Ik was van plan om me er niet druk over te maken, maar ik moet nu toch even mijn ergernis kwijt. Gaat over Cisca Dresselhuys en Opzij, die nu 25 jaar bestaan. Dat is zeker een lintje en een bloemetje waard voor uithoudingsvermogen. Ik zou het daar graag bij hebben willen laten, wanneer Dresselhuys niet even erg tegen mijn haren in had gestreken.
Wat ik haar moeilijk kwalijk kan nemen is dat de media, die willen weten ‘wat het feminisme er van denkt’ altijd bij haar terecht komen. Dat is haar schuld niet, het gros van de feministen, zoals ik, doet inmiddels wat anders – met meenemen van hun feminisme uiteraard – en ‘feministe’ is ondertussen maar een van de vele etiketten en identiteiten die ik heb verzameld. Wat ik haar wel kwalijk neem is dat ze – juist nu – een beeld schetst van het voorafgaande feminisme waar ik toch echt tegen moet protesteren. Volkskrant vanochtend.
Dresselhuys:
De linkse partijen bleven lang vasthouden aan het multiculturalisme: wacht maar geduldig af, dan komt het vanzelf goed met de integratie. Zo dachten ook veel feministen: wij hebben er honderd jaar over hebben gedaan, gun allochtone vrouwen die honderd jaar ook. Er was een houding van afzijdigheid. Ingrijpen in de afschuwelijke situatie van veel moslimvrouwen beschouwden zij als paternalisme. Terwijl ik het zie als broodnodige solidariteit. Dat komt misschien ook doordat bijna alle feministen uit een links nest kwamen.
Watte? Een houding van afzijdigheid bij linkse feministes? En dat zegt Dresselhuys? Destijds waren er heftige discussies in de vrouwenbeweging tussen wat we toen nog ‘zwarte’ en ‘witte’ vrouwen noemden. Een belangrijke les die ik daarvan heb geleerd: niet alle vrouwen doen hun emancipatie op dezelfde wijze, en het gaat witte vrouwen niet aan om zwarte vrouwen te vertellen hoe ze dat doen moeten. En witte vrouwen mochten wel eens een beetje hand in eigen boezem steken hoe ze vooral niet vanuit een vermeende blanke superioriteit de zwarte vrouwen de les moesten lezen. Er waren toen nog weinig moslimvrouwen aanwezig, maar ze waren er. Niemand van de vrouwen, wit of zwart, links of niet, zei destijds ‘dat de integratie wel vanzelf kwam’. Integendeel.
Jarenlang hebben we in gemengde groepen met elkaar gewerkt, bondgenotengroepen, joods en niet-joods, zwart en wit, we hebben het over klasse gehad, want dat was duidelijk, in de bevrijdingsbeweging die het feminisme was ging het om meerdere ‘ongelijkheden’ tegelijk, om sekse, om kleur, om klasse. Antiracisme was aan mijn kant van de vrouwenbeweging een volstrekt vanzelfsprekend onderdeel van waar we voor stonden. Er ontstond toen, net als nu, een keur van groepen, buurtinitiatieven, zelfhulpgroepen, die zich bezig hielden met de positie van vrouwen – ook van migrantenvrouwen. Veel van de expertise die toen ontwikkeld werd, werd overgenomen in de hulpverlening, in het welzijnswerk. Er werd door vrijwilligsters les gegeven in het Nederlands. En tweede kans onderwijs en volwasseneneducatie, met name ook aan migrantenvrouwen. Ik heb vervolgens nog twintig jaar les gegeven over diversiteit en ongelijkheid, ik heb er een boek over geschreven, De ziekte bestrijden, niet de patient. Ik kom nu nog steeds veel van de vrouwen van toen tegen die de lessen die we hebben geleerd zo mee kunnen nemen – ook al is het vijandbeeld zwart nu verschoven naar het vijandbeeld moslims – dat solidariteit er niet uit bestaat dat je andere vrouwen voor gaat schrijven hoe ze het doen moeten. Dat je naast ze staat en met ze werkt, en dat zij laten weten welke steun ze daarbij kunnen gebruiken. Is dat afzijdigheid of een gebrek aan solidariteit? Ik dacht het niet. Is begrijpen dat elke vrouw haar emancipatie bevecht op haar eigen manier en in haar eigen tempo hetzelfde als ‘gun ze honderd jaar en wacht maar geduldig af?’ Dacht ik ook niet. Is dat ‘paternalisme’? Dat lijkt mij het tegendeel van paternalisme. En waarom weet Dresselhuys dat niet? – er maar even vanuit gaande dat dit geen kwestie is van kwade trouw – omdat ze er nooit was. Ze zat achter haar bureau. In de tijd dat ik nog voor Opzij schreef was de redactie niet bepaald geinteresseerd in dit soort ontwikkelingen in de multiculturele vrouwenbeweging. Of voor wat later zmv-vrouwen is gaan heten, zwarte en migranten en vluchtelingenvrouwen – met hun organisaties.
