Te gast: Hans Krikke
Column, uitgesproken bij de iftardiscussie in Bos en Lommer, hier.
“Jij, jij komt later als je groot en volwassen bent in de gevangenis..”
Meneer Eilander, leerkracht van groep 7, schudt woedend zijn hoofd. Hij balt een vuist. Even dreigt hij uit te halen maar de man beheerst zich. Het pluk haar dat een dappere poging doet zijn kale kop te bedekken, wipt op en heer.
“Jij spoort niet”, zegt hij fel.
Meneer Eilander grijpt me vast. Schudt me door elkaar. Ik ruik zijn vieze adem. Hij heeft gele tanden. Zijn ogen schieten vuur.
“ Jouw ouders zijn ook niks”.
Meneer Eilander blijft schudden.
“En je broers en zussen. Ik heb ze allemaal gehad. Stuk voor stuk”.
Meneer Eilander hapt naar adem.
“ Aan jou, aan jullie is geen eer te behalen”.
Meneer Eilander laat los en draait zich om.
Meneer Eilander van groep 7 heeft de pik op mij. Zoals hij ook de pik had op mijn broers. Vijf stuks, en mijn vier zussen. Niet alleen ik was het mikpunt van zijn weerzin en woede.
Als kind van tien voelde ik intuïtief aan dat meneer Eilander en met hem andere docenten neer keken op wie en wat wij waren. Ik voelde zijn aversie tegen mi mijn broers, zussen en tegen mijn ouders. Pas veel later – toen meneer Eilander er niet meer was – begon ik te begrijpen waarom dat zo was.
Kinderen uit een arm gezin waren van het mindere soort. In zijn ogen. Ze hadden geen moraal. Hoe kon ook het ook? Vader chauffeur, moeder huishoudster in rijke gezinnen. Beide ouders analfabeet. Arm, kinderrijk en behorend tot de lagere arbeidersklasse. Dat kon nooit wat zijn en nooit wat worden.
In de ogen van meneer Eilander hoorden wij er niet bij. En we mochten er ook niet bij horen. Daarom moesten we steeds weer op onze plaats gezet worden. Hadden we spatjes dan werd meneer Eilander woedend.
Om te voorkomen dat wij, mijn broers, zussen en ouders, ook maar gingen dromen over een gerespecteerde en volwaardige plek in de samenleving, zette meneer Eilander en zijn collega’s ons helemaal onderaan. Na de basisschool gingen de meisjes naar de huishoudschool. Ze werden toch huisvrouw. En de jongens mochten naar de technische praktijkschool. Om vuilnisman te worden of stratenmaker.
In veertig jaar tijd is er niet veel veranderd.
De arbeidersklasse is er nog steeds. En nog steeds mogen arbeiders niet mee doen, ookal wordt anders beweerd. Als enkelingen pogingen ondernemen hun plek op te eisen dan worden er een paar nieuwe criteria bedacht voor inburgering. Het latje waar mensen van het ‘mindere soort’ over heen moeten, wordt steeds hoger gelegd.
Ons soort wordt slechts een kans gegund om te ontsnappen aan het lot van het “ mindere soort”. Dat is door je afkomst en je achtergrond te verloochenen, zoals een paar broers en een zus van mij hebben gedaan. Zij hebben zoveel afstand genomen dat ze zich schamen voor hun eigen afkomst en voor hun eigen ouders. Zij door doorgedrongen tot de hogere middenklasse. Hebben alles wat hun hartje begeert maar zijn onthecht en ontworteld. Vervreemd van zichzelf.
Door je afstand te verloochenen, verloochen je je zelf. Als je je voor je ouders schaamt, dan schaam je je ook voor jezelf.
Ik hoor het mijn oudste broer nog zo zeggen: “Hans, ik wil niet dat je mijn schoonouders verteld dat papa chauffeur is en ongeletterd”. Ik was elf jaar toen. Het was een bevel maar ook een boodschap Neem afstand. Distantieer je. Verloochen je ouders. Verloochen de strijd die zij geleverd hebben om het hoofd boven water te houden. Verloochen wat zij jou mee gegeven hebben. De offers die zij gebracht hebben.
