Met dank aan Sophie: een buitengewoon interessante aflevering van Tegenlicht, van 26 mei, Weg uit de War on Terror. Hier. Aan het woord zijn (onder andere) de vermaarde journalist Robert Fisk (hierboven, in De Balie) en Alistair Crooke.

Fisk eerst: wij zijn het die het Midden-Oosten hebben gecreëerd, wij hebben geprobeerd een Midden-Oosten te maken dat we onder controle konden houden. Zij zijn mensen die wel degelijk democratie zouden willen, en mensenrechten, maar bovenal willen ze hun vrijheid, en dat is, de bevrijding van ons.

De lessen van Alistair Crooke klinken simpel, maar zijn het niet. Wat er nodig is, in de geweldige kloof die er gaapt tussen het Westen en de islamitische landen, is dat wij voor de verandering bereid zijn om te luisteren. We vergeten het: vrijheid van meningsuiting betekent ook dat we willen luisteren naar wat die ander te vertellen heeft. Simpele oplossingen voor de conflicten heeft hij niet: maar hier begint het. Dat we ons bewust worden van de taal die we gebruiken. De taal waarmee er over islamitische landen wordt gepraat, bijvoorbeeld, altijd negatief. En altijd vanuit ons vermeende superioriteit, wij hebben de superieure cultuur, en zij zijn primitief en haten onze waarden.

Voorbeeld: hoe de term ’terrorisme’ wordt gebruikt – daar tellen we een jongen, een kind, dat in Gaza een steen gooit naar een tank op bij Bin Laden. We bestrijden landen, we weigeren met ze te praten, zonder te weten wie die mensen zijn en wat ze te zeggen hebben. We maken geen onderscheid tussen Hamas en Hezbollah, en Al Qaida. Dus zien we niet, bijvoorbeeld, dat de eerste twee groepen voortkomen uit de bevolking en een grote achterban hebben, en de laatste niet. Dus zien we ook niet dat als er ooit een Palestijnse staat zou moeten komen, dat niet kan wanneer je de vertegenwoordigers van een groot deel van de bevolking er buiten laat.

In de documentaire zien we wat het Conflicts Forum doet: geen oplossingen bieden, geen conflicten oplossen, want dat kunnen ze niet. Maar eenvoudig sleutelpersonen uit het Weste, waaronder neocons, in contact brengen met, bijvoorbeeld, mensen van Hezbollah en Hamas. Met de afspraak: je hoeft je mening niet te veranderen. Maar luister eens. Dat geeft verrassende inzichten. ‘Dansen met wolven’, noemt een van de sprekers dat.

In twee opzichten herken ik zijn methoden. Het is wat ik op een veel kleiner niveau probeer te doen: de stemmen laten horen van mensen die hier niet zo vaak gehoord worden. En zeggen: luister eerst eens. En ten tweede, bewustwording over de taal die we gebruiken. Het Conflicts Forum noemt het taal, ik noem dat de paradigma’s waar mensen in zitten opgesloten, het Israëlische paradigma, bijvoorbeeld, waardoor er geen mogelijkheid meer is om te horen wat de Palestijnen te zeggen hebben.

Buitengewoon inspirerend en informatief. Even kijken dus maar.