Te gast: Uri Avnery. Ik heb het stuk vertaald en daarbij iets ingekort.

Erger dan een misdaad

Het leek op de val van de Berlijnse muur. Meer dan er op lijken: voor een moment was de grenspost Rafah de Brandenburger Poort.

Het is onmogelijk om niet opgetogen te zijn wanneer massa’s onderdrukte en hongerige mensen een muur afbreken die hen gevangen hield, met glanzende ogen, iedereen omarmend die ze tegenkomen – zelfs om blij te zijn als het je eigen regering is die om te beginnen die muur bouwde.

De Gazastrook is de grootste gevangenis ter wereld. Het doorbreken van de Rafah muur was een daad van bevrijding. Het bewijst dat een onmenselijke politiek altijd een domme politiek is: geen macht ter wereld kan een massa mensen tegenhouden die de grens van de wanhoop hebben bereikt.

Dat is de les van Gaza, januari 2008.

We zouden het beroemde gezegde van de Franse staatsman Boulay de la Meurthe kunnen citeren, met een kleine variant: het is erger dan een oorlogsmisdaad, het is een blunder!

Maanden geleden sloten de twee Ehuds – Barak en Olmert – de Gazastrook af, en schepten daar nog over op ook. Kort geleden trokken ze de strop nog strakker aan, zodat er vrijwel niets meer Gaza in kon. En afgelopen week werd de blokkade totaal – geen voedsel, geen medicijnen. De zaken kwamen tot een climax toen ze de brandstof ook nog tegenhielden. Het overgrote deel van Gaza kwam zonder elekriticiteit te zitten – de couveuses voor te vroeg geboren baby’s, de dialyse machines, de pompen voor water en de riolering konden niet meer functioneren. Honderdduizenden zaten zonder verwarming in de strenge kou, niet in staat om te koken, terwijl het voedsel opraakte.

Steeds weer zond Al Jazeera de beelden ervan uit naar miljoenen huiskamers in de Arabische wereld. En ook andere TV stations lieten ze zien. Van Casablance tot Amman brak het protest uit en maakte de autoritaire Arabische regimes aan het schrikken. In paniek belde Hosny Mubarak naar Ehud Barak. Die avond was Barak gedwongen, al was het maar voor even, om de brandstof blokkade die hij die ochtend had ingesteld weer op te heffen. Behalve dat bleef de blokkade in stand.

Het is moeilijk je een dommere daad voor te stellen.

De reden die werd gegeven voor het uithongeren en in de kou zetten van anderhalf miljoen mensen, op een kluit levend in een gebied van 365 vierkante kilometer, was dat er vanuit Gaza raketten werden afgeschoten naar het stadje Sderot en de omliggende dorpen. Die reden was slim bedacht. Daarmee overtuig je de armste en minst geletterde delen van het Israelische publiek. Het pareerde de kritiek van de VN en de regeringen in de buitenwereld af, die zich anders uitgesproken hadden tegen de collectieve bestraffing die zonder enige twijfel onder het internationale recht een oorlogsmisdaad is.

Dit is het simpele en overtuigend klinkende verhaal dat de wereld in wordt gestuurd: het terroristische Hamas regime schiet projectielen af naar onschuldige Israelische burgers. Geen regering ter wereld kan het tolereren dat hun bevolking van over de grens heen wordt beschoten. En aangezien de Israelische regering niet weet hoe ze die Kassam raketten tegen kunnen houden, zit er niets anders op dan een sterke druk uit te oefenen op de Gazaanse bevolking tot ze in opstand komen tegen Hamas en hen dwingen om de beschietingen te staken. Zo luidt het verhaal.

De dag dat de elekrticiteit in Gaza uit ging waren onze militaire verslaggevers vol vreugde, maar twee Kassams afgevuurd: het werkt! Ehud Barak is een genie! Behalve dat er de volgende dag 17 raketten werden afgeschoten, en de vreugde verdampte. Politici en generalen raakten letterlijk over hun toeren: een politicus stelde voor om nog krankzinniger te worden dan de Palestijnen, een ander stelde voor om bij elke afgeschoten rakket een willekeurig deel van Gazastad te bombarderen, een beroemde professor, die -toegegeven- al een beetje geschift was, stelde voor om nu maar het ‘ultieme kwaad’ er op los te laten. Lees: de Endlosung.

