Mudvolle bak, in jeugdcentrum Argan. Mensen stonden tegen pilaren en muren. Veel bekende gezichten. Het werd zoenen en handen geven, Haci, Amal, Boukje, Annebregt, Nuredine, Yeter, Umar, Faisal, Samira, Esmee, Zakaria en Mohammed en Mohammed en Mohammed en nog meer. Het was wel te verwachten dat ‘iedereen’ zou komen, bij deze discussie van moslim- en migrantenorganisaties: wat te doen met Wilders. Wat als straks die aangekondigde film wordt vertoond, wat doen we als moslims, negeren of reageren? De rug toekeren of toenadering zoeken?

De discussie was door een reeks van organisaties opgezet en ondersteund, Marokko.nl. Academica Islamica en de aankondiging was als een vuurtje over het internet gegaan. Een panel: Naeeda Aurangzeb (publiciste), Esma Alariachi (programmamaakster en een van de Meiden van Halal), Mustafa Hamurcu van Milli Gorus, en voortrekker Mohammed Cheppih. Discussieleiders Ali Eddaouidi (publicist) en Leila Prnjavorac (journaliste) die altijd uit moet leggen dat ze toch echt moslim is omdat ze blond is en uit Bosnie komt. En Mohammed Jabri deed een column, er was muziek en rap. En al was het een serieuze zaak, de stemming was niet grimmig, maar energiek en er werd veel gelachen.

Film, eerst. De ‘dialoogbom’, derder versie, die inmiddels via YouTube te zien is (hier), een collage waarin de usual suspects, met hun uitspraken aan elkaar zijn geplakt, Fortuyn, Bolkenstein, Wilders, Ellian – alles wat de laatste jaren zo haarfijn uit kon leggen wat er mis is aan de islam en aan de moslims. Als je het achter elkaar ziet moet je er wel van zuchten. Naeeda zei dat ze er zich even beklemd bij voelde als bij een wandeling bij de muur op de Westoever: hoe kan ik weg, waar is de uitgang. Maar Samira tegenwoordig Bouchibti (PvdA, Tweede Kamer) zei later nog: laten we niet vergeten dat er ook 15 1/2 miljoen Nederlanders zijn die niet zo denken.

Want dit was een gemeenschappelijk punt: die Wilders is niet zo belangrijk. Wat echt erg is, is dat hij met zijn islamofobe gedachten zoveel achterban krijgt. Dat was de vraag: kunnen we daar wat mee, zijn die mensen voor ons bereikbaar?

In veel reacties hoorde ik het dilemma: je wilt niets steeds gedwongen zijn om te reageren. Maar doe je dat niet, dan krijgen we te horen dat we nooit ons mond open doen. Doe je het wel, dan laat je de agenda door anderen bepalen, want dit is duidelijk, Wilders zijn sterke punt is dat hij iedereen in de reactie en de defensie weet te duwen. Je hebt er ook niet altijd zin in, om maar aan het uitleggen blijven, zei iemand. Alsof we als moslims steeds maar hetzelfde kunstje af moeten draaien. Wilders, een van die anderen drukt op de knop, wij moslims doen ons kunstje. En of het helpt? Nee, zou je denken, gezien het feit dat we het morgen weer moeten doen.

Er is wel wat veranderd: er zijn nu meer boegbeelden en welbespraakte moslims dan vroeger (ze krijgen een applaus, diegenen die steeds maar weer hun nek uitsteken en dus ook bakken agressie over zich heen krijgen) en Cheppih, een van de mensen voor wie dat applaus bedoeld is, wijst op alle goede initiatieven van de laatste tijd.

Iemand uit Den Haag wijst er op dat daar vooral de Hindoestaanse gemeenschap klaagt, dat alle belangstelling uitgaat naar de moslims en de Marokkanen – wij krijgen geen cent subsidie, zeggen ze, en als we iets organiseren komt er geen hond. Dus, laten we gebruik maken van het feit dat we midden in de belangstelling staan, zegt de Hagenees.

Jabri is kritisch in zijn column, kritisch ook op de moslim politici die te weinig van zich zouden laten horen en die je te weinig ziet – moet je net tegen Samira zeggen – en zijn waardering gaat uit naar Pechtold, die tenminste duidelijk weerwoord geeft en voor Doekle Terpstra, die beseft dat de moslims blijvertjes zijn, en die ook zijn nek uit durft te steken tegen de verwildering. Negeren is geen optie, zegt Jabri, dat werkt de segregatie alleen maar in de hand. Ook heeft het geen zin om Wilders af te schilderen als clown, het is niet genoeg als we ons door links over de bol laten aaien, we moeten de dialoog aan met zijn achterban, niks aan te doen. Doen we dat niet, dan blijft het een slappe hap. Zelf is Jabri bezig met een organisatie die zich op juridisch vlak bezig gaat houden met discriminatie. Weten we nog hoe Theo van Gogh tekeer ging tegen joden? Tot het Cidi een aanklacht tegen hem indiende. Daarna had hij genoeg van joden pesten. We kunnen er wat van leren.

