(Uri Avnery)

Te gast: Uri Avnery, 21 juli 2007
(vertaling Anja Meulenbelt)

In de klassieke Amerikaanse western is het verschil zo schel als de zon in Colorado, midden op de dag: je hebt de Good Guys en de Bad Guys. De goeie jongens zijn de kolonisten, die de prairie tot bloei brengen*. De slechterikken zijn de Indianen: bloeddorstige wilden. De grootste held is de cowboy, stoer, menslievend, met een paar grote revolvers, te allen tijde bereid om zichzelf te verdedigen.

George Bush, die grootgeworden is met deze mythe, houdt daar nu nog steeds aan vast, ook nu hij de leider is van de grootste supermacht ter wereld. Deze week presenteerde hij de laatste geactualiseerde versie van de western.

In deze western, of liever, een ‘middle-eastern’, heb je ook de goeie en de slechte jongens. De goeie zijn de ‘gematigden’, die in het Midden-Oosten vriendjes zijn met Amerika: Israël, Mahmoud Abbas en de pro-Amerikaanse Arabische regimes. De slechte jongens, dat zijn Hamas, Hezbollah, Iran, Syrië en Al-Qaida.

Het is een eenvoudig scenario. Zo eenvoudig dat een achtjarige het ook kan begrijpen. De conclusies zijn ook simpel: de goede jongens moeten worden beloond, de slechte bijten in het stof. En aan het eind rijdt onze held, George zelf, op zijn merrie de zonsondergang tegemoet, terwijl de muziek aanzwelt.

De klassieke western laat ons natuurlijk niet zien hoe de heldhaftige pioniers het land van de Indianen stelen. En ook niet de cavalerie van de Verenigde Staten die de kampen van de Indianen aanvallen, tenten in brand steken, de inwoners vermoorden, mannen, vrouwen en kinderen. Of hoe de Amerikaanse regering na overeenkomsten te sluiten met de Indianen die verdragen de een na de ander schond. En hoe de laatste nabestaanden bijeen werden gedreven in troosteloze gebieden, lang voor de term ‘etnische zuivering’ in zwang raakte.

Ontkenning is de rode draad in de klassieke western, zowel als in de toespraak van Bush. Met als simpelste uiting: er is in zijn woorden nauwelijks sprake van het belangrijkste feit: de bezetting.

Bijvoorbeeld. In de Palestijnse samenleving heb je de strijd tussen de ‘gematigden’ en de ‘extremisten’. De extremisten zijn moordenaars. Waarom zijn ze moordenaars? Nou, gewoon, omdat het moordenaars zijn. Dat ligt nu eenmaal in hun aard. Ze zijn als moordenaars ter wereld gekomen. Er is geen waarom. En de gematigden zijn gematigden omdat ze gematigden zijn. Sommige mensen worden gematigd geboren.

Dus het hele probleem is een Palestijns probleem. Zij moeten beslissen. Zij moeten kiezen tussen de gematigden en de extremisten. Als ze kiezen voor de gematigden dan krijgen ze alles waar ze van dromen: spiegels en kralen en liters whisky. Maar als ze kiezen voor de extremisten zal het slecht met ze aflopen.

De joodse Israëli’s daarentegen hoeven niet tussen goed en kwaad te kiezen. Waarom niet? Omdat er onder hen geen slechterikken zijn. Het zijn allemaal goeie jongens. En zij moeten de goeie Palestijnen helpen. Bijvoorbeeld door het Palestijnse belastinggeld ‘vrij te geven’ en het aan de ‘minister president Fayad’ uit te betalen. Niet aan de Palestijnse regering natuurlijk, maar aan die ene uitverkoren lieveling van Bush.