Dat stukje geschiedenis zou ik met genoegen achter me laten wanneer het niet opnieuw werd gebruikt, misbruikt, door Dresselhuys, om zichzelf nu te etaleren als de feministe die zich zo inzet voor de bevrijding van allochtone vrouwen. Wat zijn de wapenfeiten van Dresselhuys? Dat ze zei dat er bij haar op de redactie niemand binnen kwam met een hoofddoek. En om het later nog wat erger te maken ‘verzachtte’ ze dat door te melden dat dat eventueel wel kon op de administratie. Heeft ze nooit teruggenomen. Tweede wapenfeit: om Ayaan Hirsi Ali te pushen als de aanvoerster van de ‘derde feministische golf’. Even over het hoofd gezien dat Hirsi Ali door de migrantenvrouwen in Nederland niet bepaald als hun woordvoerder werd gezien – de redenen daarvoor heb ik al eerder uitvoerig behandeld op dit weblog – en dat er helemaal niemand zat te wachten op het over hun hoofd heen uitroepen van een derde feministische golf, die er wat mij betreft al was, trouwens. Maar dat weet je natuurlijk niet als je altijd achter je bureau blijft zitten. Derde wapenfeit: dat Dresselhuys het wel een goed idee leek om minister Verdonk aan te stellen als minister van emancipatie.
Opzij heeft stelselmatig de boot gemist, de afgelopen jaren, als het gaat om hun solidariteit te betuigen met de emancipatie van migrantenvrouwen, om zich daar werkelijk voor te interesseren. Ik kan een lange lijst maken van gemiste kansen, van bijeenkomsten waar vrouwen in goed feministische traditie het heft in eigen handen namen waar het ging om bijvoorbeeld gedwongen huwelijken of genitale mutilatie. Geen verslaggeefster van Opzij te zien. Niet aanwezig bij de vele debatten van vrouwen zelf. Geen aandacht voor de meer dan interessante stroming van vrouwen die hun emancipatie bevechten binnen het kader van de islam. Geen werkelijk kritische behandeling van de sharia en in hoeverre die niet of wel in strijd is met gelijke rechten. Geen kik toen rechts de vrouwenemancipatie kaapte om daar de moslimmigranten mee om te oren te slaan. Geen inhoudelijk stuk over mishandeling van migrantenvrouwen toen er beweerd werd dat dat allemaal de schuld was van de islam. Geen werkelijke inhoudelijke behandeling van de kritiek die er was op de gedachten van Hirsi Ali. De redactie van Opzij bleef wit. Ze waren er nooit. En ik denk niet dat er veel migrantenvrouwen zijn die Opzij lezen. Die kunnen voor de zaken die hun eigen emancipatie aangaan beter elders terecht. En grote, hele grote, dikke gemiste kans.
Dat is verder niet zo erg, de emancipatie van migrantenvrouwen gaat toch wel door, en gaat geen honderd jaar duren. Laat Opzij toch rustig een blank blad blijven, met af en toe een kleine lippendienst om het niet al te erg op te laten vallen, laten ze het vooral hebben over vrouwen aan de top, en thema’s behandelen die in geen enkel ander damesblad zouden misstaan. De interviews met mannen waren vaak leuk, al vind ik dat cijfertjes uitdelen persoonlijk nogal pinnig. Maar kom mij niet aanzetten met de mededeling dat Dresselhuys zo solidair is met het lot van allochtone vrouwen en die linkse feministes niet.
Dresselhuys is gevraagd naar wat ze gaat stemmen. Dat wordt GroenLinks of SP. Als ik naar de inhoud kijk van Opzij van de laatste jaren, dan heb ik een ander stemadvies. VVD, de partij van Hirsi Ali en Verdonk.
Tsja Dresselhuis. Na wat ik afgelopen zaterdag van haar las in Volkskrant Magazine is ze voor mij synoniem aan iedere rechtse blanke man op een toppositie binnen een willekeurige multinational.
Gemiste kans noem ik dat.
Herman, al ben ik duidelijk ook kritisch, kun je het over de inhoud hebben en niet op de persoon spelen? Wat in dat interview (inhoudelijk) leidt tot jouw mening?
Dit akkefietje gaat de SP (toch al niet bekend als allochtoon-vriendelijk) stemmen kosten!
Welk akkefietje, Homer? Een kritisch stuk terug op iemand die beweert dat linkse feministen zich afzijdig hebben gehouden bij de emancipatie van allochtone vrouwen, terwijl ik als een van die linkse feministen heel goed weet dat dat niet waar is? En zou dit dan ook nog stemmen kosten – van wie, van blank rechts van wie we die stemmen toch niet krijgen of van die allochtonen, omdat we toch al niet allochtoonvriendelijk zouden zijn? Of haal je nu het een en ander door elkaar? Leg eens uit Homer.
