Mooie bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger, georganiseerd door Women Inc en Mama Cash. Ik ging er heen omdat ik een fan ben van Fenna Ulichki, tegenwoordig gemeenteraadslid voor Groen Links in Amsterdam.
Fenna, zelf de dochter van Marokkaanse migranten, maakt van dichtbij mee wat vrouwen doen. Het is al bekend dat er door migrantenfamilies in Nederland meer geld wordt overgemaakt naar het thuisland dan er wordt uitgegeven aan ontwikkelingshulp. Minder bekend is dat dat niet altijd alleen maar gaat door overboekingen aan familieleden, maar door de steun aan projecten, die mensen in het thuisland de gelegenheid geven om hun eigen leven in handen te nemen en een toekomst op te bouwen, ook voor hun kinderen. En veel van die kleinschalige projecten zijn in handen van vrouwen.
Wanneer we het in Nederland over migrantenvrouwen hebben, hebben we het meestal over problemen, zegt Fenna – ik ben het erg met haar eens. Achter haar op het scherm verschijnt de foto van haar moeder, met twee dochters. En nog een foto van de moeder, nu ouder, met hoofddoek. Voor veel Nederlanders is mijn moeder niet meer dan een schim, zegt ze. Migrantenvrouwen worden vooral gezien als de vrouwen ‘die niet mee kunnen komen’, die achter lopen. Vaak zou dat veroorzaakt worden door hun religie, waarvan de hoofddoek dan het bewijs zou zijn. Misschien zijn die vrouwen er, maar er wordt al te makkelijk gedaan alsof de emancipatie van autochtone vrouwen al voltooid is, en er wordt niet gezien hoezeer migrantenvrouwen in beweging zijn. Ozden Kutluer, ouders uit Turkije, vertelt later hoe het haar heeft verbaasd hoe ze in Nederland zag hoeveel vrouwen er niet werkten, terwijl zij in Turkije gewend was aan werkende vrouwen.
Wat dus onzichtbaar blijft, zegt Fenna, zijn de migrantenvrouwen die in staat zijn geweest een nieuw leven te beginnen, die geleerd hebben te switchen tussen twee werelden, en die daarmee een dubbele en diepere blik hebben ontwikkeld. Een transnationale bril om de wereld mee te bekijken. Meer gevoel voor rechtvaardigheid ook. En vandaar uit: samen opkomen voor dat ene meisje in Turkije, of voor een school. Dat kunnen we transnationaal burgerschap noemen.
Fenna verheldert voor mij een gevoel dat ik nog niet zo onder woorden had gebracht. Ik ben geen migrant, maar iemand die er geheel vrijwillig voor heeft gekozen om over de grenzen van Nederland heen actief te zijn, en me heel praktisch te verbinden met een ander land, na de Balkan en Zuid Afrika is dat vooral Gaza. Het opent mijn blik. Niet alleen voor de mensen in dat andere land, maar met een bocht ook voor mijn eigen samenleving. Ik zie hier, bijvoorbeeld, hoe het ver doorgevoerde individualisme tekortschiet, hoe werkelijke solidariteit weer veroverd moet worden, waar onderlinge betrokkenheid in een land als Gaza zo vanzelfsprekend is dat er nauwelijks woorden voor zijn. Als ik daar vertel dat in Nederland over ouderen gepraat wordt alsof ze een last zijn, hun zorg te duur, dan zijn mijn vrienden in Gaza ontzet. Dat je voor ouderen zorgt, dat je ze respecteert, dat je ze bedankt voor het feit dat ze je het leven hebben geschonken en voor jou hebben gezorgd, het is zo vanzelfsprekend dat er niet eens over na wordt gedacht. Met de blik die ik daar heb geleerd kijk ik naar mijn eigen land en denk: dat noemen we dus beschaving en we vinden ons nog superieur ook aan al die ‘barbaarse’ culturen.
‘Transnationaal burgerschap’, ik reken mezelf daar dus graag bij, ook al ben ik geen migrant, overstijgt de cultuurverschillen. Het relativeert. Leert helderder kijken. Zo begrijp ik opeens waarom ik me bij migranten vaak zoveel meer thuis voel dan bij Hollandse Hollanders die nauwelijks over de schutting van hun eigen thuis heen willen kijken.
