De Turken wisten het al: dit was de laatste iftar voor het suikerfeest. Voor de Marokkanen was het nog even afwachten, dat hing af van de maan of het nog een dag vasten erbij was, of dat het feest nu kon beginnen. Even na achten kwam de mededeling: de maand ramadan was afgelopen.

Ik heb nu heel wat verschillende iftars meegemaakt, kleine intieme, en grote officiële, iftars met een meer religieus karakter en iftars die meer leken op ons kerstfeest voor ongelovigen, hele sobere iftars met behalve melk en dadels alleen soep en brood en nog wat zoets, en hele uitbundige iftars met tafels beladen met voedsel. Maar dit hebben de iftars die ik de laatste jaren heb meegemaakt met elkaar gemeenschappelijk: het is een bewuste poging om ons niet-islamitische Nederlanders er bij te betrekken en onze diversiteit te vieren.

Gisteren in de El Kabir Moskee, van mij uit gezien aan de overkant van de Amstel, een grote iftar, georganiseerd Emcemo, Ummon en Ibno Khaldoem, met een reeks van sprekers en gasten. Thema: samen voor een tolerant en divers Nederland. Er werden wijze dingen gezegd, en ik heb sommige ervan nog opgeschreven. Maar veel belangrijker was dat we er waren: gelovigen en ongelovigen. Joden van Een Ander Joods Geluid en van de Joodse liberale gemeente. De buurtpolitie. Mensen van verschillende partijen, Groen Links, de vakbond, stadsdeelbestuurders en ik zag tot mijn plezier een hele zwik SPers uit de wijk. Ik kwam mensen tegen die ik goed ken – jij ook hier, ja natuurlijk – en maakte kennis met mensen die ik alleen nog van naam kende. Terwijl de gelovige mannen naast ons in gebed gingen, begonnen de anderen al aan de maaltijd. Ook dat kon, naast elkaar, in één gastvrije ruimte.

Ook dat is Nederland. Het Nederland waar ik graag bij wil horen. En waar ik trots op kan zijn.