Te gast: Jeanne Abdullah en Martien van Asseldonk

Met holle ogen staart Saad Kandin ons aan. Een bundel slangen houdt hem in leven. Hij is al tien-en-een-half, maar twee dokters doen hem een nieuwe luier aan. Hij is zo ernstig verbrand dat lang voor zijn leven gevreesd werd. De twee broertjes van Saad werden die dag door de raket in stukken gesneden. Op die dag des doods, toen veel mensen in Mguza-kamp in mid-Gaza omkwamen bij een Israëlische aanval. Saad brengt met moeite zijn hand omhoog. Een groet. Als om dát te zeggen wat zijn ogen niet meer kunnen: “het gaat goed met me. Maken jullie je geen zorgen”.

“Hoe gaat het?” “Het gaat goed met ons.” Mijn collega Jeanne Abdulla van Cordaid en ik zullen dat nog vaak horen deze dagen. “Het gaat goed met ons”, zegt Mohammed, terwijl hij verbeten aan zijn sigaret trekt. Dan wordt zijn blik afwezig. Het verhaal terughalen om het aan ons te vertellen, doet hem emotioneel pijn. Fadi, onze gids, vult de stilte: “Vorige week landde er een raket in dit huis.” De vader knikt in de richting van de foto aan de muur van het dochtertje, dat omkwam.

We rijden verder. “Gisteren stond hier nog een Israëlische tank,” zegt Fadi, en hij wijst naar een onopvallend heuveltje wat verderop. We stoppen bij een huis en Fadi wijst op de gaten in de muur veroorzaakt door geschut van die tank. Gelukkig kwam niemand om. Wel werd veel vernield. Shamiya, een Palestijnse boer, zucht en schudt zijn hoofd als hij een aan stukken gereten plastic pijp van zijn irrigatiesysteem oppakt en weer moedeloos laat vallen. Zijn aardbeien staan er nog, maar het is nog maar zeer de vraag of hij die dadelijk kan verkopen. De Palestijnen hebben geen geld meer en Israël heeft de grenzen van Gaza hermetisch gesloten voor export van Palestijnse producten.

Jeanne en ik komen kijken of er nog zogenoemde ‘gaten in de hulpverlening’ zijn, ongelenigde noden. Dát vindt men een beetje vreemd. “Er zijn alleen maar gaten. Het is als een vergiet. Alles is kapot, de mensen hebben geen geld. Zet maar een stap in willekeurige richting en er is veel te doen,” zegt Imal van de Welfare Association tijdens een vergadering met hulpverleners. Op veel plaatsen zien we huizen volledig kapotgeschoten en in stukken gereden door tanks. Van schaduwhallen voor de tuinbouw is op sommige plaatsen niet veel méér over dan verwrongen pijpen. Aan opbouwen en investeren is men nog lang niet toe. Dat kost geld en bovendien zit de schrik er nog flink in. Men is bang vanwege de vele onvoorspelbare kleine militaire operaties die de Israëlische militairen in Gaza uitvoeren, wat telkens weer veel schade en ook doden oplevert. “Drie kinderen waren gisteren hun schapen aan het hoeden en werden vanaf de grens met een raket beschoten,” zegt Fadi. “Later lees ik in het UN-rapport dat het jongens van 15-17 jaar waren die te dicht bij een verlaten ‘rocketlauncher’ kwamen. Maar dat maakt het incident niet minder bruut.

Foto: restanten van een schaduwhal.

Het zijn allemaal slachtoffers van “Operation Summer Rains” die de Israëlische regering op 28 juni startte naar aanleiding van het kidnappen van een Israëlische soldaat door drie Palestijnse activisten, en die twee maanden duurde. Die ene soldaat werd niet teruggevonden, wel werden meer dan 200 Palestijnen gedood. Veelal onschuldige mensen. Er werd grote schade aangebracht aan de infrastructuur, deze schade is door de Verenigde Naties geschat op 46 miljoen US dollars. De actie ging veel verder dan het opsporen van Hamas activisten. Zo werd de elektriciteitscentrale buiten werking gesteld. De Palestijnen noemen het ‘een wraakcampagne buiten proporties’.

