Ik heb met beeldende kunstenaars in mijn omgeving wel vaker een gesprek gehad, ik vroeg: vind je het niet erg om afstand te doen van de dingen die je hebt gemaakt? Ze worden verkocht, ze worden het eigendom van een ander, als je mazzel hebt kun je nog eens gaan kijken, maar als je pech hebt verdwijnt iets waar je intens mee geleefd hebt, een deel van jezelf, uit je zicht, en moet je het zelf doen met de foto die je er van gemaakt hebt.

Ik vergeleek dat met mijn eigen vak: als ik een boek schrijf kan ik dat tig keer weggeven, en toch blijft het in mijn bezit.

Het interessante was dat bijna alle kunstenaars die ik sprak geen moeite hadden om afscheid te nemen van hun werk. Soms hielden ze nog iets voor zichzelf, iets van persoonlijke waarde, maar toch, zelfs dat mocht op een gegeven ogenblik ook wel de deur uit, als het ging naar iemand die er wat voor over had en die in staat was om er van te houden. Als kinderen die de deur uitgaan. Ik denk dat voor veel beeldende kunstenaars het maken, het proces, belangrijker is dan het resultaat, al kun je met voldoening kijken naar een expositie, als ze daar allemaal hangen. De roes van het doen, het geheimzinnige creatieve proces, als je het gevoel hebt dat er iets door je heen gaat, uit je handen komt, dat van elders komt. Iets wat gemaakt moest worden, en toevallig door jou. Ik ken dat van de beste momenten als ik schreef. En daar zit je achterheen, die zegen die op je neerdaalt als het goed is. De grote tevredenheid die je hebt als je het ding ziet dat je hebt gemaakt is kort. De echte drang gaat naar het maken, niet naar het ding.

Nu kan ik me dat beter voorstellen. Mijn eigen boeken staan op de plank, alleen als het ergens voor nodig is kijk ik er nog in. De schaamte voorbij, het boek dat mensen altijd noemen als ze zeggen: ik heb je boek gelezen, heb ik nooit meer helemaal opnieuw kunnen lezen. Het is voorbij. Ik ben het niet meer.

Lang ben ik een vreselijke hamsteraar geweest. Ik bewaarde alles. Alle boeken die ik eens had gelezen en alle boeken die ik had willen lezen maar niet las. Voor het geval ik daar nog eens tijd voor zou hebben. Maar als ik tijd heb lees ik vaker wat ik nu, nieuw, heb aangeschaft. Later, als ik oud ben en tijd heb, denk ik dan. Maar zo’n rustige oude dag zit niet in mijn natuur en niet in de tijd waarin we leven.

Met mijn verhuizing na dertig jaar van een huis naar een huurflat was het tijd om op te ruimen. Mijn gehele archief dat te maken heeft met zo’n vijf en twintig jaar intensieve vrouwenbeweging – archief is een wat deftig woord voor al die ongeordende stapels, mappen, dozen en heel veel boeken, konden naar het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging. O heerlijke ruimte! Niet meer de onrust van je hele verleden onder je bed. En als je eenmaal begint is het verbazingwekkend hoe veel er weg kan. Ik begrijp opeens de uitdrukking ‘opgeruimd’ voor een gemoedstoestand, niet alleen voor de toestand waarin je huis en je kasten zich bevinden.

Vandaag is de overdracht van mijn oude huis, de sleutels geef ik over aan de nieuwe eigenaar. Gek genoeg: ik laat er geen traan om, hoewel ik daar dertig jaar innig heb gewoond en er veel heb meegemaakt. Het is klaar.

Gisteren haalde ik de laatste spullen weg. Van achter een kast kwam een plankje te voorschijn, dat uit een vorig leven lijkt te zijn gekomen.

Ach ja, dat was in de tijd dat ik meer verdiende dan nu, vaker naar concerten ging, hield van goede restaurants, en elke week de wasserij langs kwam om vuile was op te halen en schone te brengen. Toen had ik nog gestreken lakens. En kleren die je niet zomaar in de wasmachine kon gooien. Dit plankje kwam van een doos wijn, waar Jeroen Krabbé de etiketten voor ontwierp.

Het voelt lang geleden. Sindsdien is mijn leven veranderd. Een scheiding, Gaza, de beslissing om daar de helft van mijn leven aan te wijden als vrijwilliger, dus ook de beslissing om met minder toe te kunnen, toen lidmaatschap en werk voor de SP waar je ook al niet rijk van wordt. Ik deed de wasserij weg, in zulke dure restaurants zit ik zelden meer, concerten komen er nauwelijks meer van, zo’n kist met flessen wijn zou ik nu niet meer kopen. Als ik geld uitgeef bedenk ik me vaker met hoeveel minder mensen in Gaza het moeten doen. Alhoewel ik ook weer niet overdrijf. Ik heb principiele vriendinnen die nog veel soberder leven dan ik. Spijt? Geen moment. Mijn leven is rijker en voller dan toen.

Nog iets wat ik vond. Een jasje, zelfgemaakt van lapjes. Met dat vorige leven, toen ik heel weinig geld had, en veel zelf maakte, voel ik me nu meer verwant dan met mijn vette jaren, al is ook die periode ver weg. Ik herken de lapjes nog: zelfgemaakte jurkjes, een bloesje, de gordijnen, een kleedje van de keukentafel. En god wat was ik toen dun. Nooit zal ik daar meer in kunnen. Twee keer meer dan toen. Ik maak een foto van dat plankje en dat jasje, een reproductie, voor op mijn weblog. En dan kunnen ze weg. Samen met al die bewaarde spullen, de herinneringen waarvan ik soms niet eens meer weet aan wie of wat ze me moeten herinneren.

Waarom doe je dat huis weg, vroegen ze, dat is toch een goede investering voor later? Het is later, zeg ik dan.

Opgeruimd.