Ik ben enige maanden geleden als bekeerde Nederlandse moslima geintervieuwd door de Opzij. Helaas kwam ik daarna pas achter de uitspraken van Cisca over moslima’s en ‘de onderdrukking die ze moesten losknopen van hun hoofd’. Ik heb mijn intervieuw toen ingetrokken.
Ik heb Cisca meerdere malen ge-emaild, maar helaas, er kwam geen reactie…
Sorry, je hebt gelijk.
Ik zal het er later even bijzoeken (als ik het nog heb) en er uit citeren. Maar waar ik voornamelijk op doelde is het feit dat ze al jaren aan haar positie vasthoudt als eindredactrice van Opzij en zo jongeren onvoldoende kans geeft door te groeien en zo het glazen plafond in haar eigen organisatie in stand houdt, evenals het feit dat ze ondanks haar kritiek op het beleid bij Trouw, nooit de stap heeft willen/durven maken om zelf het roer over te nemen.
Ik drukte me inderdaad wat ongenuanceerd uit…
Geeft niet, Herman, ik moet soms als ik kwaad ben en dat ben ik wel eens, hahaha, ook mijn best doen om het bij de inhoud te houden.
Ik weet niet of het zo erg is dat ze haar positie heeft vastgehouden. De jongeren vinden hun eigen weg wel om aan de bak te komen, en het is natuurlijk ook omdat veel autochtone instanties gefaald hebben om de nieuwe Nederlanders binnen te halen dat er een scala aan eigen organisaties en initiatieven is ontstaan. Wanneer de media, om een voorbeeld te noemen, destijds wat vrouwvriendelijker waren geweest, en de bui op tijd hadden zien hangen, dan was het de vraag of Opzij zou zijn ontstaan. Zelfde geldt voor vele andere feministische initiatieven.
Ik vind het vooral jammer omdat Opzij eens ook mijn blad was, waar ik graag voor schreef, en ik het zo’n gemiste kans vind dat ze al die interessante zaken en al dat nieuwe talent niet binnen hebben gehaald. Wat mij betreft lag het echt voor het oprapen.
‘Tweede wapenfeit: om Ayaan Hirsi Ali te pushen als de aanvoerster van de ‘derde feministische golf’. Even over het hoofd gezien dat Hirsi Ali door de migrantenvrouwen in Nederland niet bepaald als hun woordvoerder werd gezien’
Toen feministen in de jaren 70 hun soms militante strijd voerden, zaten de meeste vrouwen er ook niet op te wachten. Zeker de Christelijke vrouwen niet. Maar zij hebben wel geprofiteerd van de doorbraken geforceerd door de feministen.
Bekende reactie, Tom. En al vele keren weerlegd. a. hadden de feministen van de jaren 70 wel degelijk een achterban, die zich ook in sneltreinvaart uitbreidde. Dat kun je over Hirsi Ali niet zeggen. b. Heeft Hirsi Ali veel aandacht gekregen in de media, maar geen enkele ‘doorbraak’ geforceerd, behalve dat ze flink meegeholpen heeft aan het versterken van de islamofobie in Nederland. Waarvan ik niet denk dat veel islamitische vrouwen haar daarvoor dankbaar zijn.
Maar dit is al tig keer gezegd, en uitgebreider. Op dit weblog onder andere.
Ik lees de opzij al meer dan 25 jaar en sta de laatste twee jaar regelmatig in dubio om het blad op te zeggen. Het wordt een wat gezapig damesmagazine helaas.
Vanwege die 25 jaar hik ik er wat tegenaan (“misschien is het tijdelijk, misschien gaat het weer beter straks”) maar de punten die je noemde hebben bij mij ook best kwaad bloed gezet. Waarbij ik vooral boos was over haar uitspraken dat een moslima met een hoofddoek er niet in zou komen. Het belangrijkste punt voor de emancipatie in Nederland is heel lang de economische zelfstandigheid van vrouwen geweest. Doordat die steeds beter werd konden vrouwen vanuit een onafhankelijke positie beslissingen nemen over hun leven en hoe ze dat wilden leiden. Als je economisch afhankelijk bent is dat een stuk moeilijker.
Ciska’s opmerking betekende dat ze een moslima haar economische zelfstandigheid misgunde en er van uit ging dat het geen eigen beslissing kon zijn om die hoofddoek te dragen. Dat is het overdreven fanatisme waarmee vroeger gezegd werd dat een echte feministe niet met de vijand (mannen…) kon vrijen vergezeld door een instelling die de makkelijkste stap naar emancipatie (economische zelfstandigheid) beperkt.
Nog even nav 5. Wanneer Cisca zegt dat ze SP-stemmer is zullen vele “allochtonen” zich nog wel bedenken alvorens SP te stemmen. Volgens mij zijn haar uitspraken leidinggevend voor de feministische aanhang “type Opzij.”
