V E R K L A R I N G

De ondertekenaars van deze verklaring zijn de afgelopen jaren allen op enige wijze betrokken geweest bij de medische behandeling van overlevenden van de val van Srebrenica en de oorlog in Oost-Bosnië, die in Nederland asiel hebben gezocht.
Als behandelaren van de slachtoffers hebben wij allen medische verklaringen opgemaakt met betrekking tot de traumatische gevolgen waaronder onze patiënten lijden. Onze patiënten hebben afschuwelijke gebeurtenissen moeten ondergaan. Deze gebeurtenissen zijn uitvoerig gedocumenteerd in vele publicaties en makkelijk verifieerbaar.

De overlevenden die in Nederland asiel zochten hebben jarenlang in kommervolle en bedreigende omstandigheden geleefd totdat de Nederlandse troepen zich terugtrokken in juli 1995 en de hel echt losbarstte. Zij hebben familieleden en vrienden verloren door het geweld, zijn zelf gewond geraakt, hebben mensen op beestachtige wijze vermoord zien worden, moesten toekijken naar verkrachtingen, zijn zelf met de dood bedreigd, verkracht en gemarteld, ze zijn gescheiden van hun geliefden en hebben jarenlang in onzekerheid moeten leven, of nog steeds, over het lot van hun dierbaren. Dit is geen geheim. Onze patiënten zijn stuk voor stuk ernstig en fundamenteel geschaad door menselijk geweld en erbarmelijke omstandigheden.

In onze spreekkamers en bij hen thuis zien we de gevolgen van deze gewelddadigheden nog steeds voortwoekeren. We vatten dat samen onder de noemer Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS). Deze term gebruiken we vaak in onze correspondentie. In de praktijk kan dat echter onder andere het volgende betekenen.

Nachtmerries en schreeuwend wakker worden en kinderen die dat herhaaldelijk van hun ouders meekrijgen. Herbelevingen overdag, plots angstig staren en zweten en niet meer aanspreekbaar zijn, weer voelen wat ze toen meemaakten als in een film die zich alsmaar herhaalt. Geobsedeerd zijn door berichten over oorlog en de situatie in het land van herkomst of juist niets meer kunnen verdragen over wat ook maar enigszins doet denken aan wat ze hebben meegemaakt. Prikkelbaarheid, niets kunnen verdragen in hun omgeving, snel agressief worden, alsof je bestuurd wordt en er zelf geen grip meer op hebt. Kinderen die op hun tenen moeten lopen om maar geen heftige reacties over zich heen te krijgen. Onvoorspelbare ouders, onredelijk agressieve partners. Niet kunnen stoppen met praten over wat ze hebben meegemaakt of juist een hardnekkig stilzwijgen uit angst overspoeld te worden door heftige emoties. Een veelvuldig beroep doen op hulp of juist iedere hulp weigeren. Geen enkel vertrouwen meer hebben in de medemens, mensen uit de weg gaan. Intimiteit niet aankunnen. De voortdurende onrust bestrijden door medicatie of verslavende middelen. Allerlei lichamelijke spanningsklachten die het functioneren belemmeren. Overdreven en zwaarwegende schuldgevoelens. Sommigen waarbij de onverteerbare gevoelens leiden tot ernstige depressie, dissociatie of psychose. Of een combinatie van dit alles. En vooral geen enkele hoop meer hebben op een goede afloop, geen enkel perspectief meer hebben op een menswaardig bestaan. Nergens meer bij horen.

Daar komt in de afgelopen jaren nog het een en ander bovenop.
Onze patiënten leven in Nederland vaak in benarde omstandigheden, in kleine ruimtes. De spanning is vaak te snijden. Ze worden in hun bewegingsvrijheid ernstig beperkt. Jonge mensen wordt een zinvolle dagbesteding ontzegd. Ze worden vaak benaderd als profiteurs en leugenaars die eigenlijk zo gauw mogelijk moeten maken dat ze weg komen. Deze mensen zijn wanhopig, murw gemaakt door allerlei onbegrijpelijke en niet uit te leggen procedurele kwesties en ten einde raad.
Wij kunnen u verzekeren dat wij dagelijks worden geconfronteerd met vele ernstig psychiatrisch zieke mensen en daardoor behoorlijk gehard zijn in het omgaan met wanhopige mensen. De behandeling die deze groep mensen noodgedwongen moet ondergaan in ons land, tart echter elke beschrijving. Zelfs Franz Kafka had dit niet kunnen verzinnen. In de rechtsgang was en is ternauwernood aandacht voor hun lijden. Hun verhalen wil men ook daarbuiten niet horen. Een veelvoorkomende maatschappelijke reactie op mensonwaardige gebeurtenissen. Ruimtelijke, politieke en bureaucratische instrumenten worden ingezet om het leed van deze mensen niet al te zeer tot ons door te hoeven laten dringen.

