‘Hoe ook het lot met kwelling u mag slaan,
wees stil, u maakt het erger, laat begaan;
wie duwt de golven van de zee terug?
het pogen zelf doet weer een golf ontstaan.’

Omar Khayyám

Ik heb de vorige drie afleveringen van het vijfluik Pax Islamica gemist, en hoop dat ze nog eens zullen worden opgevoerd. Sabri Saad El Hamus, van huis uit Egyptenaar en inmiddels bekend in Nederland als acteur en theatermaker, speelde gisteren met tegenvoeter Sarah Moeremans het vierde deel: Sawm. Over de vierde zuil van de islam: het vasten. Dit is het thema van alle delen: de zoektocht naar de plaats van de islam in de westerse wereld. Maar wie denkt een tractaat te krijgen, of een lezing a la Tariq Ramadan, of een zwart-wit schema over wie er gelijk heeft en wie niet, wacht een verrassing. Dit is puur theater, en het zou zo het oude motto mee kunnen krijgen: het persoonlijke is politiek.

Twee spelers: een stel, zij westers, hij Arabisch en moslim, ze houden van elkaar maar ze zijn ook erg verschillend. Zij krijgt het opeens op haar heupen met de vraag of hij wel een echte moslim is omdat hij niet vast, en ze krijgt ruzie met een Marokkaanse jongen die in de Kentucky Fried Chicken een patatje eet voor zonsondergang, en als ze er wat van zegt maakt hij haar uit voor hoer. Zo gekwetst is ze dat ze van Sabri excuses eist. Hoezo moet hij zijn excuses aanbieden voor wat een jongen heeft gedaan? Nou, jij bent toch van dezelfde achtergrond? Op zijn beurt is Sabri jaloers op de vibrator van zijn vrouw. Hilarisch? Soms. Een orthodoxe moslim zal niet erg gecharmeerd zijn van de manier waarop Sabri een erotische scene speelt, niemand kan zo verleidelijk ‘Allah’ zeggen als hij, en voor verstokte islamofoben is dit ook niks. Maar ik vond het prachtig, indringend, intens, poëtisch en soms heerlijk Arabisch overdreven. En een plezier om naar die twee mensen te kijken, die schelden en dansen, en oneerbiedig spelen met de wederzijdse stereotype beelden over De Arabier en De Westerse Vrouw. En hoe het dan eindigt: de ontroering die me nog uren bijbleef.

En of de ‘komst van de islam naar Nederland’ ons iets te bieden heeft? Nou en of, een ongelooflijke rijkdom aan nieuwe kunst, aan fusion, aan mensen die ons iets te zeggen hebben juist omdat ze tweetalig en dubbelcultureel zijn.

Ze spelen nog, op het Over het IJ festival, zie hier, vandaag en morgen, om 16.00 en 20.30, in de Egyptische tent naast Noorderlicht, dat mooie plekje, waar je lekker en slordig kunt eten. Omdat het weer niet zo best is, is het niet zo vol als vorige jaren, en er zijn vast nog wel kaartjes te krijgen.

Meer info over Sabri Saad El Hamus, Hier.