Het verscheen in wel negen kranten, met vrijwel identieke koppen: Ter Horst: stemdwang SP in strijd met Grondwet. Nu zijn we bij de SP de laatste tijd wel wat gewend, maar als het een minister is, een minister die bovendien belast is met de bewaking van de Grondwet, die een partij ervan beschuldigt (of lijkt te beschuldigen) ongrondwettelijk te handelen, dan is er reden voor een stevige discussie. Dan moet er iets opgehelderd worden. Genoeg aanleiding voor de SP fractie om een middel in te zetten dat in de Eerste Kamer maar zelden wordt gehanteerd: het recht op interpellatie.

Minister Guusje ter Horst werd naar de Eerste Kamer ontboden om antwoord te geven op een aantal vragen, met als hoofdvraag uiteraard: vindt zij dat de SP ongrondwettelijk handelt, wanneer de partij bij de verkiezing van de Eerste Kamer van haar statenleden – de kiesmannen zeg maar – verwacht dat ze zich zullen houden aan de lijst zoals die in de partijraad is vastgesteld. Want het interessante aan de kwestie was dat als het ongrondwettelijk zou zijn om de statenleden te verzoeken of voor te schrijven zich aan de lijstvolgorde te houden dat ook zou gelden voor de eigen partij van de minister, de PvdA, plus CDA, VVD en Groen Links, die allemaal, zij het elk op eigen wijze, hun statenleden willen houden aan de door de partij voorgestelde lijst.

Minister ter Horst was erg duidelijk in haar antwoord: nee, de SP had niet ongrondwettelijk gehandeld, en dat had zij ook niet gezegd. Dat dat wel zo in de media was verschenen, tja, zij ging niet over de media. En het is kennelijk ook niet de bedoeling dat een minister via haar persvoorlichter de kranten laat weten dat ze verkeerd is geciteerd. Ook niet als dat neerkomt op een stevige valse beschuldiging aan het adres van een andere partij.

Waar het om ging was een brief die de minister had geschreven in antwoord op een vraag van voormalig SPer van Bergen. En inderdaad, in die brief stond niet dat de SP tegen de Grondwet had gehandeld. Hoe kwamen al die kranten dan aan een vrijwel eensluidende uitspraak? Hadden die allemaal op het zelfde moment die brief op dezelfde wijze fout gelezen? Tja, nu komt het pijnlijke punt. Want die uitspraak, letterlijk: ‘dat de recente verplichting die de SP aan haar Statenleden heeft opgelegd – dat stemmen op de nummer een van de SP-kandidatenlijst voor de Eerste Kamer – in strijd is met de Grondwet ‘ – stond wekenlang op de officiele website van het ministerie. Als de kranten dan allemaal de brief van minister ter Horst verkeerd hadden begrepen, dan haar eigen ambtenaren cq haar persvoorlichter ook. Erger: ook toen het de minister al lang duidelijk was dat er een interpellatie aan zat te komen bleef die uitspraak staan. Tot hij de dag voor de interpellatie eindelijk werd verwijderd.

Van alle andere fractievoorzitters was Niko Koffeman van de Partij voor de Dieren, de enige die vond dat de minister wel haar excuses mocht maken – niet voor de brief die kennelijk door zoveel mensen verkeerd was gelezen, wel voor de ondubbelzinnige uitspraak die onder haar verantwoordelijkheid wekenlang op de website van haar ministerie had gestaan. Daar had de geirriteerde minister duidelijk geen zin in: “ik heb toch gezegd dat ik het betreur” was het enige dat er nog net afkon.

De SP had dus gelijk gekregen, maar nadat dat duidelijk was gebruikten een aantal van de andere fractievoorzitters hun spreektijd om op hun beurt de SP te attaqueren. Dat deze interpellatie (waar ze zelf mee ingestemd hadden) overbodig was geweest, een ‘canard’ riep Schouw van D66, waarom de SP dit niet even had geregeld met een telefoontje naar de minister. Alsof de SP het dommertje was geweest die als enige de brief van de minister niet goed zou hebben begrepen. Geen van de fractievoorzitters bleef haken aan het feit dat het de website van het ministerie zelf was geweest die de SP (en impliciet dus ook hun partij) van ongrondwettelijk handelen had beticht. Behalve Koffeman dus. Het was geen verheffend schouwspel.

Het was ook al geen verheffend schouwspel toen Yildirim, die kennelijk niet tot zich door had laten dringen dat ook hij verloren had, in zijn spreektijd nog eens vertelde hoe slecht hij door de partij was behandeld, en zwaaide met een motie waarin hij de minister op wilde dragen om ‘partijen die zich ondemocratisch gedragen te ontbinden’. Niemand had hem kennelijk verteld dat een minister de allerlaatste is die een politieke partij mag ontbinden – de partijen zijn er om de minister te controleren, niet andersom – en naar een tactvolle interventie van Groen Links, of hij wel begrepen had dat de minister net had gezegd dat er geen sprake was van ongrondwettelijk handelen, luisterde hij ook al niet. De minister maakte er in haar antwoord korte metten mee, en wees hem er op dat hij met klachten over de partij naar de rechter moest en niet naar de minister. De motie werd uiteindelijk ook niet ingediend, anders had hij kunnen zien er deze keer geheel alleen voor te staan. Tenenkrommend genant.

Maar goed: we hebben dus gelijk gekregen. En de interpellatie was dus helemaal niet voor niets, want nu had de minister luid en duidelijk, en in het openbaar gezegd dat de SP niet ongrondwettelijk handelde, dat het het recht is van een partij om Statenleden te binden aan de beslissingen die intern genomen worden, en ze moest, zij het niet van harte, toegeven dat de mededeling op de website van haar ministerie fout was geweest.

Nu de kranten nog, die diezelfde fout in hun koppen hadden staan. Gaan die nu ook toegeven dat ze de uitspraken van de minster verkeerd hebben geinterpreteerd? Trouw vanochtend kopt correct: SP handelde niet ongrondwettelijk. Onderkop: Minister ter Horst biedt geen excuses aan voor verkeerde webtekst. Volkskrant? Schrijft dit: ‘Oorwassing voor SP’er in Eerste Kamer na leesfout’. Dat was dan wel dezelfde ‘leesfout’ die ook de verslaggever van de Volkskrant had gemaakt, toen ze net als iedereen kopten dat de SP ongrondwettelijk had gehandeld. Zou je denken dat ze even toegeven dat ook zij de SP vals hadden beschuldigd?
Zou je denken.
Niet de Volkskrant.

(Meer op de SP website: hier.)