Veel jongeren in migrantengemeenschappen staan voor dezelfde keuzen
Je afkomst – met al haar onvolkomenheden en beperkingen – verloochen of deze waarderen en respecteren.
Anders dan veertig jaar terug gaat het niet alleen om je sociale achtergrond. Nu gaat het ook om je culturele en religieuze achtergrond. Je mag meedoen als je ontkent wat en wie je bent, wat jou heeft gemaakt tot wat en wie je bent.
Veel jongeren uit migrantengemeenschap gaan voort, passen zich aan en kijken niet meer om. Ze winnen een plekje in de burgerij. Ze nemen zoveel afstand dat ze zichzelf verliezen en onthecht raken. OP drift. Ze winnen een beetje aanzien en status, maar verliezen zichzelf.
Meneer Eilanders is er niet meer maar zijn geest leeft voort.
Hans Krikke
Lekker elkaar de put inpraten,……dat helpt!
En maar zielig doen en altijd anderen de schuld geven.
Op die manier wordt het nooit iets.
Ga wat doen dan kom je er vanzelf.
Heb ik ook gedaan.
Will
Prachtig…herkenbaar en vergelijkbaar met de [nog kleine] groep ‘stropdas allochtonen’ zoals een vriend van me ze cynisch noemt. Daarom heb ik steeds vaker moeite om naar de commercieel geworden evenementen van de goed gefinancierde en naar voren geschoven allochtonen te gaan [als je hun website opent krijg je bijv. al de grote advertenties van De Politie en ABN AMRO te zien]; zoals ook deze maand de big en fancy iftaars op prominente plekken met prominente gasten die me wereldvreemd zijn geworden vergeleken met de iftaars in de buurtcentra [waar vaak de uitgenodigde politici niet eens op af komen]. Ik heb waar Hans naar refereert vaak gezien, en geprobeerd tegen te gaan. Een duidelijk voorbeeld vind ik het [inmiddels normaal geworden] geklaag over allochtonen ouders. Het is heartbreaking om weer eens een ‘succesvolle’ allochtoon te horen [mee]praten over de verantwoordelijkheid [lees: schuld] van de ouders bij het falen van kinderen; hun gebrek aan taalvaardigheid, hun achteloosheid over de waarden & normen van NL en deze niet overbrengen aan hun kinderen…sommigen gaan zelfs zover dat ze het wel ok vinden om ouders te laten straffen [inhouden uitkering]. Onder het mom van afzetten tegen ‘slachtoffergedrag’ en ‘vuile was niet willen buiten hangen’ krijgen we een dynamiek waarin we als migranten zelf meedoen aan de bestaande stereotiepen. Hier ontbreekt een historische en sociale context waarbij we uiteindelijk, zoals Hans schreef, een situatie van blaming the victim krijgen. Onze ouders hebben dit post-WO2 land helpen opbouwen en het vuile ongezonde werk gedaan in omstandigheden waar de schandalige behuizing/behandeling van de nieuwe migranten [Polen] nog een luxe lijkt. Daar hebben ze nooit enige erkenning voor gekregen, sterker: post Fortuyn alleen maar shit. Niet alleen was/is er voor hun sprake van working class discrimination maar ook racisme; dat ze hun ervaringen vanuit schaamte [en uit bescherming voor hun kinderen] niet van de daken hebben geschreeuwd heeft er misschien toe bijgedragen dat de tweede generatie soms deze realiteit niet ziet. Het is deze realiteit waar ik mij wel degelijk bewust van ben, hart brak laatst bij het lezen van een evaluatierapport over mijn moeder, tbv inburgeringscursus: na 40 jaar hier te wonen wordt ze als een soort konijn onderzocht en worden er morele conclusies getrokken, de taal van het rapport laat zien dat de overheid haar verantwoordelijkheid voor de slechte [klasse/taal/gezondheids] positie volledig ontkent.