Het is maar een losse observatie hoor, ik ben blij dat je die angst niet deelt.
Hoi Anja,
een goede vriendin van me , wiens moeder al jaren in de feministische beweging zit, heeft me verteld dat opzij al jaren erg tegen spiritualiteit is en ook tegen vrouwengroepen die dit integreren in hun feminisme. Het is volgens mij niet iets specifieks tegen de moslimvrouw maar meer de eigen angsten en oude demonen uit het verleden, waar ze nog niet klaar mee zijn.
Wat ik ciska kwalijk neem, of onbegrijpelijk vind, is dat ze vanalles over de moslimvrouw zegt in een generaliserende vorm. Ook heeft ze een woordje klaar over de hoofddoek zonder maar enig besef te hebben van t feit dat iedere individu andere redenen heeft voor de hoofddoek, en zij doet alsof wij allemaal dezelfde redenen hebben. Net alsof je alle vegetariers op hetzelfde schuitje zet. Sommige vegetariers zijn zo uit geloofsovertuiging, anderen weer uit solidariteit met de dieren, anderen weer om de derde wereldlanden te helpen, weer anderen eten geen vlees omdat ze er niet van houden en ga zo maar door……………………..
Het gaat mij erom dat ze mij als individu ziet en mij serieus neemt als mens, als vrouw, als individu. Daar gaat ’t feminisme toch om?
Ik denk dat ‘allochtonen’ zich weinig aan zullen trekken van Dresselhuys, Homer. En andere feministes zijn ook nogal geneigd om zelf na te denken. Dus nee, ik denk niet dat dit ‘akkefietje’ de SP stemmen gaat kosten, nog afgezien van het feit dat het mensen vrij staat te stemmen waarop ze willen. Mij lijken SPstemmers niet zo dom.
Feminisme begint altijd bij de vrouwen zelf, Salima, bij haar verhaal, haar wensen, haar eigen stap vooruit. Dus is generaliseren over alle vrouwen die hoofddoeken dragen en dus zo onderdukt zouden zijn is niet mijn soort feminisme. En al helemaal niet omdat ik er achter ben gekomen, net als jij zegt, dat er vele individuele motieven zijn om een hoofddoek te dragen. En dat die hoofddoek helemaal niet zo belangrijk is, alsof het niet gaat om nog heel andere zaken. En dat als vrouwen dan nog achtergesteld zijn of hun rechten nog niet hebben bevochten, je ze helemaal niet steunt door zo neerbuigend over hen te praten. Is ook al niet mijn soort feminisme en is het ook nooit geweest.
Dus je ziet maar: feministes zijn ook maar mensen, en je hebt ze in soorten en maten. Net als moslims.
En over spiritualiteit, Salima, er zijn veel mensen in Nederland die alles wat met geloof of religie te maken heeft zien als conservatief en dus eigenlijk achterlijk. Dat heeft er natuurlijk ook mee te maken dat de kerken in Nederland inderdaad heel conservatief waren (of soms nog zijn) en erg veel hebben bijgedragen om vrouwen op hun plaats te houden. Maar wat je nu ziet is dat de mensen die zich daar tegen verzetten soms niet meer kunnen zien dat geloof, religie, spiritualiteit ook een bevrijdende kracht kan zijn. Daarvoor moet je je eerst vrijmaken van die oude beelden en echt open staan voor wat mensen je te vertellen hebben. Ik ben er door de kontakten die ik heb met moslima’s echt van overtuigd geraakt dat er een goede reden voor is om de vinden dat de islam een bondgenoot kan zijn in de emancipatie van vrouwen.
Is al deze aandacht voor Cisca niet wat overdreven? Als we het dan toch over de positie van de vrouw hebben spelen er nu twee belangrijkere discussies:
A. De prostitutie; het idiote voorstel van Jorritsma om hoeren mee te sturen naar Afghanistan; de abjecte ideeën van GroenLinks om vrouwen financieel te stimuleren om zo hun boterham te gaan verdienen. Er is een uitstekende analyse gegeven door Karina Schaapman:
http://www.trouw.nl/deverdieping/letter-geest/article517929.ece/Hoerenlopen_is_niet_normaal
B. de facilitering van zwangerschap. De huidige trend is: meer kinderopvang, ook voor baby’s. Voor de emancipatie veel verstandiger lijkt mij de optie om vrouwen meer ruimte te geven via langer zwangerschapsverlof. Ideaal zou zijn een norm van (gemiddeld) 1 jaar vrijstelling van (zwaar belastend) werk op de arbeidsmarkt. Bij gemiddeld 2 kinderen op een arbeidsleven van 40 jaar praten we over 5%. Dat moeten we met zijn allen toch kunnen opbrengen. Zie voor concrete motiveringen en plannen:
http://www.babysabbatical.nl/
Hoi Anja,
Ik ben t er helemaal mee eens dat de Islam een bondgenoot kan zijn voor vrouwen. Ik heb contacten, ook met moslims uit de golfstaten en als ik met hen praat over mijn polderislam dan zijn ze verrrast hoe ik mijn geloof beleef. Zelfs bij mensen uit hele conservatieve families merk ik dat ze voor mijn ideeen open staan. Wat ze wel willen is dat ik met argumenten kom. Dus kunnen verwijzen naar islamitische bronnen. Soms dan vind ik logica voldoende, maar voor hen is dat dan niet genoeg, zeker met zaken als de vrijheid van een vrouw en homosexualiteit, moet ik met argumenten komen, zelfs al is t voor mij zo klaar als een klontje.