In de ziekenhuizen heeft men de handen vol aan het behandelen van de vele slachtoffers. “Het probleem is dat de voorraden medicijnen op aan het raken zijn,” zegt dr. Jumaa van het Shifa Hospital. Ongevraagd confronteert hij ons met een digitale foto. Een foto van een jongetje dat hetzelfde overkwam als de broertjes van Saad Kandin. Met hem het gaat het niet zo goed op dit moment. Zijn hersens liggen op de brancard.

Dr. Jumaa vertelt dat er geen medicijnen zijn voor chemotherapie voor kankerpatiënten en voor nierdialyse. “Zes nierpatiënten zijn de laatste 3 maanden onnodig gestorven,” zegt hij. Daarnaast zijn er al zeven maanden geen salarissen uitbetaald en dat heeft zijn weerslag op de kwaliteit van de zorg. De schoonmaakster van het ziekenhuis heeft in elk geval al een tijd niet meer gepoetst, zo te zien.

Het zijn tekenen van een veel groter probleem dat naast de acute trauma’s van “Operation Summer Rain” bestaat. Na de democratische verkiezing van Hamas als regerende partij in januari 2006 blokkeerde Israël de overdracht van de inkomsten van de Palestijnse VAT belastingen (een BTW), die de helft van de regerings-inkomsten vormt. Om het nog erger te maken stopten veel landen, waaronder Nederland alle economische steun aan de Palestijnse autoriteiten, om Hamas te dwingen de staat Israël en eerdere verdragen te erkennen. Als gevolg daarvan krijgen de mensen in overheidsdienst al zeven maanden geen salaris meer. Voor Gaza heeft dat desastreuze gevolgen. Naar schatting 140.000 gezinnen zijn van dat inkomen afhankelijk. Het gaat om zo’n 700.000 mensen, ofwel de helft van de bevolking van Gaza. Ruim tweederde van de bevolking is beneden de armoedegrens teruggezakt. Als gevolg van het niet-uitbetalen van de salarissen functioneren ook veel overheidsdiensten als ziekenhuizen en scholen gebrekkig of niet meer.

Het Wereldvoedselprogramma kan maar 1/3 van de lege magen die ze zouden willen vullen ook daadwerkelijk vullen. De organisatie kampt met een tekort aan internationale steun en bovendien heeft men vaak problemen om toestemming van de Israëlische autoriteiten te krijgen om het voedsel in te voeren. De voedselhulp wordt door veel mensen, met name jongeren, als vernederend ervaren. “Weet je hoe ik me voel?” vraagt Damo, een 24-jarige hulpverlener. “Als een kip in een legbatterij. We mogen Gaza er niet uit. We worden als bedelaars gevoerd en later geslacht.” Veel mensen verkopen sieraden en andere bezittingen om voedsel te kunnen kopen. Dr. Jumaa vertelde dat sommige mensen hun zieke kinderen niet naar de kliniek brengen, omdat het geld nodig is voor eten.

Het grote plaatje, de politieke situatie en het denken aan de toekomst, bieden vooral wanhoop en moedeloosheid. “Onze toekomst is in handen van de bezetter. Als we ons hoofd omhoog steken, dan duwt iemand ons weer omlaag,” zijn opmerkingen die gemaakt worden. Het grote plaatje houdt mensen erg bezig, maar het lijkt geen soelaas meer te bieden, verloren energie. Men valt terug op een leven op de vierkante meter. Op de eigen familie en clan, afgezien van de enkele enthousiastelingen die niet op willen geven en radicaliseren. Binnen de familie vindt men steun, soms van de enkeling die nog een baan heeft, of bij familieleden die vanuit het buitenland steun bieden. “Ik heb altijd betreurd dat mijn twee zonen naar Amerika gingen studeren,” zegt een moeder, “maar nu ben ik er blij mee.” De grote politieke partijen, zoals Fateh en Hamas hebben het belang van die familie en clanstructuren al lang begrepen en hebben een uitgebreid netwerk op dorpsniveau, waarlangs veel hulp gekanaliseerd wordt. Veel klinieken en scholen behoren tot deze of gene politieke partij. In combinatie met de toenemende verarming leidt dat leidt tot grotere competitie en fragmentering van de samenleving, wat veel Palestijnen erg frustreert, en waar ze slechts met lichte weerzin over praten. Liever heeft men het over de bezetting en de gemeenschappelijke vijand Israël, over hoe het allemaal zo ver heeft kunnen komen.