Dus, ook k aan jan v: ga fietsen zeikerd, dit soort verhalen zoals van Hans is geen elkaar de put inpraten maar doet juist weer herinneren welke strijd de eerste generatie [nog] leverde en hoe de tweede generatie relatief gezien eigenlijk al zo rap een inhaalslag heeft weten te maken. Ook is het stuk een teken van Trots en erkenning. Hopelijk komen er meer van!
Beste Hans,
Je verhaal heeft me geroerd. Ik herken er veel van terug. In de praktijk merk ik echter dat juist allochtone en witte arbeidersjongeren blindelings achter de culturele afkomst/eigen groep staan, zich van constructieve kritiek onthouden en zich af en toe van de eigen groep af te zetten. Een enkeling weet zich echt ‘los te maken’ en dat wordt hem/haar vaak niet in dank afgenomen. Want je eigen groep verlaten is toch vaak wel een hoofdzonde.
Ik ben het tegelijkertijd met je eens dat je nooit je afkomst moet verloochenen. Je liegt dan voornamelijk jezelf voor, niet eens zo zeer de buitenwacht. En dan kom je jezelf nog eens keihard tegen. De gulden middenweg ligt hem denk ik in het betrekken van je ‘oorspronkelijke’ groep in jouw ontwikkeling en tegelijkertijd je niet door deze groep te laten betuttelen, tegen te werken. En ik geloof dat mensen van de gevestigde orde en voornamelijk de elite, maar eraan moeten geloven dat de allochtoon en het arbeiderskind in opmars zijn. Ze gaan de Nederlandse markt veroveren. Lang leve de emancipatie van het individu! En leve de kracht van de samenleving. 🙂
Ze praten elkaar niet de put in, ze doen niet zielig, en het gaat ook al niet om anderen de schuld te geven, jan en dinges. Jammer dat jullie niet kunnen lezen wat er staat. Zowel Hans als de mensen waar hij mee werkt nemen allemaal heel actief hun eigen lot in handen.
Ik denk langzamerhand dat de term ‘zielig’ alleen en vooral wordt gebruikt als excuus om je zelf nergens voor in te hoeven zetten.
Daar zit ik dan vanaf mijn computer op het werk (in mijn pauze wel te verstaan) midden tussen mijn collega’s. Ik kijk naar rechts en daar zit mijn Turkse collega die tevens tweede man is binnen het team. Ik kijk naar links en zie een Indonesische collega en even verderop een aantal icters uit India. Verder op mijn afdeling iemand uit Suriname en Letland. Deze mensen verzwijgen niets. Is ook niet nodig. Ze zijn allen zeer goed in hun werk. Ze zijn hier niet terecht gekomen door hun achtegrond te verzwijgen. Mijn Islamitische collega’s eten overdag niet tijdens Ramadan en wanneer er er een of ander cultureel/relligeus feest is word netjes gevraagd voor die dag(en) vrij te krijgen. Niemand die er maar ook maar over denkt hiervan afstand te nemen. Het zijn sterke mensen die op eigen kracht hier in het bedrijf(een grote Nederlandse bank)terecht zijn gekomen. Ik veronderstel dat niemand van hen op hun cv niet hun eigen naam maar een Nederlandse zou hebben gezet. Tevens zijn zij niet onmachtig om kritiek op politiek partijen (zowel links als rechts) te leveren. Ze zijn kritisch en gaan de discussie niet uit de weg.
Het kostuum, inclusief stropdas, en het praten in het Engels is het enige wat word gevraagd.
Het is dus nergens voor nodig hen als een ‘zielige’groepering te zien. Dat is niet alleen mijn mening maar ook die van hun.
Iedereen die zich schaamt voor zijn/haar ouders om welke reden dan ook, zou zich moeten realiseren hoeveel meer die ouders zich hebben moeten inspannen om hun kinderen fatsoenlijk groot te krijgen en ze alle kansen te geven die ze konden. Dat is niet zo’n kunst als je een groot inkomen en een hoge opleiding hebt. Juist voor ouders met een lage opleiding en weinig inkomen moet je voor je goede opvoeding en opleiding je petje dubbel zo hard afnemen.
