In Gaza zijn ze er gelukkig over: het is gelukt om tot een akkoord te komen, en Hamas en Fatah hebben afspraken gemaakt, onder het toeziende oog van de Saudi’s en met uitzicht op Mekka. Misschien was dat laatste niet het doorslaggevende, al maakte het ook op de bevolking indruk dat hun elkaar bestrijdende leiders nu in hun witte gewaden elkaar omarmden. Wat hielp is dat Saudi Arabie een soennitisch land is, en anders dan Syrie en Iran, waar Hamas al banden mee had, niet geneigd is om olie op het vuur te gooien maar werkelijk vrede wil.

De politieke macht gaat nu gedeeld worden in Palestina. Haniyeh blijft minister-president, maar gaat bijgestaan worden door een vice-premier van Fatah. Fatah krijgt de ministeries van Binnenlandse, Buitenlandse zaken, en Financien. Afgesproken is dat de nu nieuw te vormen regering de verdragen respecteert die door de PLO met Israel zijn gesloten. Er staat niet in het verdrag dat Hamas Israel zal ‘erkennen’ (daarover zo meer), zeker niet zolang Israel zelf niet bereid is om de eigen grenzen vast te stellen en de bezetting op te heffen. Wel is het duidelijk dat Hamas niet langer wacht op een mythische Salaheddin om geheel Palestina van de rivier de Jordaan tot de Middellandse Zee terug te veroveren – zegt Khaled Amayreh in Al-Ahram. Hamas zet de lijn voort die al een tijd geleden is uitgezet, toen ze besloten aan de verkiezingen deel te nemen, ze worden meer politiek en minder ideologisch. Ook om heel praktische redenen: om Bush niet de kans te geven om Palestina te ‘Irakiseren’, door de ene kant de bevoordelen ten koste van de andere kant, met een burgeroorlog tot gevolg die alleen Israel helpt, en de droom van een leefbare Palestijnse staat met Oost-Jeruzalem als hoofdstad die daarmee van de baan is. Hamas geeft Abbas carte blanche om te onderhandelen, mede namens hen. De vraag is of dat gaat gebeuren.

De hoop bij het sluiten van het Mekka akkoord is dat ‘het Kwartet’ nu bereid zal zijn om de boycot en de uithongering van met name Gaza te staken, en weer normale relaties aan te gaan. Maar ook dat is de vraag, of dat gaat gebeuren. Wie dwars wil liggen, de VS bijvoorbeeld, kan altijd nog zeggen dat Hamas nog steeds niet ondubbelzinnig de staat Israel erkend.

Daarover schreef ik hier al eerder. Hier. Maar ook Uri Avnery, onvermoeibare vredesveteraan van in de tachtig, van Gush Shalom, en wekelijks commentator, schreef daar een stuk over, dat hieronder compleet is afgedrukt.

Zou je van een oorspronkelijke bewoner van Amerika, degenen die door de Europese kolonisten ‘Indianen’ werden genoemd, mogen eisen dat ze ‘Amerika erkennen’? Moeten ze alsnog laten weten in te stemmen met het bestaansrecht van het land dat hen bijna heeft uitgeroeid, en moeten de miljoenen nazaten van de slaven uit Afrika dat? De vraag is absurd. De Verenigde Staten interesseert het bovendien geen bal of hun bestaanrecht wordt erkend, niet door de bevolking, niet door de landen waar we mee omgaan. Waarom zou Hamas dat dan wel moeten met Israel?

Als Israelische patriot, zegt Avnery, hoef ik van niemand erkenning voor de staat waar ik in leef. Als iemand bereid is om vrede met me te sluiten, als we het eens worden over de voorwaarden en de grenzen, dan is dat voor mij meer dan voldoende. En dan laat ik de geschiedenis, de ideologie en de theologie graag over aan de historici, de ideologen en de theologen. Het zal toch niet zo zijn dat Israel zo onzeker is van zichzelf dat het na veertig jaar nog zit te wachten op erkenning?

(KLeine voetnoot: Avnery zegt veertig, niet zestig. Hij blijft een zionist die Israel de bezetting pas aanrekent na 1967, het jaartal ven het geweten)

De eis aan de Palestijnse regering om Israel te erkennen is verre van oprecht, geeft Avnery zelf antwoord. Israel rekent er op dat de Palestijnen nee zullen zeggen, en dat is de bedoeling. Het ‘nee’ van de Arabische kant was altijd al een belangrijk wapen in de Israelische strijd, elke keer als er een compromis werd voorgesteld (zoals het verdelingsplan) kon Israel er op rekenen dat de andere kant nee zou zeggen, waarna ze zonder compromis door konden gaan het het uitvoeren van hun zionistische plan, tenslotte hadden de Palestijnen geweigerd.

Dat spelletje deed het heel lang goed, tot Arafat. Die erkende Israel, tekende het Oslo verdrag, waarin stond dat de definitieve grenzen tussen Israel en het toekomstige Palestina niet later dan 1999 zouden moeten worden vastgelegd. Tot op de dag van vandaag zijn de onderhandelingen daartoe nog niet eens begonnen, zegt Avnery. Alle opeenvolgende Israelische regeringen hebben er voor gezorgd dat die onderhandelingen er niet kwamen, door steeds weer nieuwe hindernissen op te roepen, nieuwe eisen te stellen, zodat ondertussen de ‘feiten op de grond’ konden worden uitgebreid, nodig om als het eens tot een vrdrag zou moeten komen een totaal uitgekleed serietje van mini-enclaves aan te bieden. Zonder Jeruzalem.