Het scenario van de regering was een herhaling van de Tweede Libanon oorlog (waarover het rapport over een paar dagen zal verschijnen). Toen: Hezbollah nam twee soldaten gevangen aan de Israelische kant van de grens, nu: Hamas schiet op dorpen aan de Israelische kant van de grens. Toen: de regering besluit haastig om een oorlog te beginnen, nu: de regering besluit haastig om de hele Gazastrook af te grendelen. Toen: de regering geeft het bevel tot een massief bombardement zodat de bevolking Hezbollah onder druk zal zetten, nu: de regering besluit om de burgerbevolking te laten lijden zodat zij Hamas onder druk zullen zetten.

De resultaten waren in beiden gevallen gelijk: de Libanese bevolking kwam niet in opstand tegen Hezbollah, integendeel, alle mensen van religieuze gemeenschappen overal stonden als een man achter de Sjiitische organisatie. Hassan Nasrallah werd de held van de gehele Arabische wereld. En nu: de bevolking staat als een man achter Hamas, en beschuldigt Mahmoud Abbas van samenwerken met de vijand. Een moeder die haar kinderen niet te eten kan geven vervloekt niet Ismael Haniya, ze vervloekt Olmert, Abbas en Mubarak.

Wat moet Israel dan? Je kunt toch moeilijk accepteren dat de bevolking van Sderot constant onder vuur ligt?

Dit is wat het verbitterde Israelische publiek niet te horen krijgt: dat het afschieten van Kassam raketten morgen gestopt kan worden. Een paar maanden geleden bood Hamas een staakt-het-vuren aan. Ze hebben het aanbod deze week herhaald. En staakt-het-vuren betekent, in de ogen van Hamas, dat de Palestijnen ophouden met het afschieten van raketten wanneer de Israeli’s ophouden met de invasies, de liquidaties en de blokkade. Waarom gaat onze regering niet meteen en juichend op het aanbod in?

Dat is simpel: om zo’n afspraak te maken moeten ze met Hamas praten, direct of via via. En dat is precies wat de regering niet wil.

En waarom niet? Wederom simpel: Sderot is maar een voorwendsel, net zo goed als die twee gevangen genomen soldaten maar een voorwendsel waren voor iets heel anders. Het werkelijke doel van de gehele actie is om het Hamas regime in Gaza af te zetten en te voorkomen dat Hamas ook de Westoever overneemt. Om het recht voor zijn raap te zeggen: de regering legt Sderot als een offerlam op het altaar van een hopeloos principe. Het is belangijker voor de regering om Hamas te boycotten – omdat zij nu het bruggenhoofd vormen van het Palestijnse verzet – dan om een eind te maken aan de bedreiging van Sderot. En alle media werken mee aan het optrekken van een rookgordijn en roepen dat het er alleen maar om gaat dat Israel zich verdedigt tegen de raketten.

Ik heb al eerder gezegd dat het riskant is om in ons land satire te schrijven – maar al te vaak wordt die satire werkelijkheid. Sommige lezers herinneren zich misschien een satirisch artikel dat ik maanden geleden schreef. Daarin scheef ik over de situatie in Gaza als over een wetenschappelijk experiment met het doel uit te vinden hoe ver je kunt gaan, hoe ver je een burgerbevolking kunt uithongeren en van hun leven een hel kunt maken voordat ze capituleren met de handen omhoog.

Deze afgelopen week werd deze satire officieel regeringsbeleid. Gerenommeerde commentatoren verklaren openlijk dat Ehud Barak en zijn legerleiding bezig zijn met een experiment, en hun methoden dagelijks aanpassen aan de resultaten. Ze stoppen de invoer van brandstof naar Gaza, observeren hoe het werkt en trekken het terug wanneer de internationale reactie te negatief is. Ze stoppen de invoer van medicijnen en kijken hoe het werkt – enzovoorts. Het wetenschappelijke doel heiligt de middelen.