De roep naar objectieve, vrijzinnige Islamologen is noodzakelijk om de zeer oude bronnen naar behoren te interpreteren.
Hermie , ik ben t helemaal eens met je. Ik heb gemerkt dat veel vrouwen in Nederland een burn out krijgen omdat ze zowel huisvrouw als kostwinner/ medekostwinner zijn. Dit kan niet gezond zijn lijkt mij………….
aangezien een stroming binnen het feminisme vele jaren ervan is uitgegaan dat het persoonlijke politiek is, voila een persoonlijke kijk van mij op het politieke. Het gaat hier om een structurele kritiek op het feminisme die ik via een omweg inleid:
Er bestaat een aantal wonderlijke maar toch hardnekkige misverstanden over de westerse wereld en de oorlog. Die misverstanden zijn onder andere dat in oorlogen onze soldaten zich niet zullen bezondigen aan terreur en aan oorlogsmisdaden omdat ze dankzij ‘de westerse humanistische traditie’ in oorlogen niet ontmenselijken. In tegenstelling tot militairen uit in westerse ogen ‘achterlijke’ culturen blijft de huidige Europese en Amerikaanse krijger gevrijwaard van primitief gedrag. Dat is althans de vaak onuitgesproken gedachte. Deze veronderstellingen zijn evenwel op niets anders gebaseerd dan propaganda, een ernstig gebrek aan psychologische kennis, en een forse dosis blank racisme.
De NRC berichtte deze week: ‘Foto’s van Duitse militairen die in Afganistan met schedels poseren – een soldaat houdt een schedel naast een ontbloot geslachtsdeel – hebben tot verontwaardigde reactie geleid in Duitsland.’ Niet alleen in Duitsland, maar ook in de hele Arabische wereld nu Al Jazeera hierover heeft bericht, en dat is politiek gesproken veel belangrijker. Duitse ambassades worden inmiddels al extra beveiligd.
Laten we nu eens eerlijk zijn na Abu Ghraib, Guantanamo Bay, de Britse martelingen van Irakese jongeren en talloze andere westerse verschrikkingen waarbij volgens een officieel rapport al meer dan 650.000 Irakese burgers om het leven zijn gekomen. Het Westen heeft het conflict in het Midden Oosten verloren. Wij zijn niet de verlichte vredestichters. Wij zijn dezelfde barbaren als alle andere barbaren die in uniform de mensheid terroriseren. We kunnen wel de beschuldigende vinger naar de Arabische man blijven uitsteken, maar de blanke westerse man die zijn penis naast of in een schedel steekt, is seksueel en moreel ernstig in de war. Om die man ten dienste te zijn, stelde de vooraanstaande Nederlandse politica de VVDster Annemarie Jorritsma voor om westerse prostituees naar het Afghaanse front te sturen. De achtergebleven echtgenoten van de militairen die in Afghanistan de westerse beschaving moeten verspreiden, spelen daarbij kennelijk geen enkele rol. Die moeten het normaal vinden dat hun mannen tussen de beschietingen door aan hun trekken kunnen komen. Aan vrouwelijke militairen die in Afghanistan dienen had mevrouw Jorritsma niet gedacht, die moeten zichzelf behelpen.
