Vrouwen in een mannenwereld. In een witte wereld die nog maar langzaam aan verkleurt. De politiek.
Gisteren voor de iftarmaaltijd een discussie over politieke participatie van allochtone vrouwen. In het KIT.

Discussieleidster: Samira Abbos. In het forum:
Fatima Elatik, stadsdeelwethouder Amsterdam Zeeburg, PvdA.
Sevil Erturk, stadsdeelraadslid Bos en Lommer, Amsterdam, PvdA.
Iman Akel, ook stadsraadlid Bos en Lommer, PvdA.
Saliha Daoud, raadslid stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer, PvdA. En Famile Arslan. Advocate uit Den Haag. Niet van de PvdA? Heeft eens kandidaat gestaan in Den Haag voor de PvdA, maar het ging niet door. Niet tot haar spijt. Maar aan het eind van de discussie zegt ze dat ze wel stage wil lopen bij Elatik.

(Famile Arslan, Iman Akel, Saliha Daoud)

(Samira Abbos, Fatima Elatik)

Samira Abbos stelt ze voor. Deze vrouwen zijn Nederlanders. En jawel, ook nog moslim. Net als zijzelf. Staat nu kandidaat voor de Tweede Kamer. Eh, jawel, voor de PvdA. Toeval of geen toeval? Laten we het er op houden dat het grootste deel van de allochtonen op de PvdA stemt, en blijft stemmen, ondanks de recente moeilijkheden, en laten we constateren dat de PvdA er ook echt in is geslaagd om allochtone vrouwen op belangrijke posten aan het werk te zetten. En dat ze er al zitten, en een voorbeeldfunktie hebben voor anderen, dat trekt ook weer allochtone vrouwen aan. Zo werkt dat.

Een voorstelrondje. Hoe gaat het met iedereen en ramadan? Samira zelf zegt er een beetje slap van te zijn, het is vier uur in de middag. Het gaat wel, zegt Fatima. Thuis zijn ze erg vrij opgevoed. Maar ramadan heeft wel betekenis. Samen het eten voorbereiden, samen het vasten breken. Dat betekent wat. De saamhorigheid. Dan merkt ze dat haar broertje wel eet, maar dat niet vertelt. Tegen hun moeder zegt: wat heb ik een honger. Doe niet zo hypocriet, man, zegt ze tegen hem. Zo zorg je zelf dat je er niet bijhoort. Maar omdat ze zoveel praat mist ze wel een kopje warme thee om de keel te smeren. Jawel, als haar koffie of thee wordt aangeboden moet ze het nog steeds uitleggen, maar daar doet ze niet moeilijk over. Moeilijk was het toen ze begon, en ze de enige allochtoon was in de ploeg. Hoewel. Ze was ook de enige die echt in Amsterdam was geboren. Maar jong en nog de ballen verstand van politiek.
En leuk toch, zegt ze ironisch, wijzend op de tafeltjes naast ze waar helemaal voor niks glazen water staan te verdampen.

Famile voelt vooral hoeveel scherper ze is als ze vast, en houdt van de spiritualiteit ervan. Het is veel meer dan vasten. Het is ook verdieping. Het hele jaar ramadan dan maar, vraagt Samira, die zelf niet zoveel merkt van die helderheid die je er van zou krijgen, neeeeee, zegt iedereen. Alsjeblieft zeg.

(Saliha Daoud, Sevik Erturk)

Sevil is de enige die niet meedoet aan ramadan. Ja, daar komt ze eerlijk voor uit. Toen ze nog vastte moest ze dat vaak uitleggen, maar nu ze niet meer vast vraagt niemand er over door. Nee, in haar omgeving wordt dat wel geaccepteerd.