Fatumo Farah, Somalische van herkomst, leidt in Somalie een project van 28 scholen, vierduizend leerlingen. Het richt zich vooral op de meisjes, die vaak noodgedwongen door de moeders van school worden gehouden, omdat ze hun hulp nodig hebben. Geef de moeders een microkrediet, soms is het niet meer dan 100 euro, om hun handeltje op de markt op te zetten, op voorwaarde dat ze hun dochter dan naar school laten gaan. Ook het gevecht tegen meisjesbesnijdenis wordt ingezet, want het moet niet alleen hier in Nederland bestreden worden, maar vooral daar. Het is ze al gelukt om imams zo ver te krijgen dat die luid en duidelijk prediken dat besnijdenis niet hoort in de islam. En verder is de campagne er vooral op gericht om de vrouwen die van besnijdenis hun beroep hebben gemaakt om te scholen voor ander werk. Want zonder werk krijg je ze tegen. Veel van die vrouwen worden omgeschoold tot vroedvrouw.
Sylvia van der Berg komt oorpronkelijk uit Bolivia. Ze wilde iets terug doen voor haar land. Ze leidt nu een project met computeronderwijs. Want een van de problemen was dat er geen werk is voor jongeren als ze van school komen. Het wordt onder andere gefinancierd door de Nederlandse overheid, en er zijn op dit moment 20 ICT centra, die al 20.000 kinderen hebben opgeleid.
Ozden Kutluer is in Nederland al heel erg lang actief voor de belangen van migrantenvrouwen. Ook zij vindt dat het met de emancipatie in Nederland nog lang niet goed is – kijk maar hoeveel vrouwen er straks bij Beatrix op de stoep staan, zegt ze. Ozden komt uit Ankara. Ik dacht altijd dat de Europese vrouwen veel verder waren dan de Turkse, zegt ze. Maar in de wijk waar ik woonde was ik de enige vrouw die werkte. Ik kreeg wel kritiek van de Nederlandse vrouwen, dat mijn ramen niet schoon genoeg waren, ik zei: dat is de taak van mijn man en hij kan het nog niet zo goed. Ozden had een moeder die zei: wie niet studeert is geen dochter van mij. Je moet ook bedenken dat alle migrantenvrouwen in de jaren zeventig, tachtig werkten. Nadat ze massaal ontslagen waren kwam pas dat beeld van migrantenvrouwen die thuis bleven, vanwege hun ‘cultuur’. Dat maakte me woedend, dat er zo over migrantenvrouwen werd gedacht, zegt ze. Vrouwen die duizenden kilometers hadden gereisd om hier werk te vinden. Met fenna heeft Ozden zich onder andere ingezet voor vrouwen die in Marokko werden achtergelaten. Het maakt mij eigenlijk niet uit voor welke vrouwen in welk land ik me inzet. Haar dochter, hier geboren, met een Nederlandse vader, werd nog wel eens uitgescholden als Turk. Wat moet je je dochter dan aanraden, terugschelden? Kaaskop? Ze probeert haar dochter begrip bij te brengen: sommige Nederlandse kinderen zijn nog niet zover dat ze begrijpen dat je van twee landen kunt zijn.
Esther Vonk, van Mama Cash, vertelt over het werk dat zij doen. Veel kleine subsidies en veel microkredieten om vrouwen op het spoor te krijgen. Investeringen die lonen, en zich terug betalen. Samenwerking met vrouwen in andere landen op basis van vertrouwen en gelijkwaardigheid. Het werkt.
We noemen het filantropie. Een ouderwetse naam voor wat bestaat uit praktische solidariteit. Je kunt het ook feminisme noemen, als je dat nu eens niet zo individualistisch definieert – alsof het alleen gaat om ‘vrouwen aan de top’ en stoute lingerie. We hebben het er nog over bij de nakwaak, wat maakt toch dat er al zoveel gebeurt en het zo weinig zichtbaar is? Is dat weer de gewone vrouwelijke bescheidenheid om gewoon het werk te doen dat je wilt doen en daar niet mee te koop te
lopen?
