Voor de verandering een klant die niet door Hamas overhoop is geschoten maar gewoon door Israel. Een jonge vrouw, Heba. Ze was een van de vrouwen die de mars naar de moskee maakten, toen hun mannen daar waren opgesloten en het leger begon te schieten op de vrouwen. Ze kreeg een kogel in haar heup die zwaar werd beschadigd, en in haar hand.
De muren van de schone woning zijn leeg, en ik zie geen posters met dode helden aan de muren, maar ik kan het raden: Hamas. Alsof het zo geprogrammeerd worden komen we midden in een TVprogramma dat gaat over die beroemde mars, want het is precies een jaar geleden. Op het beeld zie je haar lopen, zie je haar vallen. Haar moeder begint te huilen. Ze dachten dat ze dood was, toen ze daar bewusteloos in haar bloed lag. Ze werd naar Egypte gestuurd, en heeft een reeks operaties gehad. Ze kan wel weer een beetje lopen, met een stok. Maar ze heeft psychologische problemen. Ze durft niet meer naar buiten. Ze krijgt angstaanvallen van elke knal die ze hoort. Drie maanden geleden is ze getrouwd en nu alweer gescheiden. Op haar matras zit ze luid te praten, kwaad, bijna te schreeuwen. Ze is woedend op de regering. Ik heb voor hun gevochten, ik ben voor hun bijna gestorven, maar ze doen niets voor me. Mona gaat er tegen in en het wordt bijna gekibbel: je moet naar buiten, je moet weer onder de mensen komen, je moet ook bedenken dat er mensen zijn die er nog veel slechter aan toe zijn dan jij. Het lijkt niet erg te helpen. Ze is een heldin en ze eist dat ze wordt behandeld als een heldin. Maar als we in de auto zitten zegt Mona dat ze tevreden is, dit was de eerste keer dat ze praatte, en op de vraag hoe het met haar ging meer zei dan goed, alhamdulillah.
Een van de klanten blijkt niet thuis maar in het ziekenhuis.
En dan de laatste voor vandaag. Hij heeft alletwee zijn benen nog, alleen doen ze het niet. Israelisch schot in zijn rug, ruggemergbeschadiging. Hij is half verlamd. Maar het lukt hem al, met een paar steunen met veel riempjes er aan, en twee krukken, om een paar stappen te doen. Hij is verlegen.
Ik kan het team complimenteren: ze doen het prima. Ik kan zien hoe de mensen die we in augustus al hebben gezien vooruit zijn gegaan. Ik zie ook heel duidelijk dat hun funktie veel meer is dan alleen de hulp bij de revalidatie. Het wordt ontzettend op prijs gesteld at ze trouw terug blijven komen, mensen blijven begeleiden tot ze letterlijk weer min of meer op eigen benen kunnen staan. Het is heel belangrijk dat we in de training hebben geleerd om echt contact te maken met de patienten, zegt Jahya. En ik zie hoe belangrijk het is dat er aandacht wordt gegeven aan hoe het emotioneel met de mensen is die gehandicapt zijn geraakt, en er ook tijd is voor de gevoelens en de problemen van de familie. Juist omdat de mensen die kapot zijn geschoten vaak gezien worden als helden, en de Palestijnen er zo trots op zijn dat ze flink zijn en nooit zeuren, dat ze hun lot stoicijns dragen, is het belangrijk dat onze teams ook de gelegenheid geven om het te hebben over het verdriet, de twijfels, de angsten. Ze groeien er zelf ook door, kan ik zien, onze teamleden, die zich veel meer uiten dan vroeger. Beseffen dat zij zelf ook problemen hebben, het soms helemaal niet meer zien zitten.