Je moet wel bedenken dat Turkije al vergaand geseculariseerd was, zegt Famile, die zelf wel vast. Als ik een kind zou hebben die niet wil vasten, zou ik het belangrijker vinden dat ze oprecht is dan dat ze niet eet. Verdraagzaamheid ook binnen de moslimgemeenschappen is het belangrijkste. Haar nichtje van veertien wil niet. Natuurlijk vraagt de familie waarom niet. Dan kun je zeggen: als je sterft krijg je vier belangrijke vragen gesteld. Maar niet: waarom droeg je geen hoofddoek. Als je die draagt dan doe je dat voor jezelf, daar hoef je geen verantwoording over af te leggen aan anderen.

Saliha heeft het in haar stadsdeel getroffen. Op haar werk wordt er rekening mee gehouden dat er mensen vasten. Als er ’s avonds wordt gewerkt wordt er pauze gehouden als het vasten wordt doorbroken, er is eten, iedereen eet mee. Ook de mensen van de andere partijen.

Famile vindt het contact maken met niet-moslims geen verplichting, maar wel aanbevelingswaardig. Zelf heeft ze de opening van haar advocatenkantoor gepaard laten gaan met een groot iftar-feest. Daar kwamen van die grijze advocaten die nog nooit iets met moslims hadden gedaan, en verbaasd moesten constateren dat het heel gezellig was.

Een ronde hoe iedereen in de politiek terecht kwam. Voor Sevil was het voorbeeld al gegeven, haar vader was al lid van de partij. Saliha is in de politiek gegaan omdat ze er genoeg van had dat er ‘over ons wordt gepraat en nooit met ons’. Haar eerste wapenfeit zit er al op. Er kwamen een paar Marokkaanse mannen naar haar toe, die vroegen hoe ze actief konden worden in de buurt. Nu wordt er een groep van 25 mannen gecoached en opgeleid om actief te worden, op te letten op de kinderen bijvoorbeeld.

Jawel, zegt Iman. Ze heeft wel even gedacht ze willen mij toch niet alleen omdat ik allochtoon ben op ene hoge plek neerzetten? Ik wil niet als Marokkaan op de lijst staan, dacht ze.

Dat hoor je vaak, beaamt Samira. Bij en debat hoorde ze Elsbeth Etty nog praten over ‘excuus-allochtonen’, maar hoe wil je dan dat het verandert? De politiek moet toch een afspiegeling vormen van de bevolking?

Fatima is ook wel eens voor knuffelallochtoon uitgemaakt. Laat me niet lachen, zegt ze. Knuppelallochtoon kun je dat beter noemen als je weet wat ik over me heen heb gekregen. Ik kom uit de Dapperbuurt. Ik ben Amsterdammer. Ik ben ook nog Marokkaan. Dat is absoluut een pre. Ik kan mensen veel sneller bereiken. Toen die Marokkaanse jongen was neergestoken wilde iedereen vergaderen. Maar ik was de buurt al in. Ze kennen me. Ook de witte arbeiders trouwens. Het interesseert me geen ene moer wat ze over me zeggen. Ik vind het van belang dat ook mijn ambtenaren een afspiegeling vormen van de wijk. Zij zijn mijn ogen en oren. Ik moet met die mensen op pad kunnen. Dan heb je niet zoveel aan mensen die met een leasebak uit Almere aan komen rijden.

Ja, in het begin was het eenzaam. Er was niemand die ons begeleidde, mij en die ene andere allochtoonse vrouw. Leuk hoor, twee allochtone meisjes op de lijst, maar in het begin stond ik soms wel bijna jankend op de tramhalte als ik naar huis ging.

Famile is kritisch, en ziet nog niet veel vooruitgang. Toch nog te vaak dat ze vooral een hoofddoek zien en niet jou als mens. Te vaak dat je bij de verkiezingen wordt opgetrommeld. Ik werd destijds niet gevraagd om wat ik kon.

Samira: het is toch belangrijk dat wij kunnen zeggen dat we een achterban kunnen bereiken? Is daar iets mis mee?

