stappen achter hun man lopen. En ik kan ze nu vertellen dat deze conferentie begon met een forum van vooraanstaande vrouwen, en dat de Arabische landen over sterke, vrouwelijke leiders beschikt. Er wordt gelachen en geklapt. Een paar mannen morren. Natuurlijk, zeg ik, gaan morgen de mannen laten zien dat er ook hele goede mannelijke leiders zijn.

Het is niet zo makkelijk voor me te volgen, ik moet nog wat gaan regelen aan de vertaling, want er is geen officiele tolk, ik ben de enige aanwezige die geen Arabisch spreekt. Fatma vertaalt soms, soms Khaled. Het is meteen een heftige bijeenkomst. Duidelijk wordt meteen dat we in een babylonische spraakverwarring terecht komen alleen al wat we onder terrorisme verstaan, en dat de discussie op vele lagen tegelijk wordt gevoerd. De vrouwen in het panel willen het vooral hebben hoe jonge mensen radicaliseren en doorschieten, maar er zijn jonge mannen in het publiek die het vooral politiek zien, en het willen hebben over de daden van Israel en de VS, is dat misschien dan geen terreur? En dan zijn er ook sprekers die van de regering komen, die eenmaal aan het woord daar niet meer van af te krijgen zijn, ook al luistert er na vijf minuten geen hond meer.

Als ik aan de beurt ben om commentaar te geven op wat er gezegd en gevraagd is probeer ik een beetje ordening aan te brengen, al was het maar voor mezelf. Zouden we het eens kunnen worden over deze uitgangspunten?

Terrorisme, dat is wanneer er aanslagen gepleegd worden op burgers, met politieke doeleinden. Daar ben ik tegen, omdat het moreel niet te verdedigen valt om burgers aan te vallen. Maar ook omdat het onproductief is en zich bijna altijd tegen het eigenlijke doel keert.

Wat niet wil zeggen dat de motieven erachter, de woede over onrecht, niet heel goed te begrijpen is. Verder moeten we uit elkaar halen wat Israel en de VS niet uit elkaar halen, verzet tegen onrecht, tegen onderdrukking en bezetting, is niet per definitie hetzelfde als terrorisme. We moeten niet hun fout overnemen en alles op een hoop vegen, en dus alles goed vinden wat zij fout vinden.

Ik citeer de opmerking van de Palestijn die me eens vertelde wat je tegen aanslagen op burgers kon doen. Twee manieren, zei hij. Hef de bezetting op, of geef ons een leger. Denk je echt dat als wij met tanks Tel Aviv binnen konden rijden er nog een jongen bereid zou zijn om zichzelf op te blazen? Dus hier zijn we het ook zo over eens: Israel maakt zich schuldig aan terreur, aan staatsterreur, en ook de VS is schuldig.

Maar ook als we het daar over eens zijn is het niet genoeg om Israel en de VS de schuld te geven. Wij moeten zelf nadenken wat we kunnen doen om terrorisme, aanvallen op burgers tegen te gaan. Door te begrijpen hoe mensen daar toe komen, en door na te denken hoe de gerechtvaardige woede die daar achter zit beter gekanaliseerd kan worden, en op een productieve en gerechtvaardigde manier ingezet kan worden. Dus ik hoop dat we aan het eind van deze conferentie meer inzicht hebben in hoe terrorisme ontstaat, nagedacht hebben wat de alternatieven zijn, en met een lijst van aanbevelingen naar huis kunnen, zaken die ik in mijn land moet doen en die iedereen in het eigen land kan gaan doen.

Ik kreeg een mooi applaus. Na afloop kwamen er veel mensen naar me toe. Ik merkte opnieuw hoe groot de behoefte is in Arabische landen om werkelijk in gesprek te raken met Europeanen, dat wil zeggen, mensen die werkelijk willen luisteren, niet vanuit vooropgezette ideeen over de Arabische wereld en moslims reageren. Ik word uitgenodigd naar Syrie, een vrouw uit Soedan wil met me praten wat we kunnen doen aan de beeldvorming over moslimvrouwen in Europa, meer mensen willen met me praten hoe we meer aan uitwisseling kunnen doen. Waarom het nog steeds zo moeilijk is om te begrijpen dat het weldenkende deel van de Arabische landen en het weldenkende deel van de Europese landen elkaar nodg hebben, omdat de werkelijke problemen niet alleen aan de ene of de andere kant kunnen worden opgelost.
Een mooi begin.
Morgen verder, want vanavond gaan we Cairo in.