Interessant is dat de obscene foto’s van Duitse militairen met schedels in Bild Zeitung staan. Kijkt u even goed naar de voorpagina van Bild. Wat valt u op? Inderdaad, juist dat viel mij ook meteen op. De bovenste foto is een Duitse soldaat die iets doet met een schedel van een vermoorde Afghaan of misschien wel een in Afghanistan gesneuvelde Rus, en meteen daaronder, jawel een lekkere blanke vrouw met opgespoten blote borsten. Met evenveel disrespect voor het leven van dode burgers worden elke dag weer de naakte lichamen van vrouwen opgediend. Bild heet niet voor niets Bild. Bild is de grootste krant van het economisch belangrijkste Europese land en een cultureel significante natie. Welnu, Bild toont in onze beeldcultuur – middels veel beeld en weinig tekst – een wereld waarvan de lezer mag aannemen dat het spoort met de werkelijkheid. In die wereld toont men jonge blote vrouwen, geslachtsrijp, want seks is en blijft de drijfveer van het blanke neoliberale economische systeem. Zo houdt het de man gemobiliseerd en trouwens ook de vrouw. Zij krijgt een rolmodel getoond, anders begrijpt ze kennelijk niet hoe ze zich begerenswaardig moet presenteren. De lezer of beter gezegd de kijker zal er nooit een oudere blote vrouw aantreffen die kinderen heeft gebaard, die als het ware haar seksuele functie verloren heeft, en die met een geplooide buik, platte billen en hangende borsten voor de massamedia haar aantrekkelijkheid verloren heeft. Men zal er ook nooit een man aantreffen met een stijve pik. Die man toont zijn geslachtsdeel wel aan andere geuniformeerde mannen naast dan wel in de schedel van een doodgemartelde of door bommen uit elkaar gereten medemens. En dat terwijl deze helden volgens onze politici bezig zijn met het behartigen van de westerse normen en waarden, gebaseerd op wat de NRC zonder enige ironie ‘de westerse humanistische traditie’ noemt. Kennelijk zijn voor de ‘kwaliteitskrant’ die zegt ‘de nuance’ te zoeken Auschwitz en Hirshima te verontachtzame details in de westerse geschiedenis.
Ik zat eergisteravond in een uitzending van de IKON. Aan tafel zat het boegbeeld van het Nederlands feminisme, Cisca Dresselhuys, die als nestor van de tweede feministische golf afgelopen zaterdag in de Volkskrant onder andere het volgende zei: 1. ‘Poriën, rimpels, al wat zich voordoet mag voor mij worden weggephotoshopt… 2. Ik ben wel eens gevraagd voor staatssecretaris, door de LPF… 3. Ik behoor tot de eerste generatie vrouwen die een mannenleven heeft geleid.’ Tijdens het radioprogramma viel mevrouw Dresselhuys Sandra Roelofs aan omdat die als echtgenote van de Georgische president wel een opleiding voor verpleegster volgde maar niet Georgische vrouwen opriep om de politiek in te gaan. Impliciet gaf mevrouw Dresselhuys daarmee te kennen dat iemand als bijvoorbeeld dr. Condoleezza Rice, die mannen en vrouwen de oorlog instuurt waarbij ook vrouwen en kinderen en bejaarden worden gedood, beter geemanipeert zou zijn dan bijvoorbeeld doktor Aletta Jacobs, een van de eerste Nederlandse feministen, die als arts de gezondheidszorg voor arbeidersvrouwen op poten zette. Net zoals Sandra Roelofs dit nu probeert te doen in Georgie waar vele vrouwen nog steeds straatarm zijn. Als first lady en rolmodel laat ze zien dat dat gezondheiszorg misschien wel belangrijker is dan het werk van – ik noem maar iemand – mevrouw Verdonk, minister van Vreemdelingenzaken en Integratie. Maar in de ogen van de beroepsfeministe blijft een ‘verpleegstertje’ van een mindere orde dan een autoriteit die de macht heeft haar wil te manifesteren.
Mevrouw Dresselhuys is na 25 jaar hoofdredacteur van Opzij ook niet in gesprek met vrouwen. Ze is eeuwig in gesprek met mannen, die zijn voor haar de maat aller dingen. Aan de vooravond van haar 25 jarig jubileum constateert een Volkskrant journalist: ‘Er is uitbundig uitgepakt: haar redactie heeft speciaal onderzoek laten doen naar de invloed van 25 jaar emancipatie, Dresselhuys’ gesprekken met gezaghebbende mannen (uit de serie “Langs de feministische meetlat”) verschijnen opnieuw in boekvorm, in het novembernummer van Opzij ligt zij zelf langs “de meetlat” én staat ze op de cover, en begin volgende maand is er een groot feest met vrienden, collega’s en “hopelijk veel meetlaatmannen.”‘
