Te gast: Joes Meens van Stichting Kifaia
10 jaren Kifaia, what’s the difference of what makes the difference?
Het is goed weer in Gaza te zijn. Voor mij was het meer dan negen maanden geleden. 9 maanden waarin weer verschrikkelijk veel is gebeurd in dit land dat door de hele wereld lijkt te zijn vergeten. Na de ontruiming van de settlements en de terugtrekking van het Israëlische leger leek er weer hoop op een betere toekomst te zijn. Maar waar sommige deskundigen bang voor waren werd helaas waarheid: met het wegvallen van de externe vijand kwamen de interne conflicten die jarenlang onder de oppervlakte bleven in alle hevigheid naar boven. Door de uitslag van de verkiezingen ontstond een machtsvacuüm dat opgevuld wordt door allerlei facties en groeperingen die nauwelijks in toom te houden zijn. De regelmatige lezers van Anja’s weblog zijn hierover uitvoerig geïnformeerd.
Voor ons als Kifaiaploeg betekent dit dat we te maken hebben met heel strenge veiligheidsmaatregelen. Niet meer even in je uppie naar ‘ons’ supermarktje om de hoek om een fles cola te halen, niet meer naar de soukh (grote markt) om te shoppen, huisbezoeken worden ad hoc geregeld, zelfs Anja heeft een –overigens zeer flatteuze- hoofddoek op als we er op uit trekken! Het is opvallend rustig op straat, hoewel het vandaag hier Nieuwjaar is.
Gisteravond hebben we de digitale foto’s bekeken van de laatste 5 jaren. Dan realiseer je je pas hoeveel er hier gebeurt en gebeurd is, èn wat we hier in de 7 jaar dat we samenwerken met het NCCR met zijn allen bereikt hebben. Het is heel goed om daar even bij stil te staan, het voedt ons weer. Hoeveel mensen hebben we niet opgeleid in het multidisciplinaire (samen)werken, in revalidatiezorg, in thuiszorg verlenen? Honderden patiënten kregen zorg die hen toekwam en leerden om te gaan met hun handicap. Gaandeweg ontdekten we samen met onze Palestijnse collega’s dat, naast goede lichamelijke zorg, er minstens net zoveel aandacht moet zijn voor het psychosociale welbevinden en voor het creëren van perspectieven. En het belang van aandacht voor de medewerkers zelf: hoe voorkom je een burn out bij mensen die dagelijks geconfronteerd worden met bakken ellende binnen hun werk, maar die ook thuis/privé zovel moeten verstouwen, gewoon, omdat ze zelf ook burger zijn binnen deze maatschappij waarin zoveel mankeert?
Stilstaan bij gisteren en nadenken over morgen is hier zelden aan de orde: het is gewoon van dag tot dag zien te overleven. Daarom hebben we vandaag ook met de medewerkers van het NCCR stilgestaan bij 7 jaar samenwerken. Het NCCR is nu de grootste organisatie in Gaza op het gebied van revalidatiezorg en thuiszorg. Steeds meer wordt het een expertisecentrum voor andere organisaties, iets waar we 4 jaar geleden alleen maar van droomden.. Er is een unieke samenwerking met onze stichting Kifaia, op vele terreinen. Financieel weten ze de eindjes toch steeds weer aan elkaar te breien. Er is heel veel respect bij de medewerkers voor de relatie met het management van het NCCR. Er is democratie, rechten en plichten zijn helder beschreven. Men is gewoon trots om voor deze organisatie te werken.
We hebben onze zegeningen geteld, we hebben geconstateerd dat over alle politieke, religieuze, culturele en militaire grenzen een vorm van samenwerking is ontstaan die getuigt van een ongemeen diep respect voor elkaar als gewone mensen van deze aarde, die verbonden worden door een diepe drang om er samen iets beters van te maken. ‘Verbeter de wereld, begin bij jezelf’, dat is wat ons bindt. En daarom is Gaza voor mij zoveel meer dan die immens grote zandbak met een groot, volledig afgesloten hek eromheen, waar 1.4 miljoen mensen moeten zien te overleven.
Natuurlijk zijn er ook veel zorgen. Als we die foto’s bekijken zien we zoveel collega’s, waarin we veel geïnvesteerd hebben, met wie we intensief samengewerkt hebben, en die –meestal om redenen van meer financiële zekerheid- bij de overheid zijn gaan werken. Als we inventariseren waar nu de grootste zorgen liggen dan is dat bij de collectieve angst die hier ontstaat, nu dit land politiek destabiliseert en overleven zonder veel perspectief aan de orde van de dag is.