Wat duidelijk moet worden voor de bange aanhang van Wilders is dat wij Nederlandse moslims niet bezig zijn om hier een kalifaat te stichten, dat we hier graag willen wonen, samen met de oorspronkelijke bevolking, dat we het hier ondanks alles een prachtig land vinden, dat we willen participeren maar wel onszelf willen blijven, moslims. En dat democratie niet betekent dat de minderheid zich kritiekloos aan moet passen aan de meerderheid. Kortom: er moet nog keihard gewerkt worden aan de pr.

Mustafa vindt dat we niet moeten vergeten dat Wilders wel een punt heeft: er zijn problemen, met criminaliteit, met jongeren, waar we aan moeten werken. Daar is iedereen het wel over eens, en de stemming is er een van hand in eigen boezem en hard werken. Iemand die een klaagzang wil beginnen over discriminatie wordt gestopt: weten we wel, is waar, maar alsjeblieft, geen slachtoffergedoe. En niet zoveel geouwehoer, zegt Esma, sorry voor het woord.

Een vrouw in het publiek vergelijkt Wilders met Hitler. Daar moet ik nou weer van zuchten, want ik voorspel dat dat de media weer zal halen: “moslims vergelijken Wilders met Hitler”, waarom kan de regering die man er niet uitzetten? Omdat we nu eenmaal in een democratie zitten waar mensen mogen vinden wat ze willen, zelfs als het zulke bagger is. Esma neemt het voor de vrouw op, iemand in haar programma heeft eens alle uitspraken van Wilders achter elkaar gezet, en elke keer het woord moslim vervangen door jood. Tja, dan lijkt het wel heel erg op wat de heer Hitler zei, valt dat te ontkennen? Ik hoor dat het ook gaat om angst. Niet alleen de aanhang van Wilders is bang, er zijn ook Nederlandse moslims die genoeg van de geschiedenis weten om te denken, zoals nu met Wilders, zo begon het toen met Hitler ook. En kunnen we dat tegenhouden?

Hoe verder? Veel meer investeren in onszelf, zegt Cheppih en het wordt beaamd. Orde op zaken stellen in de eigen gemeenschappen, ondanks de onderlinge verschillen toch naar eenheid zoeken, respect afdwingen door wie we zijn. Ingrijpen als we zien dat er iets mis is, als je ’s avonds laat een kind van tien op straat ziet hangen, doe er wat aan. De voorhoede verder kweken, woordvoerders trainen, het zijn er nog te weinig. Zorgen dat die het kontakt met de achterban niet verliezen. Meer gesprekken organiseren op de werkvloer, zegt een andere Mustafa, van de vakbeweging. Laten we blij zijn dat Wilders ons heeft wakker geschud.

Wanneer wij werkelijk leven als moslims, dan zijn wij de beste voorbeelden, zegt iemand. We moeten weer terug naar de bron.

Alsof die achterban zich interesseert voor moslims, zegt een ander. Naeeda zegt: natuurlijk moeten wij ons goed gedragen en het goede voorbeeld geven, maar het is een beetje te simplistisch gedacht dat als wij ons maar braaf gedragen overmorgen een eind is gekomen aan racisme en discriminatie.

Okee, we moeten meer toenadering zoeken met die bange achterban. Hoeveel Wilders-stemmers zijn er vanavond in de zaal aanwezig? Drie mensen steken dapper hun vinger op. Dat zijn er nog veel te weinig, zegt iemand. Dat hadden er minstens vijftig moeten zijn.

Slot van de avond. Actie. We gaan Wilders knuffelen, zegt Abdel Hafid, omdat het duidelijk is dat hij liefde en genegenheid tekort komt. En hij krijgt behalve een knuffel een ideale koran, kijk, een prachtig boek – en er staat helemaal niets in. Samira krikgt de eer om hem deze knuffel te gaan brengen, ik zal mijn best doen, zegt ze met een gezicht alsof het niet de allerleukste opdracht is die ze ooit heeft moeten doen. En Esma mag ook een knuffel aan Wilders sturen, ik raak hem niet aan hoor, zegt ze spontaan, maar dat hoeft ook niet, want je kunt Wilders een knuffel naar keuze sturen via het internet. Eentje met een koranspreuk er op. Wat staat daar, vraagt iemand. Oog om oog, grapt een ander. Nee joh, dat komt uit een ander mooi boek.

Dit is wat er staat, legt Cheppih uit:
“Het is mogelijk dat Allah liefde zal kweken tussen u en diegenen met wie gij in vijandschap verkeert: want Allah is Almachtig en Allah is Vergevingsgezind en Genadevol”

De website: knuffelGeert, hier.

(sorry voor de kleurverschillen van de foto’s, er was bijna geen licht en iedereen was groen of paars. Het is nog een reuze gepruts om daar gezichten uit te voorschijn te toveren)