Een vrouw voor wie de macht van de man gelijk staat aan de Alfa en de Omega van het menselijk bestaan, verandert de wereld niet, ze past zich aan. Ze speelt het spel volgens de mannelijke regels. In het kader daarvan moet men haar uitspraak zien dat ‘poriën, rimpels, al wat zich voordoet mag voor mij worden weggephotoshopt.’ En ook deze uitspraak over de afloop van haar feest is illustrerend: ‘ik hoop dat ik dan niet uit mijn peperdure jurk ben gescheurd, en dat ik niet van mijn hakken ben gevallen.’ Op de vraag: ‘U trekt niet gewoon iets uit de kast?’ antwoordt Dresselhuys: ‘Néééh, nee nee nee nee. Laten wij gewoon eerlijk zijn: hij wordt gemaakt door Sheila de Vries… Hatsiekidee! We slaan een keer toe. We gaan een keer niet naar de wereldwinkel.’ Uitgesproken zonder ook maar een greintje ironie, want ‘de buitenkant vind ik ook totaal níet ónbelangrijk.’ Sterker nog, het uiterlijk is doorslaggevend. In deze werkelijkheid passen natuurlijk geen hoofddoekjes, daar is Dresselhuys fel op tegen. Het tragische is ook dat de blanke westerse goed opgeleide mondige middenklasse feministe geen enkele band heeft weten op te bouwen met al die andere onmondige vrouwen uit de zogeheten ‘probleemgroepen.’ Ze hebben met hen geen enkele affiniteit. Het Opzij-feminisme is er voor de ‘gearriveerde’ blanke vrouw uit de gegoede klasse, van veertig jaar en ouder, kijk maar naar de advertenties, en voor de gekleurde vrouw die hun wereldbeeld steunen, zoals de vriendin van Dresselhuys, Hirsi Magan/Ali die geen band heeft weten op te bouwen met de vrouwen voor wie ze zegt op te komen. De hoofdredactrice vertelt nu trots: ‘Ik ben wel eens gevraagd voor staatssecretaris,’ niet door een progressieve partij maar ‘door de LPF.’ In die wereld bestaan geen first ladies die arme vrouwen helpen van onderaf greep te krijgen op hun dagelijks bestaan. In die wereld leven geen miljarden vrouwen die dagelijks tenauwernood het hoofd boven water weten te houden. In die wereld bestaat geen echte solidariteit met de verschopten, met al die vrouwen en hun kinderen die zonder gezicht en zonder stem moeten doorploeteren. In die wereld bestaat alleen de blanke man, die al eeuwen de macht in handen heeft. Die macht moet men niet aantasten, men moet er deel van worden. Vandaar dat Dresselhuys tevreden constateert: ‘Ik behoor tot de eerste generatie vrouwen die een mannenleven heeft geleid.’ In diezelfde generatie is de kloof tussen arm en rijk in de wereld verdubbeld, mede dankzij de macht van de blanke man, waaraan Dresselhuys zich vrijwillig aanpaste.
Op 9 november zal ze dit feit vieren in gezelschap van ‘hopelijk veel meetlatmannen.’ In haar Assepoester jurk zal ze in het middelpunt van alle belangstelling staan, met veel lippenstift, zalfjes en een trendy haarstijl die haar even begeerlijk zullen maken als de oude vrouw die Goya afbeeldde terwijl de dood en de tijd over haar schouder meekijken. Net als bij die Duitse soldaten in Afghanistan die fier hun pik naast een schedel laten zien, gaat het ook hier om het gevecht tegen de aansluipende dood. Que Tal? Hoe staan de zaken ervoor terwijl de meedogenloze engel van de tijd meeleest. Goya brengt de onverbiddellijke waarheid in beeld dat hoe meer een oudere vrouw zich optuigt des te aangetaster haar lichaam eruit gaat zien. Het verval kent duizenden gezichten. Na al die jaren feminisme is het antwoord botox en een Dior zonnebril. Bij ouderdom geldt: hoe gestileerder de zonnebril of de jurk, des te gedateerder het gelaat en het lichaam. In beide gevallen is geen beter zinnebeeld denkbaar dan die van de militaire pik en het doodshoofd en de oudere vrouw en de weggephotoshopte onderdelen die van haar gezicht een dodenmasker maakt. Leven en dood, eros en thanatos. De dood moet tot aan het einde toe op afstand worden gehouden, met make-up op haar gezicht of een schedel naast zijn geslachtsdeel. We zitten gevangen in driften, we komen niet los van de oerbeelden, de archetypen.
‘Ik heb het blad laten groeien van 1700 tot 75 duizend nu. Petje voor af, zou ik zeggen.’ Succes is groei, is winst, is neoliberalisme. Succes is geen verpleegsteruniform in een achterbuurtwijk. Toen ik naast haar zat en haar witte zachte handen bekeek, die ze keurig naast elkaar voor zich op tafel had gelegd, straalde mevrouw Dresselhuys een bepaalde rust uit, een gevoel van iets bereikt te hebben. Ze leek me een aardig iemand, een bijzondere vrouw, iemand wier bestaan heel anders had kunnen lopen, iemand die zich een heel leven lang aan een rol had vastgeklampt. Ze straalde ook een bepaalde onstilbare droefheid uit.