Helaas is Khaled Abu Zaid er niet bij, hij zit nog steeds ‘gevangen’ in Caïro. Gewoon omdat externe krachten, lees de Israëlische overheid, hier bepaalt wie er wel en niet in mag, en wanneer de grens opengaat. En zo wordt hem een van de meest fundamentele zaken van het leven, nl. zijn eigen tijd, afgepakt. Een ‘gestolen’ dag, dat kan je nooit meer terugkrijgen.
Dus ‘what’s the difference?’ Niets, in het gegeven dat er is hier in 10 jaar geen dag van rust, stabiliteit en vrede is. En ‘what makes the difference?’ Dat er nog steeds mensen zijn die gaan voor hun idealen. En we worden er allemaal (veel) beter van.
Joes, als regelmatige lezer van Anja’s weblog vroeg ik me vanavond af, toen ik jouw verhaal las, of ik me niet rot moet schamen over mijn kritische artikelen over de thuiszorg in Nederland. Want vergeleken met de omstandigheden in Gaza is het hier een paradijs. Wat zeur ik dan.
Maar net realiseerde ik me dat ik dan een denkfout maak.
De essentie van thuiszorg is overal dat elke patiënt in zijn eigen omgeving de best mogelijke zorg krijgt die voorhanden is. Omdat dat de essentie van een samenleving is: dat je goed voor elkaar zorgt als het nodig is. Bereid bent goed voor elkaar te zorgen. Dat je als patient zeker kunt zijn van goede zorg.
In Nederland hebben we de toch al overgeorganiseerde en gebureaucratiseerde zorg de laatste jaren in handen gegeven van de commercie. Die volgens een recent onderzoek van de Volkskrant van sommige thuiszorginstellingen een hebberige bende heeft gemaakt en die volgens een andere krant nu al maakt dat ziekenhuizen met statistieken gaan sjoemelen. Vanwege de klanten, de winst, het geld.
Ik moet daar wel tegen protesteren, omdat wij hier in Nederland op die manier de essentie van ‘zorgen voor elkaar’ enorm vervuilen.
Ik dacht eerst even dat het ook niet goed was voor landen als Gaza: als wij onze zorg voor elkaar uit hebzucht en hang naar financiële winst zo verkwanselen. Omdat ik het idee had dat wij hier in Nederland een soort standaard moeten veiligstellen, dat dat ook voor bijvoorbeeld Gaza belangrijk is. Een soort norm waaraan ook mensen in bezette gebieden hoop zouden kunnen ontlenen: zo zal de zorg bij ons ook eens weer zijn. Zorg in vredestijd.
Maar toen besefte ik dat ik alweer een denkfout maakte. Dat het andersom is. Niet Nederland is de norm voor Gaza, maar Gaza voor Nederland. De Nederlandse (thuis)zorg, het Nederlandse zorgbeleid zou als de donder de omstandigheden in Gaza als een soort norm en standaard moeten nemen. Back to the basis. Zou heel goed moeten kijken naar wat jullie daar belangeloos en weloverwogen aan het doen zijn. Omdat bij jullie werk en bij de mensen met wie jullie samenwerken die essentie die wij dreigen kwijt te raken nog zichtbaar is en voelbaar. Zeker (of misschien juist) onder de mensonterende bezetting en het hopeloze gebrek aan medicijnen en spullen..
Ik lees in jouw verslag en Anja’s verslagen dat de essentie van een samenleving is dat je elkaar zo goed mogelijke zorg geeft. En dat dat die samenleving bij elkaar houdt en energie geeft. Dat jullie daar als Nederlander zelf ook energie van krijgen.
Zelfs voor mij die het op verre afstand dankzij internet en jullie verslagen kan volgen, wordt dat duidelijk.
Jouw verhaal was daarom voor mij belangrijk vanavond. Je maakte me iets belangrijks duidelijk.
Ik ga er morgen naar doorlinken.
Heb het goed, daar!
vriendelijke groet,
Alma
Alma, Joes wil graag nog reageren, maar de tijd ontbrak. Komt.
Dag Alma, allereerst bedankt voor je reactie. En sorry voor de wat late reactie, maar ik heb vandaag ‘gewoon’ gewerkt en vanavond de hele avond met vrouw en kinderen op de bank gezeten, elkaar weer bijgepraat over het gewone leven buiten Gaza en over alle details van de laatste reis. Voor mijn kinderen is het reizen naar Gaza onderhand net zo gewoon als het wisselen van de seizoenen, voor mijn Henny betekent het iedere keer wel weer het draaiend houden van een tijdelijk éénoudergezin met 2 ‘energieke’ knullen.