Het is onze bedoeling dat we onze vaardigheden, kennis en inzichten, aan onze Palestijnse collega’s doorgeven, dat doen we en dat werkt. Maar we hebben, juist als betrokken buitenlanders ook een funktie die blijft: juist die mensen die altijd klaar moeten staan voor anderen, hebben zelf ook de behoefte aan iemand die aandacht heeft voor hen. Ik ben er heel blij mee dat we door de jaren heen een stevige vertrouwensband hebben opgebouwd, en dat de mensen naar ons toekomen, om hun verhaal te vertellen, om advies komen vragen, maar vooral te voelen dat er voor hen ook een luisterend oor is, en vrienden die met hen meeleven. Wij hebben bewondering en veel respekt voor hun taaie volharding. Maar we zien ook wat het ze kost. En dat geven we ze terug. Ik heb wel eens eerder een collega geciteerd met wie ik in de Balkan werkte: de grote schaarste na een oorlog is niet aan voedsel, maar aan aandacht. Als iedereen problemen heeft, wie luistert er dan nog? Wij.
Lieve Anja,
Wat goed om te lezen dat je weer in Gaza kon zijn, zoals steeds weer indrukwekkend om te lezen wat een doorzettingsvermogen onze teamleden en hun cliënten hebben, fantastisch om te lezen (en te zien) over welke hulpmiddelen zij – ondanks alles – toch kunnen beschikken en bijzonder om Jahya’s woorden te lezen: dat het team geleerd heeft om echt contact te maken met de patiënten ……
en dat alles lees ik, terwijl jij al weer veilig thuis bent, gelukkig!
veel liefs, Alexandra.
Anja,
Ja, ik ben ook heel blij te horen dat je er weer was, nou ja, blij is niet het goede woord, het is te erg voor woorden wat er gebeurt en jij stelt het aan de kaak.
Ik heb toen die vrouwen op tv gezien, hoe het Israelische leger gewoon op ze in schoot. Ik kon het bijna niet geloven. Je bezoek maakt alles tastbaar en invoelbaar.
tineke
Israel schiet echt niet bewust met scherpe munitie op burgers, kom je gewoon voor de krijgsraad.
Dat is niet waar, Sander. Er is ook deze keer bewust ingeschoten op een groep onbewapende vrouwen, en er is niemand voor bestraft.
Ook ik kan me dat niet voorstellen Anja dat er zomaar op mensen wordt geschoten, gaarne en nadere toelichting, plaats en datum.
Die heb ik je net gegeven, Dirk. De datum: exact een jaar geleden. De gebeurtenis, heb ik beschreven, is door de tv vastgelegd. Met onze organisatie daar komen we veel vrouwen en kinderen tegen waarop is geschoten, en dat zijn degenen die het hebben overleefd, en gehandicapt zijn geworden. Tientallen dwarslaesies door schoten in de rug. Kinderen die op weg naar school zijn beschoten door tanks, kinderen die doodgeschoten werden toen ze met stenen gooiden, een meisje dat midden in de klas door een scherpschuttter door het hoofd werd geschoten, een moeder met een kind op een balkon, een voetballend jongetje, een vrouw die ik ken, toen ze brood bakte op haar binnenplaatsje vanaf een wachttoren in arm en buik geschoten, zij overleefde, kind in haar buik niet, demonstranten, beschoten vanuit de lucht, op film vastgelegd, ongewapende jonge demonstranten in Israel zelf, 13 doden, proces geweest, niemand bestraft, ga maar door, Dirk. Ik ga de rapporten van alle mensenrechtenorganisaties die daar al verslag van hebben uitgebracht niet voor je opzoeken. Je kunt dat zelf wel vinden.
Ik kan me voorstellen dat je moeite hebt om het te geloven als je nog midden in de droom zit dat Israel een beschaafd westers land is dat zulke dingen niet doet, maar voor wie vaker in de Palestijnse gebieden komt is dit volstrekt ouwe koek.
Sander en Dirk, Israëlische soldaten hebben zelf diverse malen toegegeven dat ze dit doen. Er reist een fototentoonstelling rond van voormalige soldaten in het Israëlische leger. Natuurlijk zijn deze mensen niet zo bekend, want Israël verzwijgt ze, volgens mij. Maar als ik toch iemand moet geloven, dan deze voormalige soldaten en dus ook het verhaal hierboven.