Men zal niet snel een westerse vrouw zien die haar vagina naast een schedel van een slachtoffer toont. Wat mankeert die westerse man? En waarom wil de blanke westerse middenklasse vrouw zo graag op een man lijken? Waarom hebben ze hun eigen kracht niet ingezet tegen de vernietigende kracht van het mannelijk chavinisme? Waarom is ook het feminisme, net als elke ideologische stroming, er niet in geslaagd het angstige beest in de man/mens te temmen? Dat is geen verwijt, maar een trieste constatering, vooral nu blijkt dat niet alleen de blanke man ernstig in de war is, maar dat ook de blanke feministische vrouw de weg is kwijt geraakt. De vraag is eigenlijk: Wanneer emancipeert Cisca Dresselhuys eens? Immers, ze heeft alle tijd en alle materiele omstandigheden gehad om te emanciperen. Maar waarom is ze dan toch niet geemancipeerd geraakt? Wie heeft het antwoord daarop, want de vraag zal op een of andere manier beantwoord moeten worden, wil het feminisme een stroming die de mens enigszins bevrijdt en niet opnieuw conditioneert, zoals een groot deel van de generatie Dresselhuys heeft gedaan, wat overigens ook mijn generatie is. En die generatie begon met tien over rood en eindigde op het pluche.
Wat een leuke discussie. Anja, ik heb echt waardering voor je, je heldere uiteenzetting, geduld, kennis en de wijze van onderbouwing. Het bied voor velen een mogelijkheid om een discussie te volgen en ook een genuanceerde mening te vormen. Waar haal je de tijd vandaan maar een oprechte dank vanuit Den Haag.
Ik ga niets over Cisca of Opzij schrijven, ik wens haar en haar blad veel succes. Het is jammer dat zij de aandacht krijgen voor een strijd die zij niet hebben gevoerd.
Maar wel over emancipatie, twee momenten in mijn leven voelde ik de vrijheid, toen ik mijn rijbewijs had en niet meer afhankelijk was van NS, de tweede was het verdienen van mijn eigen geld. Die zelfstandigheden gun ik iedereen.
Wat betreft de vrouwenemancipatie, Anja heeft gelijk, iedereen heeft zijn eigen wijze van emanciperen, participeren. Belangrijk is de steun en het creeeren van de randvoorwaarden zodat de ontwikkeling niet stagneert.
Ik als hoofddoekdragende vrouw die beperkt is in haar mogelijkheden maar in ieder geval probeert iets te betekenen voor vrouwen, alleen vanuit solidariteitsgevoel, wil iets toevoegen.
Als ik ergens kom en ik zie iemand die voor het eerst in het openbaar moet spreken, ga naar haar toe, stel gerust, geef tips. Niet omdat ik arrogant ben maar omdat ik weet hoe eng het is.
Als ik merk dat een vrouw de mist in gaat tijdens een debat dan reageer ik rustig en geef de gelegenheid om haar visie uit te leggen om daarna over de inhoud te hebben.
Vaak genoeg ben in ingeschakeld door jonge meiden om met hun moeders te spreken over allerlei zaken. In het verleden heb ik samen met Ineke Wienese vrouwen opgeleid, we hebben communicatievaardigheden onderricht, kleinschalig en niet wetenschappelijk maar zij leerden zich uiten.
Alhoewel ik het druk heb neem ik de tijd om jongeren te helpen met afstudeerprojecten, andere projecten of intervieuws enz. Maar ook attenderen op mogelijkheden.
Er zijn genoeg momenten waarbij je de gelegenheid krijgt om een bijdrage te leveren aan die ontwikkeling. En je krijgt daar zoveel voor terug, een dankbaar gezicht, sprankelende ogen en respect.
Wat jammer dat Cisca en consorten dat gevoel moeten missen
hoi stan,
Ik raad je aan lettres persanes te lezen van Montequieu. Hier gaat t om een Pers die het europa van de verlichting bezoekt en verhaal doen over de zotheden en lofheden die zich hier allemaal afspelen.
Even een uitstapje n.a.v. wat Anja zei over het falen van veel autochtone instanties, waaronder de media.
Omdat de media er blijkbaar ook nu weer niet in slagen het gedachtegoed van allochtonen bevredigend te verwoorden is er een nieuw persbureau geboren: Tawasol
“”Wij weten wat in onze gemeenschap leeft en daarom kunnen we van
binnenuit zien wat er gebeurt. Dit in tegenstelling tot ANP en Novum Nieuws, die alleen maar over ons schrijven”, zegt de initiatiefnemer Abdel Razak Chraou in het NIO-radio programma De Horizon.”
@Hendrik: Een andere bron van berichtgeving is inderdaad zeer nodig. Steve Biko zei ooit “Not only are whites kicking us; they are telling us how to react to being kicked.” Zo gaat de “autochtone” media helaas ook met moslims en “allochtonen” om.
dank je salima
ik ga het zeker lezen.
Beste Anja,
Dank voor je reactie, erg sterk!Wij gaan gewoon door met het bezoeken van de honderden vrouwenbijeenkomsten die jaarlijks worden georganiseerd door vrouwen die wel degelijk bezig zijn met de emancipatie. Met Wij bedoel ik alle vrouwen die wel oprechte belangstelling tonen in migrantenvrouwen!De witte vrouwen die vanuit dure kantoren hun zegje doen wens ik alle succes maar neem ik niet serieus.
gr Samira