En wat wordt er nog meer van de Israëli’s verwacht? Dat ze moeten begrijpen dat hun toekomst ligt in de ontwikkelingsgebieden van de Negev woestijn en in het dunbevolkte Galilea, en niet in het voortzetten van de bezetting van de Westoever (de enige keer dat de bezetting wordt genoemd). Zij zouden illegale outposts* moeten opruimen en de nederzettingenbouw bevriezen. Ook wordt het aanbevolen dat ze hun aanwezigheid op de Westoever verminderen, zonder hun veiligheid in gevaar te brengen. Lees: de bezetting mag doorgaan, maar het zou fijn zijn als die niet zo in het oog zou lopen.

Lang geleden beschouwden de VS alle nederzettingen als illegaal. Toen de Israëlische regering doorging met ze uit te breiden, was het James Baker, minister van Buitenlandse Zaken onder Bush senior, die Israël economische sancties oplegde. Bush junior begon zijn loopbaan met de eis dat alle nederzettingen die na 2001 waren gebouwd ontmanteld zouden worden. Later trok hij alle oppositie tegen de nederzettingen (woonkernen) weer in. In de ‘Road Map’ bepaalde hij eerst dat Israël onmiddellijk alle uitbreidingen van de nederzettingen moest bevriezen. Nu is hij al tevreden met een ritueel verzoek om ‘illegale outposts’ verwijderd zouden moeten worden, dat wil zeggen, alleen die outposts die door de kolonisten, zonder toestemming van de regering zelf zijn opgericht. En dit alles zonder enige vermelding van mogelijke sancties.

In de afgelopen jaren is er maar één zo’n outpost, Amona, ontmanteld, in diezelfde week besloot Ehud Olmert om alle fanatici die beschuldigd werden van aanvallen op de politie toen die de outpost ontruimden niet te vervolgen. De Israëlische regering weet ook wel dat de woorden van Bush maar schijn zijn, en neemt ze geen moment serieus.

In vele klassieke westerns komt een schurk voor, een kwakzalver die wondermiddeltjes verkoopt tegen alle kwalen: hoofdpijn en aambeien, de vliegende tering en syfilis. George Bush heeft zijn eigen wondermiddel voor alle problemen, die steeds maar weer terugkomt in zijn speeches. Het zal alle ziektes genezen en de glorierijke overwinning brengen voor de Zonen van het Licht en definitief een einde maken aan de Zonen van de Duisternis. Op het flesje staat: De Opbouw van de Palestijnse Instituties’.

Waarom kwamen we niet eerder op het idee? Waarom renden we met z’n allen achter allerlei oplossingen aan, terwijl deze oplossing zo voor de hand lag?

Dit is het ei van Columbus, met nog een beetje van het zwaard van Alexander de Grote die de Gordiaanse knoop doorhakt er bij. De Palestijnen hebben geen instituties. De twee goeie jongens, ‘president Abbas en premier minister Fayad streven naar de opbouw van de instituties van een moderne democratie. En dat betekent: veiligheidsdiensten, ministeries die diensten verlenen zonder corruptie, de stappen die noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling van het Palestijnse bedrijfsleven en het opbouwen van een rechtssysteem.

En dit alles onder de bezetting, achter de wegversperringen, muren en hekken, terwijl de snelwegen versperd zijn voor Palestijnen, en de Westoever in stukken is gehakt en afgesloten van de buitenwereld. Daar heeft Bush overigens nog een medicijn voor: alle Palestijnse export moet voortaan maar via Jordanië en Egypte lopen en niet meer via Israël.

Om dat visioen: de opbouw van de Palestijnse instituties, te verkopen stuurt Bush zijn schoothondje. Volgens Bush is de enige taak van Tony Blair om ‘de internationale initiatieven om de Palestijnen te helpen om de infrastructuur voor een bestendige en vrije samenleving te coördineren’. (Zoals waar? Egypte? Saudi Arabie? Jordanië? Pakistan? Marokko? Irak misschien?)

