Te gast: Jan Keulen. Als reactie op een column van Rob van Wijk, Trouw 18 mei 2007.
Met dank aan de website van Stichting Groningen-Jabalya (sowieso een aanrader). Hier.

Een nieuwe Palestijnse catastrofe

Palestijnse kranten spraken deze week van een nieuwe naqba, een nieuwe catastrofe. En een catastrofe is het. Gevechten tussen Hamas en Fatah in Gaza, tientallen doden, honderden gewonden. En Israël die er nog een schepje bovenop doet met beschietingen en bombardementen vanuit helikopters en F16’s. Nóg meer slachtoffers, nóg meer chaos.

Eindelijk is het dus zover: de Palestijnse burgeroorlog waarover al vanaf het midden van de jaren negentig wordt gespeculeerd, vooral na de eerste zelfmoordaanslagen van Hamas, lijkt nu een feit. Palestijnen die Palestijnen naar het leven staan en een kennelijk machteloze Palestijnse Autoriteit die niet veel meer weet te doen dan oproepen tot het volgende staakt-het-vuren.

Columnist Rob van Wijk somt in dagblad Trouw van 18 mei 2007 onder de kop “Palestijnen in hun sop laten gaar koken” een aantal “oplossingen” op, om tot de conclusie te komen dat geen van die oplossingen soelaas biedt.
Zo heeft president Abbas niet de macht om een effectieve noodtoestand uit te roepen en per decreet te regeren. “De tweede optie is dat Israël een interventie uitvoert, Gaza bezet en orde op zaken stelt” aldus Van Wijk. Maar als Israël dit zou doen zou er een nieuwe intifada kunnen uitbreken en dan is Israël nog verder van huis. De derde en vierde opties in Van Wijks’ stuk zijn respectievelijk “de Palestijnen in hun sop gaar te laten koken” wat onherroepelijk zal leiden tot de val van de Palestijnse regering, of de ontmanteling door de Palestijnen zelf van de Palestijnse Autoriteit. Het verschil tussen deze twee mogelijkheden is een nuance want de Palestijnse Autoriteit zal zichzelf uiteraard alleen opheffen als ze geen andere uitwegen ziet. Beide mogelijkheden vindt Van Wijk niet aantrekkelijk want dan hebben Israël, de Europese Unie en andere landen geen gesprekspartner meer om zaken mee te doen en zal waarschijnlijk Hamas waarschijnlijk het machtsvacuüm vullen. Als de PA zichzelf opheft wordt Israël, als bezettende mogendheid, weer “verantwoordelijk voor de openbare orde en rechtshandhaving” en dat zou mogelijkerwijs weer leiden tot een nieuwe intifada.
Laatste mogelijkheid die van Van Wijk ziet is “internationalisering van het conflict, waarbij Egypte medeverantwoordelijk wordt voor het handhaven van de orde in Gaza, terwijl Jordanië zich met de veiligheid van de Westoever gaat bemoeien”. Van Wijk concludeert dat deze optie ook niet reëel is want Egypte en Jordanië hebben echt geen zin om hun vingers aan het conflict te branden.
De Trouwlezers krijgen een sombere uitsmijter van Van Wijk na al de onaantrekkelijke “opties” die hij de revu laat passeren: echte oplossingen zijn er niet! Zo is dat: Israël en de Palestijnen zullen altijd wel blijven vechten, het Midden-Oosten blijft een brandhaard en de buitenwereld kijkt toe.

Dit soort stukjes maken mij kwaad. Toegegeven: ik ben eigenlijk al vreselijk kwaad om het niet goed te praten geweld in Gaza waarbij Palestijnse veiligheidsdiensten en gewapende groepen elkaar naar het leven staan. Maar Van Wijk gaat totaal voorbij aan de diepere oorzaken van het geweld en zijn pseudo-diepzinnige column gaat eveneens voorbij aan de meest wezenlijke optie: een einde maken aan de Israëlische bezetting van de Gaza, Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever.

Het is nuttig om te onderzoeken waar het geweld vandaan komt. Op 8 februari werd, onder auspiciën van Saoedi-Arabië, het zogenaamde Mekka-akkoord gesloten waarna een Palestijnse regering van nationale eenheid werd gevormd, waarin zowel Hamas als Fatah (als andere fracties en onafhanklijken) vertegenwoordigd zijn. In het kader van de onderhandelingen over de nieuwe Palestijnse regering werd overeenstemming bereikt over een nieuwe Minister van Binnenlandse Zaken en over de controle van de Palestijnse veiligheidsdiensten.
Het Mekka-akkoord en het compromis tussen Fatah en Hamas leidden echter niet tot het opheffen van de internationale economische en politieke blokkade. Een aantal radicale Hamas-commandanten die, volgens de overeenkomsten op moesten stappen, voelden zich bekocht en weigerden te vertrekken.

Eén van de opties van Van Wijk, namelijk de Palestijnen in hun sop te laten gaarkoken, wordt sinds de overwinning van Hamas in de Palestijnse verkiezingen al met veel enthousiasme uitgevoerd door een groot deel van de internationale gemeenschap, Nederland incluis. Het is eigenlijk meer dan in het sop laten gaar koken. Het is wurgen, verstikken. Israël dat alle grenzen controleert heeft een effectieve blokkade ingesteld die tot grote verarming van de bevolking heeft geleid en tot chaos in de overbevolkte Gazastrook. Het is een politiek die leidde tot ondervoeding, tot frustratie en radicalisering. De Palestijnse regering die wèl een democratisch mandaat heeft van het Palestijnse volk heeft, maar geen cent te makken, is grotendeels machteloos vanwege diezelfde politiek van internationale isolatie. Een regering op zwart zaad heeft, logischerwijs, weinig middelen om z’n wil op te leggen: een ‘ideale situatie’ voor wetteloosheid en onderlinge strijd.

Voor de onderlinge Palestijnse gevechten zijn in de eerste plaats de Palestijnen zelf verantwoordelijk. Maar het zou hypocriet zijn te ontkennen dat Israël en de internationale gemeenschap ook een actieve rol spelen in dit zoveelste Midden-Oosterse drama. Wilt U nog een suggestie voor een “oplossing” mijnheer Van Wijk? Verbreek het isolement van de Palestijnen, open de communicatie met zijn wettige regering en durf eindelijk eens krachtig op te treden tegen de bezetting door Israel van de Palestijnse gebieden. Daarmee zou de impasse van de afgelopen veertig jaar worden doorbroken. Echte oplossingen zijn er wèl!

Jan Keulen