Na de dood van Arafat werd het steeds moeilijker voor Israel om dingen te verzinnen om niet te onderhandelen. Arafat werd nog graag als een leugenachtige terrorist afgespiegeld, maar Abbas was duidelijk een brave borst, die werkelijk uit was op vrede. Maar ook Sharon lukte het om onderhandelingen met hem te ontlopen, en ondertussen zijn ‘unilaterale scheiding’ verder uit te voeren. Toen Sharon was geveld en Olmert zijn plaats innam deden de Palestijnen iets waar de Israelische leiders dolblij mee waren: ze kozen voor Hamas. De politieke groepering die door de VS en Euopa al op de lijst was gezet als terroristische organisatie, als onderdeel van de shiitische “As van het Kwaad’ (en ze zijn niet eens shiiten). Nu kon er gehamerd worden op het aanbeeld van ‘ze erkennen Israel niet’, met hun valt niet te praten. Even vergetend dat ze met Abbas, die nu opeens als een nobele man werd afgespiegeld ook niet hadden willen praten. En dat lukte fantastisch: ook Europa deed mee om de Palestijnen verder te isoleren en uit te hongeren.

De drie bekende eisen: de Palestijnen moeten Israel erkennen, ophouden met geweld, en de voorafgaande verdragen respecteren en uitvoeren. Ik zei ook al tegen minister Bot, wat Avnery nu herhaald: waarom worden diezelfde eisen niet aan Israel gesteld? Israel erkent niet het bestaansrecht van een Palestijnse staat, gaat door met militair geweld, ook als dat ver over de grens van ‘zelfverdediging’ is en tegen elk internationaal recht, en heeft zich geen moment aan de ‘road map’ gehouden: geen ‘safe passage’ tussen de Westoever en Gaza, geen verder terugtrekking uit het Palestijnse gebied – na de hergroepering in Gaza – geen enkele poging om de Westoever en Gaza als een eenheid te behandelen – om een paar zaken te noemen die waren beloofd. Integendeel, niet eens de nederzettingenbouw werd bevroren en er werd nog een muur bijgebouwd.

Ondanks dat heeft Hamas geleerd om flexibeler te worden, zegt Avnery. Ze blijven in kontakt met de bevolking die genoeg heeft van bezetting maar ook van de doden die een gevolg zijn van het verzet ertegen. Hamas is realistischer geworden, en neigt er steeds meer naar om zich net als Fatah neer te leggen bij het feit dat Israel nu eenmaal bestaat, wel op voorwaarde dat Palestina ook kan bestaan. Wat Avnery er niet bij zegt, is dat de band met Mishal, die meer gericht is op Syrie dan op de bevolking in Gaza, vaak roet in het eten heeft gegooid als het bijna tot een overeenstemming met Fatah kwam. Het is dus heel significant dat de overeenstemming is gesloten met de steun van de Saudi’s en niet met Syrie of Iran.

Olmert zat dus helemaal niet te wachten op het moment dat Fatah en Hamas vrede zouden sluiten en met een gezamenlijke regering verder zouden gaan. En al helemaal niet dat dit met de steun van de Saudi’s gebeurde. Volgens Avnery brak in Jeruzalem meteen de paniek uit. Stel je voor dat de VS en Europa nu zullen besluiten om niet meer vierkant en kritiekloos achter alles te staan wat Israel doet?

Als Israel werkelijk op vrede uit zou zijn, en niet op expansie van de nederzettingen, dan zouden ze blij zijn met het Mekka Akkoord, en met de veranderingen bij Hamas die ze natuurlijk heel goed waar kunnen nemen. Maar om vrede te sluiten zou Israel terug moeten naar de grenzen van 1967, en ze doen er nu juist alles aan om dat onmogelijk te maken. In plaats daarvan blijven ze er bij de VS en Europa op hameren dat de boycot van de Palestijnse regering moet worden voortgezet, ook nu Hamas niet meer alleen regeert. En dat het uitgerekend Saudi Arabie is die de godfather van het akkoord is bevalt ze helemaal niet, want Saudi Arabie is, als ‘gematigd’, soennitisch Arabisch land, een bondgenoot van Amerika, waar Bush geen ruzie mee wil. En al helemaal niet omdat de koning op een enorme voorraad olie zit. Als de koning tegen Bush zegt dat het voor de strijd tegen de Iraanse invloed in het Midden Oosten nodig is om het ‘Palestijnse probleem’ op te lossen, dan heeft hij een punt. Hij heeft bovendien de leiders van de Arabische landen al zover dat ze bereid zijn om Israel te erkennen en er normale politieke en handelsbetrekkingen mee aan te gaan, wanneer Israel bereid is om een Palestijnse staat toe te staan binnen de grenzen van 1967.

Wat moet Olmert nu doen? Die haalt de oude kaart nog eens uit de mouw en roept opnieuw dat er met de Palestijnen niet te praten valt zolang ze het bestaansrecht van Israel niet erkennen. En wat moet Bush doen, die klem zit tussen de koning van Saudi Arabie, en zijn eigen pro-Israel lobby? Waarschijnlijk doet hij niets. Zegt Avnery.