Laten we hopen dat niemand zo onbeleefd is om het te hebben over het feit dat de Palestijnen nog niet zo lang geleden verkiezingen hielden voor hun parlement, onder streng toezicht van Jimmy Carter. Wat Bush betreft heeft dit nooit plaatsgevonden, aangezien de meerderheid koos voor Hamas, en dat kun je maar beter negeren. Handiger is het om het alleen maar te hebben over de verkiezingen daarvoor, toen Mahmoud Abbas vrijwel zonder oppositie tot president werd verkozen. De rest vegen we onder de tafel.

Dus dit is het nieuwste voorstel: goed functionerende ‘democratische Palestijnse instituties’, vrij van corruptie (zoals in de VS en in Israël zeker), die ervoor zorgen dat Hamas wordt uitgeschakeld, en de militie’s worden ontmanteld, en alle aanvallen op Israël tegenhouden, en de veiligheid van Israël garanderen, en er voor zorgen dat er niet meer tegen Israël opgehitst wordt, en regelen dat iedereen het recht van Israël om te bestaan als joodse staat en als thuisland voor alle joden wordt erkend, en alle verdragen die in het verleden werden ondertekend worden opgevolgd, en dan ‘kunnen we weldra serieus beginnen met de onderhandelingen over het tot stand brengen van een Palestijnse staat’. Tjonge!

Wat een prachtige zin! ‘Weldra’ – zonder data te noemen uiteraard. ‘Serieuze onderhandelingen’ zonder vast te leggen wanneer die klaar zouden moeten zijn. ‘Een Palestijnse staat’ (zonder het woordje ‘de’ waar Bush zo’n hekel aan heeft) – zonder vastgelegde grenzen dus. Maar een tipje van de sluier wil hij wel vast oplichten: ‘gemeenschappelijk bepaalde grenzen die rekening houden met de voorafgaande linies en de huidige realiteit, met gezamenlijk bepaalde aanpassingen’. Lees: alle nederzettingenblokken en nog veel meer worden geannexeerd door Israël.

Het leek er op alsof de schrijvers van de toespraak, toen ze bijna klaar waren, inzagen dat er armzalig weinig inhoudelijks in stond. Niets nieuws, niets dat een zichzelf respecterende krant er toe zou kunnen verleiden om er een kop aan te wijden. Ik stel me zo voor hoe de media adviseur zei: ‘Meneer de president, we moeten er wel iets in zeggen dat nieuw lijkt’. En zo werd het voorstel voor een ‘internationale topconferentie’ geboren.

‘Dus ik zal deze herfst een internationale topconferentie beleggen voor de vertegenwoordigers van alle landen die een twee-staten oplossing voor ogen hebben, die het bestaanrecht van Israël erkennen, en die bereid zijn alle voorafgaande verdragen tussen de partijen te onderschrijven. De hoofd participanten zullen de Israëli’s, de Palestijnen en hun buurlanden zijn. Minister Rice zal de conferentie voorzitten’.

Prachtig. Een conferentie waar geen datum voor is vastgesteld, behalve het jaargetijde. Waar de plaats nog niet voor is vastgelegd. Waarvoor geen agenda is vastgesteld, behalve de algemene opmerking dat ‘zij (Condoleezza) en haar collega’s de vorderingen zullen evalueren van de opbouw van de Palestijnse instituties. Zij zullen het hebben over vernieuwende en effectieve wijzen om de hervormingen te ondersteunen. En zij zullen diplomatieke ondersteuning bieden aan de partijen in hun bilaterale discussies en onderhandelingen, zodat we vorderingen zullen maken op het succesvolle pad naar een Palestijnse staat’. Die conferentie gaat natuurlijk niet over de mate waarin de outposts van de nederzettingen zijn opgeruimd, om maar een voorbeeld te noemen.