Als behandelaren proberen wij naar de vluchtelingen te luisteren en menselijkheid te betrachten. Wij proberen van open en stinkende wonden littekens te maken. Maar helaas worden wij daarin ernstig gehinderd.

Wat behandeling met name frustreert is de angst van deze mensen terug te moeten naar een land dat niet op hen zit te wachten en waar ze geen toekomstperspectief hebben. Waar zij zich nog steeds bedreigd weten en waar ze hun afschuwelijke ervaringen hebben opgedaan. Behandeling is daar bovendien in de praktijk niet beschikbaar.

Als behandelaren hebben wij middels correspondentie in individuele gevallen reeds benadrukt dat onze patiënten op medische gronden een veilig en zeker verblijf in ons land gegund moet worden. Het is een absoluut noodzakelijke basisvoorwaarde om een begin te kunnen maken met het opbouwen van een nieuw en betekenisvol leven. Een leven waarin hun kinderen veilig kunnen opgroeien en geleidelijk een nieuw zelfbeeld en vertrouwen in anderen kan groeien.
Pas als die basale zekerheid er is, kunnen wij – artsen en andere behandelaren – de vluchtelingen echt behandelen en hun angsten helpen bezweren.

Met klem verzoeken wij de Tweede Kamer om de minister te vragen de eerder in uw Kamer aangenomen moties onverkort uit te voeren en de groep uit Srebrenica eindelijk recht te doen. Op grond van universele rechtsprincipes, ernstige traumatisering en humanitaire noodzaak.

Getekend
D. Corstens, psychiater, Maastricht e-mail: d.corstens@riagg-maastricht.nl

Namens:
– Frank Engelhard, arts GGZ Friesland
– Els Willems, psychotherapeut RGC Zeeuws Vlaanderen
– Jan-Reindert Voogdt, Gedragswetenschapper Riagg Midden-Limburg
– Jan Weimar, psychiater GGZ Zuidoost Drenthe
– Tom Oortwijn, GGZ Midden Brabant
– Wieke Schrijvers, GZ-psycholoog, klinisch psycholoog i.o. GGz Groningen-Zuid
– Marian van Dijk, GZ-psycholoog Bavo-Europoort.
– Nicole Vereecken, systeemtherapeut.
– Camilla Peters, systeemtherapeut.
– Jan.P.M. van Veen, psychiater Dr.S van Mesdagkliniek Groningen
– Herman van Nuffel, psychiater RGC Zeeuws Vlaanderen
– Rita Hermans, psychologe RGC Zeeuws Vlaanderen
– Mark de Vos, soc.psychiatrisch verpleegkundige RGC Zeeuws Vlaanderen
– Mirjam Haffmans, Arts/ psychotherapeute
– Jan Rodenburg, Klinisch psycholoog/psychotherapeut Psychotraumacentrum Vught
– Esther Roeden, GZ-psycholoog, Maastricht
– Monique Ritmeijer Psychotraumacentrum Zuid Nederland Vught
– S. van de Vorst Arts-assistent psychiatrie, Psychotraumacentrum Zuid-Nederland
– Dicky Schut, GGZ Drenthe
– Martin Vink, RIAGG Zwolle
– Govert Kagenaar Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige Psychotrauma centrum Zuid Nederland
– drs. A. Tatlicioglu, klinisch psycholoog-psychotherapeut
coordinator platform Interculturalisatie en Hulpverlening asielzoekers GGz Groningen
– Astrid Poiesz, GGZ Groningen.
– Ken Smith, psycholoog/psychotherapeut, RIAGG Maastricht
– J. de Doelder- de Ruiter, huisarts
– Joost Bosland klinisch psycholoog/psychotherapeut psychotraumacentrum Zuid Nederland, Reinier van Arkelgroep Den Bosch/Vught
– Anita Kosters, psychiater, van Mesdagkliniek, Groningen
– Soozan Boothe, pedagoog, RIAGG Maastricht