Daarom heb ik nu pas de tijd gevonden om Anja’s blog na te lezen, overigens een fijne manier van cooling down na pressure cooker Gaza.
Je reactie raakt de essentie van wat het NCCR in de Gazastrook doet in de kern. Elke patient krijgt in zijn eigen omgeving de best mogelijke zorg die voorhanden is. “Officiële” thuiszorg bestaat er niet en het unieke van ons concept is dat er daadwerkelijk holistische zorg verleend wordt. D.w.z. de thuiszorgteams besteden, naast de lichamelijk georiënteerde zorg en behandeling, ook veel aandacht aan het psychosociale welzijn van de klant -en de mantelzorgers. Vaak is die psychosociale zorg veel belangrijker dan de somatische zorg. Inadequate verliesverwerking, depressiviteit, posttraumatische stress, burn out, permanente stress kunnen een leven óók volledig ruïneren. En op dat punt loopt de thuiszorg van het NCCR duidelijk voorop vergeleken bij Nederland. Voor je hier al die verschillende disciplines aan één tafel hebt en die vervolgens ook nog een eenduidig zorgplan klaarhebben dat aansluit bij de daadwerkelijke behoeften van de cliënt zelf ben je -als al haalbaar- weken verder. Het gaat inderdaad om back to basic: eten, drinken, plassen, poepen, (een beetje) kunnen bewegen en bovenal je waardigheid terugvinden. En daar komt geen heroiek bij kijken, geen spannende medische interventies, geen ingewikkelde apparatuur, maar gewoon, naast wat kennis van zaken, gezond boerenverstand en de bereidheid je samen te verdiepen in je klant en een relatie op te bouwen. Ik snap je boosheid en het gevoel van vernedering bij de tekortschietende zorg rondom de doorligwonden van je man dan ook heel goed. Decubitus (doorligwonden) is veelal een barometer voor de kwaliteit van de verleende zorg. Maar ja, die statitieken…, die concurrentie…marktwerking…
Het concept (multidisciplinaire zorgverlening aan de hand van een zorg-behandelplan dat door de disciplines in nauw overleg met de cliënt wordt opgesteld en dat aansluit bij de wensen en behoeftes van de cliënt) dat we naar Gaza geëxporteerd hebben, is afkomstig uit de verpleeghuiswereld, en ook daar is dit concept aan sleet onderhevig, door de voortdurende afkalving van kwaliteit en kwantiteit van verzorging en verpleging. Ik hoor verhalen uit veel instellingen en er is veel mis, zoals we allemaal kunnen lezen en zien in de media. Maar zolang we als maatschappij niet bereid zijn meer geld te investeren in de care sector (incl. de thuiszorg!) en nauwkeurig toe te zien op een doelmatige en effectieve inzet wordt het niks. En als je het dan gaat overlaten aan de krachten van markt zullen er veel cijfers ‘opgepoetst’ worden, bepaald niet in het belang van de cliënt.
NCCR werkt belangeloos d.w.z. iedereen die een beroep op de organisatie doet en bij wie een professioneel vastgestelde behoefte aan zorg en behandeling aanwezig is krijgt die zorg, gratis. No matter of de client arm of rijk is, moslim of christen, Hamas of Fatah, man of vrouw. Een heel principieel uitgangspunt, want daardoor is NCCR volledig afhankelijk van externe fondsen. Maar menselijke zorg en betrokkenheid is daar geen handelswaar. Alleen mensen die ècht helemaal geen geld hebben krijgen medicijnen en verbandmiddelen. En die gaan we nu ook maar meenemen… Ook uit echte betrokkenheid
dag Joes,
veel dank dat je de tijd hebt genomen voor een reactie. Je bevestigt wat ik al voelde: jullie komen daar dichter bij de essentie van (thuis)zorg dan het dure rompslomperige systeem hier. En wat belangrijk is: dit is niet alleen voor de patiënten, maar ook voor de zorgverleners zelf zoveel beter en bevredigender.
Ik kreeg een dikke keel bij het lezen. Waarom weten we dit allemaal best, maar doen we het in Nederland vaak niet? Terwijl we hier echt alle mogelijkheden en middelen hebben het goed te doen. En die wil er is, bij de zorgverleners zelf.
Ik beschouw je antwoord als een agenda voor de thuiszorg en ga er nog eens aandacht voor vragen op mijn website. Alle duwtjes helpen.
vriendelijke groet, dank,
Alma