Vroeger was dat toch niet iets om trots op te zijn, om als auteur ‘in de ramsj te liggen’. Ik zat eens bij een echte uitgever, Van Gennep. Met een echte uitgever bedoel ik dat hij niet een boek uitgaf maar een auteur. En dat hij er eer in stelde om van zijn auteurs de boeken nog ‘op de plank’ te houden. Jaap Jansen, want zo heette mijn uitgever annex redacteur (zo heet hij nog, maar hij is nu uitgever in ruste) beknibbelde altijd ontzettend op de oplage. Want als hij er te veel liet drukken zat je misschien met een gigantisch overschot, en het is duur, om zo’n boekenberg in voorraad te houden, en dan moest je die misschien wel de deur uitdoen. Beter was het wanneer je er nog een paar honderd overhield, waarmee je klanten die nog een oude titel wilden bestellen gelukkig kon maken. Al zijn het er maar vijf en zeventig per jaar, dan is dat nog de moeite, zei Jaap.

Die tijden zijn voorbij. Het eerste wat de man deed die de uitgeverij overnam was me een lijst sturen met de boeken die zouden worden verramsjt. Er bleef weinig over. Nou, met jou productie is dat toch geen probleem, zei hij nog, je schrijft toch gauw weer een nieuwe? Dat is uitgeven nieuwe stijl: een flinke oplage, je let op de omloopsnelheid, is na een jaar de vaart er uit, dan hop, naar de ramsj. Dus is het ook steeds moeilijker om een boek te bestellen dat al een paar jaar oud is. Maar kom je in de ramsj ook steeds betere boeken tegen. En is het geen schande meer.

Ik bleef dus niet lang meer bij die nieuwe uitgever, want als hij zich niet wil binden aan mij, waarom zou ik me dan nog binden aan hem?

Ik kom dus wel eens bij De Slegte. Daar vind ik nooit wat ik zoek, maar wel veel waarvan ik niet wist dat ik het zocht. Nu ik bezig ben met het Dossier Palestina/Israel (hier) werk ik vooral de kasten Judaica en Midden-Oosten af. Kom ik toch kleine juweeltjes tegen: een boekje uit 1960, van een Brit die de zionisten van voor 1948 persoonlijk kende, Weizmann, Ben Goerion, A Nation Reborn. Hoe de Britten aarzelden tussen loyaliteit aan de Palestijnse Arabieren en aan de zionistische joden, en toen de onderlinge spanningen niet meer tegen te gaan waren maar de benen namen. Hoe heel duidelijk, tegen alle propagandapraat in, in de jaren 20 en 30 al sprake was van een sterk opkomend Palestijns nationalisme, van de Palestijnen die heel goed zagen wat de zionisten met hun land van plan waren. Als het de zionisten eerder, voor 1920, gelukt was om een joodse meerderheid naar Palestina te krijgen, dan was er met behulp van de Britten, en onder hun protectoraat een joodse staat ontstaan waar geen haan later nog naar had gekraaid, beweert de schrijver Richard Crossman. En meer onthullends: hoe de eerste zionisten een flinke hekel hadden aan joden die ‘assimileerden’, aan joden die orthodox bleven, en hoe ze daarmee in feite het spiegelbeeld vormden van het antisemitisme van die tijd: de centrale gedachte was dat joden zo ‘anders’ waren dat ze nooit in vrede zouden kunnen samenleven in niet-joodse landen, en er niets anders opzat dan een puur joodse staat te stichten. Crossman schrijft het in een tijd dat we nog niet zo gevoelig zijn voor antisemitisme, noch voor het koloniale denken, dat ‘wij’ er op de wereld zijn om ‘hun’ beschaving bij te brengen.

Ik kom er nog op terug. Nog een interessante vondst: een boek van Yakov Rabkin over het joodse verzet tegen het zionisme – een tamelijk vergeten hoofdstuk van de geschiedenis – met daarin het verhaal over Jacob Israel de Haan, de eerste politieke moord die door de zionisten werd gepleegd. En over hoe religieuze joden in Palestina samenleefden met de christenen en de moslims, en hoe bezorgd ze waren dat het zionisme dat evenwicht zou komen verstoren. Wat het deed. Ik had het boek net in het engels gelezen, stond op het punt om belangrijke citaten te gaan vertalen, en daar lag, voor een zacht prijsje, de vertaling: In naam van de Thora. De geschiedenis van de antizionistische joden.

Zo vind je nog eens wat. En mijn boek, Het beroofde land, lag een eindje verderop. In de buurt van Pronk en Van Thijn, ook in de ramsj. Dus wie het nog hebben wil als boek, nu kan het nog. Al staat het nu ook online op dit weblog.

Of dat de toekomst is. Er wordt hard gewerkt aan de Basisbibliotheek voor de Nederlandse Letteren, duizend geselecteerde boeken, die binnenkort allemaal online te lezen zijn. In de Phillipijnen tikken ze hun vingers er aan stuk. De schaamte voorbij zit er ook bij. Dat boek van dertig jaar geleden dat mensen bedoelen als ze me aanspreken en zeggen dat ze mijn boek hebben gelezen, je weet wel, dat boek.

Het wordt overigens in België eenmalig heruitgegeven in de hele foute serie Stoute Vrouwen. Ik hou mijn hart vast hoe het er uit gaat zien. Als het heel erg is, wacht dan maar tot het in de ramsj ligt.

En ga eens lang bij De Slegte en redt een boek. Voor ze niet meer bestaan.