Het is niet per ongeluk dat Bush verzuimd heeft om de regeringen te noemen die hij uit wil nodigen. Vast en zeker wil hij proberen om een van de lievelingswensen van Olmert te vervullen: om in het openbaar te verschijnen met een top vertegenwoordiger van Saudi Arabie. Voor Olmert zou dit een geweldige overwinning zijn: een officiële ontmoeting met het meest belangrijke Arabische land dat geen vredesovereenkomst heeft met Israël. Een ontmoeting waarvoor hij de rekening niet hoeft te betalen. Een gratis lunch.

Het is de vraag of hij zijn zin krijgt. De Saudi’s zijn erg op hun hoede. Ze willen geen ruzie met welke partij in de regio dan ook. Niet met Syrië (die niet uitgenodigd zal worden, al is het wel degelijk een buurland van de Israëli’s en de Palestijnen) en niet met Hamas. Anders dan Egypte, Jordanië en het Palestijnse Gezag kan Saudi Arabie niet omgekocht worden. Ze zijn zelf rijk genoeg.

Het uiteindelijke doel is een ‘Palestijnse staat’, de ‘twee-staats oplossing’. Dat doel is héél héél ver weg. Niet voor niets hebben ze het over ‘aan de politieke horizon’, aangezien we allemaal weten dat een horizon weer verder opschuift als je probeert die te naderen.

In zijn gedicht ‘If’ beschrijft Rudyard Kipling alle beproevingen die een Engelsman moet doorstaan voordat hij een echte man is. Een daarvan is: ‘If you can bear to hear the truth you’ve spoken/ Twisted by knaves to make a trap for fools…’*

Wij, die kleine groep Israëli’s die al vijftig jaar geleden achter het spandoek voor de ‘twee-staats oplossing’ liepen, moeten het nu aanzien dat George Bush dat spandoek verandert in een schaamlap. Komend uit zijn mond is de slogan leeg, verraderlijk en leugenachtig. Alleen een dwaas stapt in die valkuil.

Zoals Chaim Weizmann, de vooraanstaande Zionistische leider en de eerste president van Israël eens zei: ‘Geen volk krijgt een staat aangeboden op een presenteerblaadje’. Ook de Palestijnen zullen hun staat niet krijgen zonder strijd, ze krijgen die niet als aalmoes aangereikt door Bush en ook niet als een ‘gebaar’ van Olmert. Volken verkrijgen hun staat door politieke en militaire strijd. En elke strijd, gewapend of geweldloos, is een kwestie van macht.
En macht bereik je in de eerste plaats door eenheid.

Noten van de vertaalster:
* Dit is een toespeling die verwijst naar de bekende Israelische slogan: ‘wij hebben de woestijn tot bloei gebracht’, suggererende dat Palestina daarvoor een dorre vlakte was. In werkelijkheid was er heel veel bloeiende landbouw, die in niet geringe mate heeft bijgedragen aan het startkapitaal van de nieuwe staat, die het grootste deel van het vruchtbaarste land heeft onteigend.
** Outposts zijn door de kolonisten gebouwde simpele vooruitgeschoven posten, meestal bestaande uit een paar caravans die neergezet werden in Palestijns gebied op de Westoever. Daar werd nooit toestemming voor gevraagd, maar als ze er eenmaal stonden kregen ze electriciteit en water, en na enige tijd werd de outpost als een voldongen feit beschouwd en hadden de kolonisten er weer een stuk bij. Overigens is de term ‘illegale outposts of nederzettingen’ misleidend. Volgens de Conventies van Geneve zijn alle nederzettingen illegaal, ook als ze door de regering zelf gebouwd zijn.
*** Niet-literaire vertaling: ‘Als je verdraagt hoe je woorden vedraaid worden door schurken die er dwazen mee in een valkuil willen lokken’. Dat slaat hier vooral op de zogenaamde tweestaats-oplossing die Bush en Olmert aan zouden willen bieden, die in de verste verte geen werkelijk leefbare, onafhankelijke staat kan worden, maar een reeks omsingelde, afhankelijk gehouden reservaten, zoals Gaza dat nu al is.