Tjee, wat een verhaal, Hans Krikke! Indrukwekkend. Ik herken het. Niet vanwege mijn eigen achtergrond; die is tamelijk bevoorrecht. Maar omdat ik, bij het opgroeien, wel heb gezien hoeveel vooroordelen op grond van idiote criteria bestonden en nog steeds bestaan, ook in het onderwijs.
Het is mij ook duidelijk geworden hoezeer het onderwijssysteem, van begin af aan, vooral een middenklassesysteem is. Waarbij leerkrachten zich meestal niet eens bewust zijn van hun middeklasse(voor)oordelen. En waarbij de leerlingen uit minder bevoorrechte milieus het vaak heel moeilijk hebben. En alleen met heel grote eigen kracht zich hiervan kunnen losmaken, ten koste van heel veel.
Wat heb jij dat allemaal scherp verwoord!
En heel goede documentaire gisteren en vandaag op TV: “Terug naar Turkije”. Hierin komen jonge Turken aan het woord, die een uitstekende opleiding hebben genoten en vaak ook goede banen hebben, maar door de frustrerende ervaringen in de laatste “post-9/11-jaren” ervoor kiezen naar Turkije te gaan en daar verder te leven, te wonen en te werken. Nederland zal ze node missen. Zoals een het pregnant zei: “Wij worden geacht de pensioenen op te brengen van degenen die ons steeds hebben gediscrimineerd.” Het doet pijn, maar het is zo waar…..
Een Turkse jonge vrouw vertelde het volgende. Een vriendin van haar had eerst met haar echte, als allochtoon herkenbare naam gesolliciteerd bij een bedrijf. Ze werd niet uitgenodigd voor een gesprek. Vervolgens solliciteerde ze met een Nederlandse naam en precies hetzelfde CV en dezelfde opleidingsgegevens. Toen werd ze wél uitgenodigd voor een gesprek. Het bedrijf wilde haar aannemen, maar toen zei ze: nu laat ik jullie barsten! En ze is naar Turkije gegaan…..
Pas als je je happy voelt met je eigen afkomst, kun je die van anderen respecteren. Vervreemding van jezelf is dus een kwalijke zaak. Gelukkig zijn er voorbeelden dat het niet overal aan de orde is, maar laten we niet doen alsof het verhaal van Krikke klinkklare onzin is!
Even los van de allochtonenproblematiek, toen ik in 4 of 5 havo zat liet de maatschappijlesleraar (zo’n echte PSP-er) ons discussiëren over de stelling “als je voor een dubbeltje geboren bent, wordt je nooit een kwartje”. Onze schoolpopulatie was qua sociale klassen tamelijk gemeleerd, maar iedereen was het met de stelling eens (of niemand had zin in discussie) – behalve ik, want ik heb een grootpa die van een cent een daalder is geworden, en dat geheel op eigen kracht, tegen de verdrukking in.
Ik wil Miriyam nog even bijvallen w.b.t. inburgering. Mijn vrouw deed al de inburgering onder de vorige wet en heeft ook een vervolgcursus gedaan. Toen al werd er voornamelijk over de hoofden van betrokkenen heen beslist. Nu gebeurt dat weer. Hoewel uit de gemeentelijke administratie zou moeten blijken dat mijn vrouw aan haar verplichtingen voldaan heeft, kreeg ze toch een “uitnodiging” waarin gesteld wordt dat met haar een afspraak is gemaakt voor een bepaalde dag en tijd. Maar er is geen afspraak met haar gemaakt, datum en tijd zijn unilateraal vastgesteld. Een heel andere indruk zou het maken wanneer er gestaan had “Wij nodigen u uit voor een gesprek op die en die datum en tijd. Wilt u contact met ons opnemen wanneer dat niet schikt?” of iets van gelijke strekking. Dan neem je (de agenda’s van) mensen serieus.