Famile: ik was niet gelukkig met Wouter Bos, de partij won door alle allochtone stemmen, de dag daarna zegt hij: maar we zijn geen allochtonenpartij hoor. Ik dacht: jij bent mijn stem niet waard. Zolang allochtonen worden gebruikt om stemmen te winnen, zonder dat we daar respect voor krijgen, wil ik niet mee doen.

Sevil: ik heb niet het gevoel dat ik er als Turk zit. Ja wel tijdens de campagne, als ik door Turken op straat wordt aangesproken. Maar ik heb geen zin in slachtoffergedoe. Kom op zeg, ik heb al zoveel moeten doen om zover te komen, ik ben geen slachtoffer. En ik heb een brede achterban. Moet er iemand naar een koffiehuis, dan kun je daar een Nederlandse vrouw niet heen sturen, dat werkt niet. Ik kan de jongeren aanspreken. Dat ik ook Turks ben geeft me iets extra’s.

Elatik: luister, er zijn ook witten die op mij hebben gestemd. Zit je er eenmaal, dan ben je er voor iedereen. Ik zit er niet alleen voor de Marokkanen. En je moet ook kritisch durven zijn naar je eigen achterban. In het begin was het vooral moeilijk omdat er te weinig begeleiding was, en dat heeft niks met allochtoon te maken. Ik moest alles nog leren, wist ik veel wat een bestemmingsplan was. Maar dat geldt voor iedereen die begint. Je denkt: dit leer ik nooit.

Famile: dat had ik toch ook als advocaat.

Fatima: mijn beoordeling van de situatie is soms anders. Hebben we het over illegalen. Ik vraag: wie van jullie kent een illegaal, nou, geen van de witten. Maar ik wel. Je moet blijven vechten, maar je moet vooral je collega’s meenemen. Ik heb de leukste werkrelatie met een hartstikke grote witte man van GroenLinks.

Samira: zo zouden ze het moeten zien: we zijn gewoon politici, we zijn er voor het algemeen belang, we zitten daar omdat we het werk goed kunnen doen, maar als allochtoon nemen we iets extra’s mee. Daar zouden ze blij mee moeten zijn.

Het blijft nog wel een mannenwereld, de politiek. Soms is het moeilijker als vrouw, dan specifiek als allochtoon. En dan komen we op het punt van de prijs die vrouwen betalen, als ze hun eigen loopbaan serieus nemen. Wie is er getrouwd, vraagt Samira. Niemand. Ja, Sevil is getrouwd geweest, maar is gescheiden, om haar eigen pad te kunnen gaan. Ze scouten wel vrouwen, de politieke partijen, maar je moet het thuis ook goed hebben om het vol te kunnen houden. Als iemand het niet kan accepteren dat je ’s avonds nog door moet werken wordt het heel moeilijk.

Famile: ik vind het wel een punt dat vrouwen die carriere willen maken vaak alleen zijn. De mannen die zo’n kaliber vrouwen als wij aankunnen zijn op de vingers van een hand te tellen, en die zijn al bezet. Mijn nichtjes zien mij vaak als voorbeeld, zeggen ze ik wil ook zo worden als Famile. En dan zegt hun moeder, maar Famile is wel alleen.

En kinderen hebben als je in de politiek zit? Als Karien van Gennip een kind krijgt in haar ambtsperiode dan krijgt ze kritiek. Maar als Wouter Bos vrijdags vrij neemt om voor zijn kinderen te zorgen vindt iedereen het reuze geemancipeerd.

En dan heb je nog het hele alledaagse dat de maatschappij nog steeds niet is ingesteld op werkende vrouwen, die geen vrouw thuis hebben. Fatima: belt zo’n pipo dat hij de wasmachine komt brengen tussen 10 en 4, zeg ik, luister vriend, ik werk, waar moet ik die wasmachine anders van betalen? Maakt niets uit. Hij komt alleen brengen tussen 10 en 4.

Het is allemaal erg herkenbaar.