Ik zit met Fenna Ullichki te praten, gemeenteraadslid voor GroenLinks, met Naima Ajaouaau, binnenkort in de Provinciale Staten voor de PvdA, en ik als Eerste Kamerlid voor de SP – en het valt me opeens op van hoever we zijn gekomen – ook ik. En hoe gewoon we dat al vinden.
Inspirerende avond, inspirerende vrouwen.
Beste Anja,
Wat een leuk verslag, leuke foto’s ook. Je ben ook een inspratiebron voor velen, hoor.
een correctie: mijn dochter heeft een turkse vader!
Veel liefs, en tot de volgende keer,
Ozden
Anja, ik vind het weer zoals gewoonlijk een prachtige beschouwing van de avond en mooie foto’s. Dank je wel.
Liefs Fenna
Leuk. Wij zorgden een paar jaar voor het schoolgeld van een neefje en nichtje van mijn vrouw in Indonesië. Hun onfortuinlijke ouders kunnen dat zelf niet opbrengen, het alternatief zou werken of bedelen zijn. Inmiddels zitten ze met een staatsbeurs op de middelbare school omdat ze op de lagere school uitblonken.
Mijn vrouw wil nu met boeren uit haar dorp een fairtrade project met biologische landbouw opzetten: verbetering van de economische positie van de boeren en verbetering van het milieu.
Anja, je hebt een mooi verslag van die avond gemaakt. En prachtige foto’s! Op weg naar huis in de trein, ging ik geinspireerd terug. Verhalen vertellen aan elkaar en elkaar zo beter leren begrijpen; ik doe het te weinig, bedacht ik me. Wat goed dat jij deze avond hebt beschreven. Dank!
Wat is eigenlijk Globalisering ? De Machtigen der Aarde zien het
vooral als iets waaraan verdient moet worden door middel van instituties zoals WTO,IMF,Wereldbank enz.die de investeringsrechten en eigendomsrechten moeten waarborgen,ten koste van sociaal maatschappelijke zaken zoals werknemersrechten,internationalesolidariteit,geestelijke rijkdom,cultuurdiversiteit,en dus ook migrantenvrouwen daar zou de ware Globalisering over moeten gaan.
Prachtige reportage!
mevrouw Meulenbelt, ik heb een vraag en wil u wat melden.
Eerst een citaat, “die nauwelijks over de schutting van hun eigen thuis heen willen kijken”. Ik meen u toch juichend afgedrukt te hebben zien staan toen de europeese grondwet een NEE kreeg van de mensen die niet over hun schutting willen kijken?
Uw destijds ingezonden stuk in de Trouw met als inhoud het afbranden van Ajaan Hirschie Ali, is me erg tegengevallen. Op mij kwam het over als een jaloerse wijvenstreek. Niks op inhoud, alles op betrekking. Jammer, daarmee hebt u zich in mijn optiek zelf afgebrand.
Wat hier met globalisering wordt bedoeld lijkt me uit de strekking van de verhalen wel duidelijk, mevrouwmeneer Hoekstra. Dat gaat over wereldburgerschap.
Beste Ans, de afwijzing door de SP van de Europese grondwet ging over de grondwet. Verder zijn we als socialisten altijd ook internationaal betrokken, wat je onder andere op mijn weblog kunt zien.
Verder kun je op mijn weblog zien wat mijn inhoudelijke kritiek is op Ayaan Hirsi Ali (let even op de spelling) en die is wel degelijk inhoudelijk en nog veel scherper als het in dat stuk staat. Over haar als persoon heb ik het helemaal niet gehad, dat vind ik ook niet nodig, en voor jaloezie, waar ik toch al weinig last van heb, zie ik geen reden.
Verder is het handig als je even de spelregels leest, want het ging hier niet over de SP, Europa, of Hirsi Ali, en over het algemeen vraag ik van deelnemers dat ze on topic blijven.
O, en Astrid Feiter, die hierboven reageert, was de vrouw die de interviews deed, met die microfoon in haar hand, ik vergat dat nog te melden.