En dat is een lang verhaal. “Het gaat niet over de verarming van de laatste zeven maanden,” houdt men ons steeds voor. De terugval en verarming is al meer dan 5 jaar aan de gang, vanaf het moment dat de werkvergunning van alle in Israël werkende Palestijnen ingetrokken werden. Een enquête onder middelbare scholieren in Gaza wijst uit dat 44 % van hen maar één droom heeft: het land uit, ergens anders een nieuwe toekomst opbouwen. Maar de grens is voor hen hermetisch gesloten. Een dertienjarige knul antwoordde op de vraag wat zijn toekomstdroom is: “ik zou in mijn leven nog graag nog één keer een echte appel willen eten.” Een appel…

Op de foto: een tekening op de muur aan de Westbank die veel Palestijnen ook daar isoleert.

Het is wrang dat de Palestijnse bevolking keer op keer collectief gestraft wordt. Niet alleen door Israël, bijvoorbeeld tijdens de laatste “Operation Summer Rain”, maar ook door bijvoorbeeld de Nederlandse Overheid die er ook voor kan kiezen om de dialoog met Hamas en de Palestijnse overheid open te houden, en die nieuwe regering te beoordelen op haar daden. Daden waarvoor zij nog geen kans heeft gekregen. De huidige situatie in Gaza lijdt tot grotere frustratie, verdere wanhoop en wellicht radicalisering, een verkeerde ‘chemistry’ tussen landen en mensen, die ons steeds verder verwijdert van een menswaardige wereld. Een proces van polarisering waarin het recht van de sterkst cowboys geldt. Alle religies, alle grote denkers waar we als mensheid trots op zijn, hebben ons een andere weg voorgehouden.

——————————————————

onderzoeksteam: Gaza veertig jaar teruggezet in de tijd

Economische neergang niet te stoppen zonder politieke opening
De boycot tegen de Palestijnse Autoriteit, gesteund door de Nederlandse regering, heeft Gaza 40 jaar teruggezet in de tijd. Dit is één van de belangrijkste bevindingen van het Cordaid onderzoeksteam dat Gaza de afgelopen week bezocht.

“Gaza is economisch niet levensvatbaar zolang de grenzen dicht blijven, de boeren hun landbouwproducten niet kunnen exporteren en de vissers niet meer dan 500 meter de zee op mogen. Het resultaat is dat momenteel 80% van de bevolking onder de armoede grens leeft”, aldus de Cordaid onderzoekers. Naast de boycot is een andere grote boosdoener ‘Operatie Zomerregen’, de Israëlische militaire operatie in reactie op het ontvoeren van een soldaat door drie Palestijnse activisten. “De schade toegebracht door tanks en raketbeschietingen is gigantisch en het geweld gaat door”.

Cordaid doet een beroep op de Nederlandse overheid om haar boycot aan de Palestijnse autoriteiten te heroverwegen omdat dit een collectieve straf is voor de Palestijnse bevolking. Bovendien worden de vijftien jaar lange Nederlandse investeringen in een goed lopend overheidsapparaat, geheel teniet gedaan. Zolang er geen politieke opening geboden wordt, kan humanitaire hulp de dramatische achteruitgang in de Palestijnse Gebieden niet tegenhouden.

Cordaid heeft sinds de zomer extra noodhulpgelden ter beschikking gesteld voor Gaza. Naar aanleiding van de recente onderzoeksmissie zullen extra fondsen worden gezocht voor humanitaire hulpverlening.

Datum laatste wijziging: 27 september 2006
foto’s:
martin van asseldonk