De man die dit experiment leidt is minister van defensie Ehud Barak, een man met veel ideeen en weinig scrupules, een man met een manier van denken die in wezen vergaand onmenselijk is. Hij is op dit moment waarschijnlijk de meest gevaarlijke persoon in Israel, gevaarlijker dan Ehud Olmert en Binyamin Netanyahu, uiteindelijk, op de lange duur, ook gevaarlijk voor het voortbestaan van Israel.

Tot drie dagen geleden konden de generaals nog geloven dat het experiment ging slagen. De ellende in Gaza bereikte haar climax. Honderdduizenden mensen werden met werkelijke honger bedreigd. Het hoofd van de UNRWA waarschuwde voor de komende humanitaire ramp. Alleen de rijken konden hun auto nog laten rijden, hun woning verwarmen en hun buik vol eten. De wereld stond er dadenloos naar te kijken en sprak er collectief schande van, de leiders van Arabische staten uitten holle frases van sympathie en staken geen poot uit. Barak, die goed kan rekenen, voorzag wanneer de bevolking eindelijk in zou storten.

Maar toen gebeurde er wat niemand had voorzien, hoewel iedereen het had kunnen weten. Wanneer je anderhalf miljoen mensen in een hogedrukpan stopt en het gas hoger zet, zal die ontploffen. En dat is wat er gebeurde aan de grens tussen Gaza en Egypte.

Eerst was er een kleine ontploffing. Een groep mensen bestormde het hek, de Egyptische politie opende het vuur, tientallen mensen raakten gewond. Dat was een waarschuwing.

De volgende dag kwam de grote aanval. Het Palestijnse verzet blies de muur op meerdere plaatsen op. Honderdduizenden mensen stroomden Egypte binnen en haalden diep adem. De blokkade was verbroken.

Zelfs voor het zover was zat Mubarak al in een onmogelijke positie. Vele miljoenen Arabieren, een miljard moslims, zagen hoe het Israelische leger de Gazastrook aan drie kanten had afgesloten, het noorden, het oosten en de zee. De vierde kant van de blokkade werd bewaakt door het Egyptische leger. De Egyptische leider, die zichzelf ziet als de leider van de gehele Arabische wereld, werd gezien als een collaborateur met een onmenselijke operatie uitgevoerd door een medogenloze vijand – om in de gunst te blijven (en het geld te ontvangen) van de VS. En zijn interne vijanden, de Moslim Broeders, buitten de situatie uit door hem zwart te maken in de ogen van zijn eigen volk.

Het is de vraag of Mubarak zijn positie vol had kunnen houden. Maar de Palestijnse massa verloste hem van de noodzaak om een beslissing te nemen. Zij namen de beslissing voor hem. Ze braken door als de golf van een tsunami. Nu moet hij alleen nog beslissen of hij tegenoet komt aan de Israelische eis om de blokkade tegen zijn Arabische broedervolk weer te herstellen.

En hoe zit het nu met Baraks experiment? Hoe gaat het verder? Er zijn maar een paar opties:

a. Om Gaza te herbezetten. Het leger loopt niet erg warm voor dat idee. Ze begrijpen dat dit duizenden soldaten bloot zal stellen aan een meedogenloze guerilla oorlog, vernietigender dan de voorafgaande intifada’s.

b. Om de blokkade te verscherpen en extreme druk uit te oefenen op Mubarak, inclusief het inzetten van de Israelische invloed om het Amerikaanse congres te laten beslissen om de miljarden in te houden die hij jaarlijks krijgt voor zijndiensten.

c. Het nadeel in voordeel veranderen door de gehele strook cadeau te doen aan Mubarak, en te doen alsof dit al vanaf het begin de bedoeling was van Barak. Dan is het Egypte die de schone taak krijgt om Israels veiligheid te bewaken, het afschieten van raketten te voorkomen en hun eigen soldaten de guerillaoorlog in te sturen – terwijl ze net dachten van dat rottige landje met zijn verpauperde bevolking af te zijn, waarvan de gehele infrastructuur ondertussen ook nog is verwoest door de Israelische bezetting. Waarschijnlijk zegt Mubarak: heel aardig van jullie maar nee dank je.

De blokkade was een oorlogsmisdaad. Erger: het was een blunder.