En sorry Ozden, niet dat het uitmaakt, maar ik dacht dat je een Nederlandse man had. Nu is hij natuurlijk ondertussen Nederlands, maar ook nog Turks, hoe zeg je dat tegenwoordig een beetje aardig. Het is nog steeds niet makkelijk om op een positieve manier te zeggen dat iemand ‘dubbelcultureel’ is, wat ik dus als een voordeel zie. En wat jij ook echt duidelijk maakt.
Er zit heel veel dynamiek onder migrantenvrouwen, dat zelfs emancipatie van inheemse bevolking heel veel energie kan putten.
Maar jammer genoeg heerst te veel verdeeldheid onder migranten waardoor de dynamiek en de energie om status quo te veranderen verloren gaat.
En jammer genoeg worden migrantenvrouwen door de goedwillende Nederlanders nog steeds slechts als een ‘antiek’ voorwerp gezien.
Er zit veel meer onder de migrantenvrouwen, met name jonge marokaanse vrouwen. Er zit een vernieuwende dynamiek in!
Zij zijn op zoek naar nieuwe perspektieven, zijn zijn zoekende. Zij zijn nog niet geindoktrineerd, zoals autochtonen die denken dat zij hebben bereikt wat te bereiken is.
Dit is een zeer essentiele aspect inzake migrantenvrouwen, wat ik mis in het verhaal van Anja.
Ik snap niet goed wat het nu precies is wat je ‘mist’ in mijn verhaal, Birten. Dat migrantenvrouwen niet een gesloten groep vormen? Natuurlijk niet, ze komen van verschillende culturen en geschiedenissen, wat ze delen is dat ze hier migrant zijn, en zoals je kan zien in mijn verhaal vinden ze elkaar daar op.
Ook weet ik niet wat je bedoelt met achtochtonen die geindoctrineerd zijn. Ja, er zijn in Nederland veel mensen die denken dat ‘wij’ al geemancipeerd zijn, en ‘zij’ niet, maar dat werd al gezegd. Dus misschien kun je duidelijker maken wat je bedoelt.
dag anja,
wat een mooi verslag van de avond en ook de foto’s zijn prachtig, dankjewel!
ik heb een kleine correctie op wat je schrijft over mama cash: inderdaad, we steunen vrouwengroepen en –projecten overal ter wereld, die zich inzetten voor versterking van vrouwenrechten en de positie van vrouwen – maar alleen met subsidies, niet met microkredieten.
meer informatie de visie en het werk van mama cash: http://www.mamacash.nl
veel groetjes, esther
Het woord ‘indoctrinatie’ is in. Ik kwam het hier afgelopen week al eerder tegen en ook elders op internet duikt het ineens steeds vaker op. Ik reageer met deze reactie niet op de posting van Birten, alleen op het woord ‘indoctrinatie’. Zou de opmars van het woord indoctrinatie iets te maken hebben met het feit dat we een linkser kabinet krijgen dan de voorgaande kabinetten?
Een deel van de mensheid denkt en handelt niet zoals een briefschrijver graag wil dat de mensheid denkt en handelt. Dat komt, zegt de briefschrijver, omdat de mensen die niet denken en handelen zoals de briefschrijver graag wil, de anderen hebben geïndoctrineerd. En dan gaat het meestal om mensen met linkse ideeën. Die dus op scholen bijvoorbeeld onze kinderen indoctrineren.
In wezen is het gebruik van het woord indoctrinatie een tamelijk omslachtige manier om te zeggen dat je intolerant bent, niet kunt accepteren dat een deel van de mensen er een andere denk- en handelwijze op na houdt.
Voor de zekerheid wordt er meestal nog wel bijgezegd dat de briefschrijver wel voor vrijheid van meningsuiting is.
Maar dat waag ik te betwijfelen.
Hallo Anja,
Je hebt weer eens bewezen hoe goed jij in staat bent om een sfeerverslag te maken van een bijeenkomst. Complimenten! Mooie foto’s, goed verhaal. Ik ben er trots op dat ik aanwezig was bij zo’n mooi staaltje girlpower
groetjes
Naïma
Anja gweldig verhaal
het wordt vertaald naar farsi for shahrzadnews.
groetjes
mina
“In wezen is het gebruik van het woord indoctrinatie een tamelijk omslachtige manier om te zeggen dat je intolerant bent, niet kunt accepteren dat een deel van de mensen er een andere denk- en handelwijze op na houdt.”
Ik denk dat ik mijn boodschap niet goed heb geformuleerd.
Met indoctrinatie bedoelde iets waardoor westerse mensen gevoel hebben dat zij superior zijn en de niet-westerse mensen worden gezien als antieke stukken of slachtoffers.
Dit is een geindoctrineerde beeld die nog steeds heerst, ook goedwillende Nederlandse intellectuelen.
Zo’n indruk krijg ik van het verhal van Anja. Ik geloof heilig in dat Anja dit niet bewust doet. ‘indoctrinatie’ slaat deze onbewuste handeling.
Kijk naar de presentatie van het nieuwe kabinet. Alle deelnemers van het kabinet werden op hun kwaliteiten beoordeeld, behalve Albayrak en Aboutaleb: Zij werden als ‘kanjers’ gepresenteerd.
Waaroom? De groep waar zij erbijhoren zijn niet de gelijke van de autochtonen, zij zijn slachtoffers van de ekonomische toestand van de wereld. Maar toch!. Zij zijn de kanjers.
De titel van het verhaal, Migrantenvrouwen zin de ware globalisten van de wereld, is zeer merkwaardig.
Migrantenvrouwen zijn volstrekt niet de ware globalisten. Zij zijn alleen bezig om het hoofd boven water te houden.
Mijn vraag aan Anja:
Waarom heb je zo’n titel gekozen voor je verhaal?
Geloof je echt in je stelling? Zo ja, waar baseer je je conclusie?
Ik zie migrantenvrouwen nu juist niet als slachtoffers, en er is geen reden waarom je aan zou kunnen nemen dat ik me superieur zou voelen, Birten. Integendeel.
Dat migrantenvrouwen niets anders doen dan hun hoofd boven water te houden, dat is nu juist dat oude beeld. Daar stel ik een verhaal tegenover: dat van migrantenvrouwen die niet alleen leiding nemen over hun eigen leven maar zich ook inzetten voor anderen.
Waarom ik de titel heb gekozen: omdat dat de titel was van de lezing. En waar ik mijn conclusie op baseer: lees wat de vrouwen te zeggen hebben.
Ik snap werkelijk nog steeds helemaal niet waar jij op uit bent, Birten. Het lijkt wel of je het stuk niet eens hebt gelezen.
Ik ben nergens op uit Anja. Ik wilde alleen mijn gevoel kwijt, niet meer en niet minder.
Als dit artikel niet geschreven was door Anja Mellunbelt, zou ik het artikel lezen en daarbij laten.
Omdat het artikel de observatie van Anja Melunbelt betreft, verwacht ik meer inhoud van het artikel met een titel “Migrantenvrouwen zijn de ware globalisten”.
Nou hartelijk dank dan voor je constructieve bijdrage, Bortijn Listur.
“Nou hartelijk dank dan voor je constructieve bijdrage, Bortijn Listur.”
Als dit voor mij gericht is, wil ik duidelijk maken dat mijn naam niet Bortijn Listur is, maar Birten Lostar.
Dank je wel Anja voor dit verslag. Ik was er helaas niet bij. En door het lezen van het verslag betreur ik dat nog meer.
De strekking van jouw verhaal sluit mooi aan bij een nieuwe site http://www.haargeschiedenis.nl. Deze werd zaterdag gelanceerd. Een site met herinneringen en ervaringen van vrouwen van marokkaanse, surinaams en indische afkomst (jong en oud). Zij zijn de ware transnationalisten: vrouwen die in verschillende situaties en werelden steeds opnieuw hun plek veroveren. Dat is nog eens kracht!
Goed dat je de link naar haar geschiedenis even maakt, Marjet. Ik had er op mijn beurt zaterdag graag bij willen zijn, maar kon niet. Dank!
(Dit is nog een ‘dichterbijer’ linkje: hier.)